เอเชียกลางอยู่ระหว่างจีน รัสเซีย อิหร่าน และอัฟกานิสถาน กลุ่มเอเชียกลางมี 5 ประเทศคือ คาซัคสถาน อุซเบกิสถาน เติร์กเมนิสถาน คีร์กีซสถาน และทาจิกิสถาน พื้นที่ 4 ล้านตารางกิโลเมตร (ใหญ่กว่าไทย 8 เท่า) ส่วนใหญ่เป็นที่ราบแห้งแล้งและทะเลทราย แต่ก็มีเทือกเขาสูงคือเทือกเขาเทียนซานและเทือกเขาพามีร์เอเชียกลางมีทรัพยากรอันอุดมสมบูรณ์ มีน้ำมัน ก๊าซธรรมชาติ ยูเรเนียม ทองคำ ทองแดง ถ่านหินเหล็ก ลิเทียม และแร่หายากหลากหลายชนิดจีนได้เปรียบสหรัฐฯด้วยครองสัดส่วนการขุดแร่หายากของโลกประมาณร้อยละ 70 และยังครองการแปรรูปขั้นกลางและขั้นปลายราวร้อยละ 85–90 ของแร่หายากของโลกจีนลงทุนสร้างห่วงโซ่แร่หายากตั้งแต่ต้น ทั้งการขุด การแปรรูป และการทำเส้นแม่เหล็ก รวมถึงการผลิตชิ้นส่วน จีนเป็นประเทศหลักในการส่งออกแร่หายากไปสหรัฐฯ สหรัฐฯหันมาลงทุนสร้างห่วงโซ่แร่หายากบ้างเพื่อลดการพึ่งพาแร่ยากจากจีน แต่ก็ยังมีข้อจำกัด เพราะการผลิตต้องใช้เวลาและต้นทุนสูงค.ศ.2025 จีนคุมการส่งออกแร่หายาก สร้างแรงกดดันต่ออุตสาหกรรมยานยนต์และการป้องกันประเทศของสหรัฐฯ จีนใช้การส่งออกแร่หายากเป็นเครื่องมือทางภูมิรัฐศาสตร์ สหรัฐฯเสียเปรียบจีนในกรณีแร่หายาก จึงต้องพยายามเจรจาและลงนามกับสำรวจแร่หายากกับหลายประเทศ รวมทั้งไทยด้วยสมัยโอบามาเป็นประธานาธิบดี สหรัฐฯสร้างกรอบความร่วมมือกับประเทศทั้งห้าในเอเชียกลาง เรียกว่ากรอบ ‘ซีไฟว์ พลัสวัน’ C5+1 เพื่อส่งเสริมความร่วมมือทางเศรษฐกิจ พลังงาน ความมั่นคง และสิ่งแวดล้อมยุทธศาสตร์ของโอบามาคือใช้ C5+1 คานอิทธิพลของจีนและรัสเซียในเอเชียกลาง ประเทศทั้งห้าเคยเป็นสาธารณรัฐของสหภาพ โซเวียตมาก่อน นอกจากเคยอยู่ร่วมเป็นประเทศสหภาพโซเวียตกับรัสเซีย ประเทศทั้งห้ายังใกล้จีนและอยู่บนเส้นทางสายไหมที่มีทรัพยากรธรรมชาติมากC5+1 ตั้งเมื่อ ค.ศ.2015 มีแต่การประชุมระดับรัฐมนตรีต่างประเทศ เพียง 3 ครั้ง (2015,2016,2020) กระทั่งเกิดสงครามรัสเซีย-อูเครน ค.ศ.2022 ไบเดนเห็นว่ากลุ่มประเทศเอเชียกลางเป็นภูมิรัฐศาสตร์สำคัญที่จะใช้ล้อมรัสเซียและยันจีนจากทางด้านใต้ จึงขอเร่งให้มี Quick Summit Meeting ประชุมสุดยอดลวกๆ ขณะมีการประชุมสมัชชาใหญ่สหประชาชาติที่นครนิวยอร์กเมื่อเดือนกันยายน 2023ไบเดนและประธานาธิบดีเอเชียกลางทั้ง 5 ประเทศ นั่งประชุม ยังกะลิงป่วย โดยเปิดห้องข้างขอบเวทีขณะกำลังประชุมสมัชชาใหญ่เป็นที่ประชุมซัมมิต C5+1 และนี่เป็นครั้งแรกที่มีการประชุมในระดับประธานาธิบดีพอมาถึงยุคทรัมป์ ทรัมป์ให้ความสำคัญกับ C5+1 ขนาดเปิดทำเนียบขาวจัดประชุมเมื่อ 6 พฤศจิกายน 2025 ดูแลขนผู้นำจากเอเชียกลางทั้งห้าไม่ต้องอาบน้ำไปหลายวัน เพราะถูกทรัมป์เลียตั้งแต่หัวจรดเท้า คณะผู้นำหลั่งสารแห่งความรักซิโทซิน เคลิ้มจนลืมความหลังครั้งอยู่ร่วมชาติกับรัสเซียในยุคที่เป็นสหภาพโซเวียตทรัมป์ให้สัมภาษณ์ว่าประเด็นสำคัญในการประชุมครั้งนี้คือ แร่หายาก แถมยังโพสต์ข้อความผ่านแฟลตฟอร์ม Truth Social อวดคนอเมริกันและชาวโลกว่า อุซเบกิสถานจะมาลงทุนในภาคอุตสาหกรรมในสหรัฐฯเป็นเงินมากกว่า 1 แสนล้านดอลลาร์สหรัฐฯ (3.2 ล้านล้านบาท) ในส่วนที่เกี่ยวกับแร่ธาตุสำคัญ อุตสาหกรรมยานยนต์ และการบินทรัมป์ใช้ a single bullet and three birds ยิงปืนนัดเดียวได้นก 3 ตัว ตัวแรกคือได้แร่หายาก ตัวที่สองคือ ได้คุมตอนใต้รัสเซีย โดยเฉพาะคาซัคสถานมีพรมแดนกับรัสเซียยาว 7 พันกิโลเมตร และตัวที่สามคือ ได้คุมตะวันตกของจีน ประเทศที่มีพรมแดนติดจีนคือคาซัคสถาน คีร์กีซสถาน และทาจิกิสถาน ส่วนอุซเบกิสถานและเติร์กเมนิสถานก็อยู่ไม่ไกลมากสหรัฐฯติดรัสเซียตรงช่องแคบแบริ่ง สหรัฐฯมีเกาหลีใต้ ญี่ปุ่น และไต้หวัน ที่พร้อมเล่นงานจีนและรัสเซีย สหรัฐฯมีนอร์เวย์ ฟินแลนด์ เอสโตเนีย ลัตเวีย ลิทัวเนีย โปแลนด์ และอูเครน เป็นพันธมิตรที่อยู่ตอนเหนือของรัสเซียหากกลุ่มประเทศเอเชียกลางซึ่งเคยเป็นหลังบ้านโซเวียตกลาย เป็นสะพานของสหรัฐฯไปสู่ใจกลางยูเรเซีย รัสเซียและจีนจะเผชิญ ความยุ่งยาก.นิติการุณย์ มิ่งรุจิราลัยsonglok1997@gmail.comคลิกอ่านคอลัมน์ “เปิดฟ้าส่องโลก” เพิ่มเติม
