การประพฤติปฏิบัติ เวลาที่เราเจอกับเหตุการณ์ที่ทำให้จิตตก เครียด กระวนกระวาย และเราสามารถทำให้ผ่อนคลายได้โดยการหายใจ เข้า–ออกอย่างช้าๆการศึกษาทางวิทยาศาสตร์ พิสูจน์วิธีการผ่อนคลายดังกล่าวว่า เป็นกระบวนการที่ถูกต้อง โดยที่เชื่อมโยงไปถึงส่วนของสมองจำเพาะ ที่ช่วยระงับความกังวล ที่อยู่บริเวณสมอง midfrontral กลางหน้าผาก ทางด้านซ้าย การวิจัยนี้โดยมีอาสาสมัครสุขภาพดี 17 คน และให้ฝึกหายใจเข้า-ออกช้าๆ ทั้งนี้ คือหายใจเข้า 4 วินาที หายใจออก 6 วินาที จากการกระตุ้นด้วยการให้เห็นภาพที่น่ารังเกียจ ขมขื่น ไม่สบายใจ และเปรียบเทียบการหายใจแบบปกติ และแบบผ่อนเข้า-ออกช้าๆ โดยประเมินระดับของความกังวล ใช้ the State-Trait Anxiety Inventory-State (STAI-S) scale ทันที และหลังจากที่เห็นภาพไม่น่าดู รวมทั้งประเมินการทำงานของสมองส่วนต่างๆ และความเปลี่ยนแปลงของจังหวะหัวใจเต้นและชีพจรสมองในส่วนที่ช่วยให้ผ่อนคลาย ระงับละลายความกังวลเครียดอยู่ที่สมอง midfrontal ทางด้านซ้าย โดยที่สมองในบริเวณใกล้เคียง lateral frontal ด้านซ้าย ไม่มีความเปลี่ยนแปลงนอกจากนั้น การหายใจบำบัดดังกล่าวยังมีการประเมินความแปรปรวน ของการเต้นของหัวใจ โดยใช้ RMSSD (Root Mean Square of Successive Differences) ซึ่งเป็น ค่าทางสถิติที่ใช้วัดความแปรปรวนของอัตราการเต้นของหัวใจ (heart rate variability หรือ HRV)HRV คือค่าความ แปรปรวนของอัตราการเต้นของหัวใจ ซึ่งเป็นตัวชี้วัดความสามารถของร่างกายในการปรับตัวต่อสภาวะต่างๆ ค่า HRV ที่สูง บ่งชี้ว่าระบบประสาทอัตโนมัติทำงานได้ดี ร่างกายมีความยืดหยุ่น ในการตอบสนองต่อสิ่งเร้าต่างๆ เช่น ความเครียด การออกกำลังกาย หรือการพักผ่อนปัจจัยที่มีผลต่อ HRV อายุ : ค่า HRV มักจะลดลงเมื่ออายุมากขึ้น เพศ : ผู้ชายมักจะมีค่า HRV สูงกว่าผู้หญิงเล็กน้อย สุขภาพโดยรวม : โรคบางชนิด เช่น โรคหัวใจ โรคเบาหวาน โรคทางจิตเวช อาจส่งผลต่อค่า HRV ไลฟ์สไตล์ : การออกกำลังกาย การพักผ่อน การรับประทานอาหาร การสูบบุหรี่ การดื่มแอลกอฮอล์ และการใช้ยา ล้วนส่งผลต่อค่า HRV สภาวะทางจิตใจ : ความเครียด อารมณ์ และการนอนหลับ ล้วนส่งผลต่อค่า HRV การวัด HRV สามารถวัดค่า HRV ได้ด้วยอุปกรณ์ต่างๆ เช่น สมาร์ทวอทช์ ฟิตเนสแทร็กเกอร์ หรือเครื่องมือทางการแพทย์ เช่น เครื่องตรวจคลื่นไฟฟ้าหัวใจ (EKG) มักจะวัดค่า HRV ในช่วงเวลาที่พักผ่อน เช่น ตอนเช้าหลังจากตื่นนอนผลสรุปคือ การฝึกหายใจในลักษณะนี้และพร้อมปฏิบัติในภาวะฉุกเฉิน น่าจะเป็นตัวช่วยอีกตัวหนึ่งที่ผ่อนคลายละลายความเครียด และสัมพันธ์กับการสั่งงานของสมอง ที่เชื่อมมายังระบบประสาทอัตโนมัติ รวมทั้งหัวใจและทำให้เกิดความสงบจิตได้รายงานในวารสาร Frontiers in Human Neuroscience 2025; 19 : 1605862 และ The effect of slow breathing in regulating anxiety วารสาร Nature Scientific Reports Article number : 8417 (2025)หมอดื้อคลิกอ่านคอลัมน์ "สุขภาพหรรษา" เพิ่มเติม
