ในฐานะศิษย์เก่ารั้วเหลืองแดง ผมขอร่วมยินดีกับหอสมุดแห่งมหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ (มธ.) ที่ได้รับรางวัลชนะเลิศ 1st Place WINNER จากเวทีห้องสมุดนานาชาติ IFLA Green Library Award 2025 สาขา Best Green Library Project ด้วยโครงการ From Waste to Wealth : Green Library through Circular Economy วันเสาร์สบายๆวันนี้ผมจะเล่าให้ฟังว่าโครงการนี้ดำเนินกิจกรรมอะไรบ้างถึงคว้ารางวัลชนะเลิศมาได้ก่อนอื่นไปทำความรู้จัก IFLA กันก่อน International Federation of Library Associations and Institutions (IFLA) หรือ สหพันธ์ระหว่างประเทศว่าด้วยสมาคมและสถาบันห้องสมุด คือองค์กรระดับนานาชาติที่ใหญ่และสำคัญในแวดวงห้องสมุดและสารสนเทศ มีห้องสมุดแห่งชาติและห้องสมุดประเภทต่างๆมากกว่า 1,700 แห่ง จาก 155 ประเทศเข้าร่วมเป็นสมาชิก มีบทบาทในการกำหนดทิศทางและวางมาตรฐานการทำงานของห้องสมุดทั่วโลก และเป็นผู้นำการขับเคลื่อนเพื่อสังคมส่วนหลักเกณฑ์การให้คะแนนสาขา Best Green Library Project จะดูจากโครงการนั้น มีความสำคัญต่อการพัฒนาเป้าหมายด้านสิ่งแวดล้อมและความยั่งยืน ทั้งในระดับท้องถิ่น ประเทศ และนานาชาติ การดำเนินงานมีผลลัพธ์ชัดเจน วัดได้ และ คุณค่าของงาน สร้างผลกระทบต่อสังคมและสิ่งแวดล้อมอย่างเป็นรูปธรรมสำหรับโครงการ From Waste to Wealth : Green Library through Circular Economy ได้นำ หลักเศรษฐกิจหมุนเวียนมาเปลี่ยน “ของเสีย” ให้เกิดประโยชน์สูงสุด ผ่าน “เส้นทางการเปลี่ยนผ่านสู่องค์กรสีเขียว” ของหอสมุด มธ.ได้อย่างครบวงจร โดยไม่ได้มองแค่การจัดการขยะ แต่เป็นการสร้างการเปลี่ยนแปลงอย่างยั่งยืนตั้งแต่รากฐาน แบ่งออกเป็น 7 ขั้นตอน ดังนี้ขั้นที่ 1 เริ่มต้นจากภายใน หอสมุดฯได้สร้างความตระหนักรู้และปรับเปลี่ยนทัศนคติบุคลากรภายในองค์กร สร้างพลังขับเคลื่อนลดการบริโภคที่ก่อให้เกิดขยะ ด้วยกิจกรรม One Day with Green ทุกวันพุธ สามารถลดการใช้บรรจุภัณฑ์ประเภทใช้ครั้งเดียวทิ้งได้ถึง 99.50% และยกเลิกการใช้ถังขยะส่วนบุคคลในสำนักงานได้ 100%ขั้นที่ 2 สร้างแนวร่วมผ่านความรู้ เมื่อภายในแข็งแกร่งแล้วจึงขยายผลสู่ภายนอก สร้างเครือข่ายและแนวร่วมที่เห็นคุณค่าในสิ่งเดียวกัน รวมถึงกิจกรรม Learn for Green พัฒนาแหล่งเรียนรู้ด้านการพัฒนาที่ยั่งยืน โดยพัฒนาเว็บไซต์ Green Resources รวบรวมข้อมูลสารสนเทศด้านสิ่งแวดล้อม รวมถึงให้ความรู้เรื่องการคัดแยกขยะแก่นักเรียน นำร่องที่ ร.ร.อนุบาลแห่งมหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ขั้นที่ 3–4 เปลี่ยนขยะสู่คุณค่าและนวัตกรรม เมื่อถ่ายทอดองค์ความรู้แล้วก็เข้าสู่การลงมือทำ เช่น รวบรวมปฏิทินตั้งโต๊ะเก่าที่ไม่ได้ใช้งานส่งมอบให้กับมูลนิธิช่วยคนตาบอดแห่งประเทศไทย นำไปผลิตสื่ออักษรเบรลล์ให้แก่ผู้พิการทางสายตา 30,000 หน้า เปลี่ยนขยะพลาสติกที่ใช้ครั้งเดียวทิ้งให้เป็นพวงกุญแจ รับบริจาคขวดน้ำพลาสติกไปแลกรับเป็นต้นไม้ขั้นที่ 5–6 ขยายผลสู่สังคมและคืนสู่ธรรมชาติ รายได้จากการจัดการขยะถูกนำไปลงทุนคืนสู่ธรรมชาติ ซึ่งหอสมุดฯรวบรวมขยะรีไซเคิลได้ทั้งสิ้น 6,173.40 กิโลกรัม เป็นการลดปริมาณคาร์บอนฟุตปรินต์ ขององค์กรได้ 20,195.245 กิโลกรัมคาร์บอนไดออกไซด์เทียบเท่า โดยต้นไม้ที่ได้รับจากการนำขยะไปแลกเปลี่ยน ถูกนำไปปลูกป่าเพื่อเพิ่มพื้นที่ป่าสีเขียวและเป็นแหล่งอาหารให้กับช้างป่า (Green Barrier) ที่เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าเขาอ่างฤาไน จ.ฉะเชิงเทรา ซึ่งเป็น 1 ใน 5 จังหวัดที่ประสบปัญหาช้างป่าออกนอกพื้นที่ป่ามาทำร้ายมนุษย์และทำลายทรัพย์สินขั้นที่ 7 สร้างผลลัพธ์จริงที่วัดผลได้ กิจกรรมต่างๆถูกติดตามและวัดผลผ่านดิจิทัลแดชบอร์ดที่แสดงผลแบบเรียลไทม์ ทำให้เห็นว่าความพยายามทั้งหมดได้สร้างผลกระทบเชิงบวกต่อสังคมและสิ่งแวดล้อม สอดคล้องกับเป้าหมายการพัฒนาที่ยั่งยืนของโลก (SDGs)ความสำเร็จของโครงการนี้มาจากความร่วมมือของภาครัฐ ภาคเอกชน ภาคประชาสังคม และชุมชน โดยเฉพาะหอสมุด มธ. ที่ร่วมสร้างสังคมและสิ่งแวดล้อมที่ยั่งยืน.ลมกรดคลิกอ่านคอลัมน์ “หมายเหตุประเทศไทย” เพิ่มเติม
