เรื่องสนุก เรื่องน่าทึ่งต่างๆที่เล่ากันต่อๆกันมา ของพระบาทสมเด็จพระพุทธเจ้าหลวงนั้นมีมากมาย เรื่องเพื่อนช้าง ที่ทรงพบระหว่างเสด็จประพาสต้น อ่านกันมากแล้ว แต่เรื่องอำแดงล้อม คนหนึ่งที่ทรงโปรด ดูจะยังรู้กันน้อยจุลลดา ภักดีภูมินทร์ เล่าไว้ในเลาะวัง ฉบับ พินิจ หุตะจินดา เป็น บก.สำนักพิมพ์แสงดาว พิมพ์ครั้งแรก พ.ศ.2565 เรื่องนางล้อม เป็นเรื่องหนึ่งที่สมเด็จกรมพระยาดำรงราชานุภาพ ทรงพระนิพนธ์ มีอยู่ว่านางล้อมเป็นบุตรีเจ้าสัวม้าหัว มารดาชื่อเปี่ยม แต่งงานกับเจ้าสัวเฮียบหยู เมื่อบิดาและสามีตาย ก็ดำเนินกิจการค้ามีโรงสีข้าวง่วนฮั่วเส็ง 5 โรง มีห้างใหญ่ขายส่งสินค้าเข้าออกกับต่างประเทศเมื่องานขึ้นพระที่นั่งจักรี พ.ศ.2425 นางล้อมกับมารดาเข้าเฝ้าฯทูลเกล้าฯถวายกิมฮวยอั้งติ๊วครั้งต่อมาเมื่อทรงสร้างวัดเบญจมบพิตร วันหนึ่งในเวลางานวัด สมเด็จพระพุทธเจ้าหลวงเสด็จฯผ่าน นางล้อมก็ตรงเข้าเฝ้าฯส่งห่อธนบัตรซึ่งเตรียมไว้ ทูลเกล้าฯถวายต่อพระหัตถ์กราบบังคมทูลว่า “กระหม่อมฉันมีความเลื่อมใส ขอตามเสด็จฯในการพระราชกุศลด้วย”สมเด็จพระพุทธเจ้าหลวงก็ทรงยินดีอนุโมทนา ตรัสปฏิสันถารกับนางล้อมอยู่ครู่หนึ่งแต่นั้น พอถึงงานวัด นางล้อมก็ไปเฝ้าฯไม่ขาดเลยสักปี พอสมเด็จพระพุทธเจ้าหลวงเห็นก็ทรงทักทายปราศรัย ต่อมาก็ได้รับพระราชทานพระบรมราชานุญาตให้เข้าเฝ้าฯได้เหมือนกับภรรยาข้าราชการสมเด็จกรมพระยาดำรงราชานุภาพ เคยได้ยินมีพระราชดำรัสชม “แกเป็นคนซื่อ”ได้รับพระราชทานเหรียญราชรุจิ เหรียญทวีธาภิเศก เหรียญ รัชมังคลาภิเษก กับทั้งกล่องหมากกะไหล่ทองยายอักษรพระนาม ครั้งเสด็จฯ กลับจากยุโรป ได้รับพระราชทานกระเป๋าหนังมีพระบรมรูปเป็นของฝากนางล้อมเลี้ยงหลานหญิงไว้สองคน เคยพาไปเข้าเฝ้าฯกราบทูลขอให้ทรงตั้งชื่อ ก็ทรงพระกรุณาโปรดพระราชทานนามให้ว่า “เงินกอง” และ “ทองโกย”ในบทผนวกประวัตินางล้อม มีเรื่องเพิ่มเติม ครั้งหนึ่งเคยรับสั่งถาม “แม่ล้อม แกมีเงินอยู่เท่าไหร่”นางล้อมกราบบังคมทูลว่า “มีจำนวนเท่าไหร่ ไม่ทราบ แต่ถ้าเอากระเป๋าตักน้ำให้เต็มเรียงกันตั้งแต่บ้านง่วนฮั่วเส็ง จนถึงพระราชวัง ยังไม่หมด”บ้านง่วนฮั่วเส็งยี่ห้อการค้าอยู่แถวราชวงศ์ พระราชวัง ก็คือ พระบรมมหาราชวังพระบาทสมเด็จพระพุทธเจ้าหลวง เคยมีพระราชดำรัส ฉันอยากจะให้แม่ล้อม เป็นท่านผู้หญิง แต่ทีนี้แกเป็นสัปเยกฝรั่งเศส (ถือสัญชาติฝรั่งเศสตามสามี คือเจ้าสัวเฮียบหยู) ก็เลยไม่ได้จุลลดา ภักดีภูมินทร์ ตั้งข้อสังเกต ในสมัยนั้น แม้สตรีที่ไม่ได้เป็นเมียเอกของเจ้าพระยา และสามีไม่ได้มีบรรดาศักดิ์ใดๆ ก็อาจเป็นท่านผู้หญิงได้ หากทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯยังมีพระราชหัตถเลขาอีกฉบับ ทรงมีถึงกรมหลวงนเรศรวรฤทธิ์ วันที่ 31 ม.ค. ร.ศ.121 ความว่า...ด้วยวันนี้ ล้อมภรรยาจีนฮกโป๊ไปหาฉันที่สวนดุสิต ในการขอพรปีใหม่ แล้วเลยขออารักขาว่า มีคนขว้างบ้านและโยนเชื้อเพลิงขอให้กำชับโปลิศตำบลนั้น ให้ช่วยระวังป้องกัน แลแจ้งให้ทราบว่าฉันได้บอกเธอไป จะเป็นที่ยินดีของอำแดงล้อม ซึ่งนับว่าเป็นประโยชน์กับการที่ได้รู้จักกับฉันบ้างการที่รู้จักอำแดงล้อมนั้น หาได้รับสินบนไม่ รู้จักด้วยแกไปทำบุญที่วัดเบญจมบพิตร...ชื่ออำแดงล้อม ตรงแต่ชื่อจีนฮกโป๊สามีไม่ตรง ประเด็นรู้จักเมื่อไปทำบุญที่วัดเบญจมบพิตร เชื่อได้ว่าเป็น “ล้อม” เดียวกัน เรื่องเล่าท้ายนี้ชี้ว่า ขึ้นชื่อว่า คนรวยนั้น ไม่ว่ายุคไหน มีกรรมเวรเหมือนๆกัน คือถูกอิจฉาขนาดรู้ๆกัน เป็นคนโปรดของพระเจ้าแผ่นดิน พวกคนเกเรที่หมั่นไส้มันยังไม่ยั้งมือ.กิเลน ประลองเชิง
