หนังสือนายแพทย์ชิวาโก (บอริส ปาสเตอร์แน็ก เขียน อาษา ขอจิตต์เมตต์ แปล สำนักพิมพ์แสงดาว พิมพ์ครั้งที่ 6 พ.ศ.2567) ปกสีส้ม เล่มหนา เนื้อหารวมๆ แล้วพันหน้า
คุณจรัญ หอมเทียนทอง ฝากมาชุดใหญ่ กลางงานสัปดาห์หนังสือ ผมสารภาพ อ่านแล้วเจอเรื่องซึ้งๆ ถึงกับอึ้ง ไม่รู้ว่าจะเอาแง่มุมไหนมาเขียน
ราวๆ พ.ศ.2509 ผมดูหนัง ดร.ชิวาโก ที่โอมาร์ ชารีฟ เล่น เข้าถึงเนื้อหาในบรรยากาศการต่อสู้ระหว่างพวกบอลเชวิกกับพวกเจ้า เลือกจำสองตอน
ตอนแรก เสียงปืนจากการยิงกัน เศรษฐีเจ้าของคฤหาสน์บ่น “เมื่อไหร่ไอ้สองพวกนี้มันจะเลิกรบกัน”
กับตอนบอลเชวิกชนะ ทุกตารางนิ้วในคฤหาสน์ที่ ดร.ชิวาโกเคยอยู่ ก็ถูกคนชนบทบุกเข้ามาจัดสรร เพื่อความเท่าเทียม
ตอนดูหนัง คอมมิวนิสต์หน้าตาเป็นยังไง ยังนึกไม่ค่อยออกเลย
ชื่อเลนิน ได้ยินบ้าง สตาลิน ได้ยินตามมา วิชาของคาร์ล มาร์กซ์ ดูจะเพิ่งระบาดไปถึงเมืองจีน
รสอารมณ์แรกผมได้จากการอ่านบทกล่าวนำ เขียนเมื่อ พ.ศ. 2533 โดยสัญชัย สุวังบุตร มหาวิทยาลัยศิลปากร ผมเพิ่งรู้ชีวิต ดร.ชิวาโก ที่แท้จำลองมาจากชีวิตของบอริส ปาสเตอร์แน็ก ผู้เขียนชาวรัสเซีย
เมื่อนิยายของเขาตีพิมพ์แพร่หลายในต่างประเทศ คนรัสเซียได้อ่านกันในตลาดมืด ด้วยเหตุผล เนื้อหาของเรื่องเบี่ยงเบนจากวรรณกรรมของพรรค และต่อต้านการปฏิวัติเดือนตุลาคม
หนังสือ ดร.ชิวาโก กลายเป็นนิยายการเมืองที่สร้างความสั่นสะเทือนต่อสายสัมพันธ์ระหว่างสหภาพโซเวียตกับประเทศตะวันตก
จนถึงการประกาศให้รางวัลโนเบลให้ปาสเตอร์แน็ก เมื่อตุลาคม ค.ศ.1958 เรื่องราวของหนังสือก็ไม่อาจปิดบังสาธารณชนชาวรัสเซียได้อีก ปาสเตอร์แน็กกลายเป็นผู้ทรยศต่อแผ่นดินบ้านเกิด และอุดมการณ์สังคมนิยม
...
ตัวเขาถูกข่มขู่คุกคาม คู่ชีวิตถูกจับ
เร้าระทึกชีวิตคนเขียน ดร.ชิวาโก ในภาคเกริ่นนำ ก่อนเข้าเนื้อหานวนิยาย แล้วผมก็มาสะดุด...เล่าเรื่องก่อนจะมาเป็นนายแพทย์ชิวาโก เล่มภาษาไทย ที่คุณนเร ขอจิตต์เมตต์ ลูกชายของอาษา ขอจิตต์เมตต์ เขียนไว้ท้ายเล่ม
ตอนพิมพ์หนังสือนายแพทย์ชิวาโก ครั้งแรก พ.ศ.2502 คุณนเรอายุเพิ่ง 14 เล่าว่า อยู่ในยุคจอมพลสฤษดิ์ พ่อบอก เรื่องราวในหนังสือ พูดถึงพรรคบอลเชวิก และลัทธิมาร์กซ์ และความล้มเหลวอดอยากแห้งแล้งของรัสเซีย
แต่พ่อ (คุณอาษา) ก็ไม่กล้าทุ่มสุดตัว พิมพ์ครึ่งเล่มจากต้นฉบับภาษาอังกฤษ คำคอมมิวนิสต์แทบไม่มี
ข้อเขียนคุณนเร...นี่เอง ที่ฟื้นความจำผม นิยายแปลดีๆ ที่ผมมี รักระหว่างรบ เฒ่าทะเล เฮมิงเวย์เขียน รวมเรื่องสั้น 9 เล่มของกีร์ เดอโมปาสซังต์ ไข่มุกมหาภัย ของจอห์น สไตน์เบ็ก คุณอาษา ขอจิตต์เมตต์ แปลทั้งนั้น
และเรื่องที่อยากสื่อสารถึงคุณนเร หนังสือ ชุดวิธีชนะมิตร และจูงใจคน ของเดล คาร์เนกี ที่คุณอาษาแปล...เป็นหนังสือที่มีอิทธิพลพลิกวิถีชีวิตผู้อ่านคนหนึ่ง คือผมใช้เป็นอาวุธทางปัญญา ผ่านปัญหาใหญ่น้อยมาได้ถึงวันนี้
ชีวิตนักแปล นักเขียน นักหนังสือพิมพ์ โดยทั่วไปไม่ร่ำรวยเงินทอง แต่อยู่กันมาได้ ด้วยความภูมิใจในวันที่รู้ว่า งานแปล งานเขียนนั้น มีส่วนสร้างสรรค์ชีวิตผู้อ่าน ให้ก้าวหน้าสง่างามไปมากมายสักเท่าใด
ในฐานะคุณนเรเป็นทายาท ผมขอสื่อความคารวะไปถึง คุณอาษา ผู้แปลหนังสือดีๆ สร้างพื้นฐานการอ่านการเขียนให้ผมมาเนิ่นนาน ด้วยความศรัทธาเต็มหัวใจ.
กิเลน ประลองเชิง
คลิกอ่านคอลัมน์ “ชักธงรบ” เพิ่มเติม