บทที่ 3 หนังสือสมาธิเต๋า (โจวจงฮว่า เขียน เหล่าซือแปล สำนักพิมพ์แสงดาว พ.ศ.2567) หัวข้อ ปรัชญา ตอนหนึ่ง กล่าวว่า ลัทธิเซน นิกายใต้ แนวคิดทางปรัชญาหนึ่งของจีน มีเป้าหมายสุดท้ายที่จะบรรลุความรู้แจ้ง ด้วยเทคนิคที่เรียก โกอานวิธีการ ครูจะตั้งคำถามง่ายๆให้ศิษย์ไปคิดหาคำตอบ แต่คำถาม เป็นคำถามที่ดูไร้สาระหรือขัดแย้งกันเองตัวอย่าง ครูถือไม้กระบองอันหนึ่งในมือแล้วเอ่ยขึ้นว่า “ถ้าพวกเจ้าไม่สามารถพูดว่านี่เป็นไม้กระบองอันหนึ่ง และไม่สามารถพูดว่า นี่ไม่ใช่ไม้กระบองอันหนึ่ง ละก็สิ่งนี้คืออะไร?”มีโกอานจำนวนมากที่สั่งสมไว้ในประวัติศาสตร์ บทเรียนโกอานเป็นสิ่งที่ไม่มีวันล้าสมัย ใครๆก็จำได้ต่อไปนี้คือหนึ่งในโกอานที่มีชื่อเสียงที่สุดครูกับศิษย์สองคนนั่งลงเพื่อจะกินข้าวด้วยกัน แต่มีก้อนข้าว อยู่ก้อนเดียว ครูจึงพูดขึ้นก่อนว่า“เรามาใช้โอกาสนี้ ลองดูซิว่า เราสองคนใครจะอ่อนน้อมถ่อมตนได้มากน้อยกว่ากัน”“ถูกแล้ว” ศิษย์ตอบ “และใครที่แสดงตนได้ว่า อ่อนน้อมถ่อมตนได้มากกว่า คือผู้ชนะจะได้กินก้อนข้าว”แล้วกีฬาประลองความอ่อนน้อมถ่อมตนก็เริ่มขึ้น ครูพูดก่อน “ข้าต่ำต้อยยิ่งกว่าลา”ศิษย์ตอบทันควัน “ข้าคือก้นลา” ครูพูดว่า “ถูกแล้วแต่ข้าคือขี้ลา” ศิษย์สนองฉับไว “แต่ข้าคือตัวแมงในขี้ลา”มาถึงขั้นนี้ ครูก็คิดหนักแต่ยังถามต่อ “แล้วเจ้ากำลังทำอะไรอยู่ในกองขี้เล่า”ศิษย์สมองยังว่องไว ตอบสบายๆ “ข้ากำลังพักผ่อนอย่างสำราญ”เกมเข้มข้นถึงขั้นตัดสิน ครูยิ้มอย่างเห็นด้วยกับคำตอบศิษย์ แต่กลับหยิบก้อนข้าวก้อนเดียวนั้นขึ้นมากิน แล้วพูดคำสุดท้าย “เจ้าชนะ”อ่านโกอานถึงตอนจบแล้ว ก็คงร้องอ้าว! นี่อะไรกันแน่การแข่งขันที่ครูยิ้มรับเองว่าศิษย์ชนะ แต่เหตุไฉนครูจึงคว้าเอาก้อนข้าวของผู้ชนะไปกินเสียเล่า!มีคำอธิบายโกอานนี้ แม้จบลงด้วยความขบขัน แต่ก็เป็นโกอานที่ให้บทเรียนสำคัญยิ่ง เราต้องอ่านและเรียนรู้อย่างระมัดระวัง จึงจะเข้าใจการเปรียบตัวเองกับลาและขี้ลาไปจนถึงเป็นแมงในขี้ลา สามารถทำต่อไปได้ไม่มีที่สิ้นสุด เช่น อาจารย์อาจตอบต่อไปอีกได้ว่า ตนเป็นก้นของตัวแมง และศิษย์ก็จะโต้ต่อว่าตัวเขาเป็นขี้ของตัวแมงแต่เพื่อหลีกเลี่ยงการโต้แย้งวกวนเป็นวงกลม ครูจะใช้ปัญหาถามศิษย์ต่อว่า “เจ้ากำลังทำอะไรอยู่ในนั้น”คำตอบของศิษย์ “ข้ากำลังพักผ่อนอย่างสำราญ” แสดงถึงความเฉลียวฉลาดที่สุด ยืนยันความสำคัญของปรัชญาจีนด้านหนึ่งว่า สามารถอยู่ในสถานการณ์ใดๆก็ได้อย่างมีความสุขทีนี้ก็มาถึงการที่ครูยอมรับว่าศิษย์เป็นฝ่ายชนะ มีอะไรลึกอยู่ในนั้นหรือ? แล้วทำไมครูจึงกินก้อนข้าวการที่ครูกินก้อนข้าวเสียเองก็เพื่อทำลายวิธีคิดตามธรรมดาที่ศิษย์คิด จนติดเป็นนิสัยที่ว่าผู้ชนะย่อมได้กินข้าว ตามที่ควรเป็น หรือตามที่ตกลงกันการกินก้อนข้าวของครู บังคับให้ศิษย์รับรู้ความจริงแบบใหม่ จะได้เลิกยึดติดทัศนะที่มีต่อชีวิตในแบบเก่าทีนี้! รู้กันละซี? บรรลุแบบโกอานของจีนเป็นเช่นนี้การเมืองไทยกำลังเข้มข้น ศาลรัฐธรรมนูญไม่ตัดสิน พิชิต ชื่นบาน ผิดหรือไม่ที่ได้เป็นรัฐมนตรี แต่เว้นช่องเวลาไว้จะตัดสินนายกฯเศรษฐา ลุ้นระทึกทั้งบ้านเมืองว่าจะหลุดจากเก้าอี้นายกฯเมื่อไหร่?โอ้! ว้าว! นี่ใช่หรือไม่! เทคนิคการบรรลุโกอานแบบไทยๆ.กิเลน ประลองเชิงคลิกอ่านคอลัมน์ “ชักธงรบ” เพิ่มเติม
