ผมอ่านข่าวพาดหัวหนังสือพิมพ์ ตำรวจยุคใหม่จับบ่อนกำถั่ว ที่เล่นกันในออนไลน์ ก็ได้แต่อมยิ้มเพิ่งรู้ว่าเด็กรุ่นใหม่ย้อนอดีตไปสนุกกับการพนันที่เคยฮิตกันสมัยเก่า อนาถตัวเองเป็นเด็กรุ่นใหญ่ ยังไม่รู้จักการเล่นถั่วเล่นโปเอาเสียเลยเปิดหนังสืออ่าน รัฐบาลประกาศเลิก “บ่อนเบี้ย” บางตำบล เมื่อ พ.ศ.2430 แล้วก็พยายามเลิกเรื่อยไป จนถึงปี 2460 จึงเลิกบ่อนได้ เด็ดขาด...ก็เข้าใจหลวงท่านเลิกบ่อนเบี้ยก่อนเราเกิดเกือบสามสิบปีความไม่รู้ จึงชักสับสน ตกลงเล่นถั่ว เล่นยังไง เล่นโป เล่นแบบไหน มีคำ “เบี้ย” มาเกี่ยวเมื่อไหร่อุปกรณ์ที่ใช้เล่น เป็นถั่ว หรือเป็นเบี้ย สมัยเด็กพอจำได้เป็นเค้า บางเจ้ามือที่แอบเล่นใช้เบี้ยจั่น แต่บางเจ้าใช้เม็ดมะขาม ไม่เคยเห็นเขา ใช้ถั่ว หรือว่าแรกเริ่มเดิมที เขาใช้เม็ดถั่ว แล้วเปลี่ยนเป็นเม็ดมะขาม เบี้ยจั่นที่เล่นกันขึ้นหน้าขึ้นตา ในบ่อนมาตรฐาน มาใช้เล่นตอนหลัง ในหนังสือสำนวนไทย สำนวน แจงสี่เบี้ย กาญจนาคพันธุ์ ให้ความรู้ว่า โรงบ่อนสำหรับเล่นการพนัน สมัยก่อนได้รับผูกขาดจากรัฐบาล มีการพนันถั่วกับโปการเล่นถั่ว ตั้งเป็นวงใหญ่กลางโรง กลางวงปูเสื่อผืนใหญ่ตรงกลาง เขียนเส้นกากบาทเป็น 4 ช่องช่องที่ 1 เรียก “หน่วย” ช่องที่ 2 เรียก สอง ช่องที่ 3 เรียก สาม ช่องที่ 4 เรียก ครบคนแทงถั่วนับร้อยนั่งล้อมเป็นวงใหญ่ เจ้ามือมีเบี้ยจั่นกองใหญ่ข้างตัวเวลาจะออก เจ้ามือกอบเบี้ยจากกองใหญ่ มากองข้างหน้า (ตรงนี้แหละกระมัง จึงถูกเรียกว่า กำถั่ว) เพื่อให้คนแทงเก็งดู ถั่วจะออกจากช่อง ซึ่งเรียกว่า ประตู ไหนเมื่อคนแทงครบ เจ้ามือก็จะเอาไม้ชิ้นยาวเล็กๆเขี่ยเบี้ยออกจากกอง ทีละสี่เบี้ย เป็นที่มาของสำนวน แจงสี่เบี้ย จนเหลือครั้งสุดท้ายถ้าเป็น 4 ก็เรียก ออกครบ เหลือเบี้ย 3 ก็เรียกออก สาม เหลือ เบี้ย 2 เรียก ออกสอง เหลือเบี้ย 1 เรียกออกหน่วยใครแทงประตูไหนถูก ก็ได้เงินไป แทงผิดเจ้ามือก็กินชำระเงินกันเรียบร้อย เจ้ามือก็กำถั่วมากอง เรียกว่าออกใหม่ ให้คนแทงอีกหลับตามโนภาพ การเล่นถั่วไว้ แล้วมโนต่อ ถึงการเล่นโป หรือบ่อนโป ซึ่งเป็นบ่อนเล็ก เล่นข้างๆบ่อนถั่วนั่นเองเจ้ามือมีเบี้ยจั่นกองใหญ่ไว้ข้างตัวเหมือนกัน แต่วิธีเล่นต่างกัน ไม่ใช้มือกำออกมากองตรงหน้า แต่ใช้ถ้วยครอบเบี้ย ลากมากองไว้ตรงหน้า เปิดถ้วยล่อใจให้คนแทง แว่บหนึ่ง แล้ว ก็ปิดถ้วยเมื่อคนแทงครบ เจ้ามือก็เปิดถ้วย เขี่ยเบี้ยออกทีละสี่เบี้ย เหมือนถั่ว เหลือสุดท้ายก็เป็นประตูที่ออก ความแตกต่างระหว่างถั่วกับโป อยู่ที่จำนวนเบี้ยถั่วที่ล่อให้แทง 100 ถึง 200 เบี้ย แต่โป มีเบี้ย 20 ถึง 30 เบี้ยแทงถั่วเป็นการพนันคนรวย ตั้งแต่สลึงขึ้นไป ถึงกี่ร้อยกี่พันเจ้ามือรับหมด ถ้าแทงโป เป็นเรื่องคนจน จะแทงครั้งละฬส และอัฐ ก็ได้บ่อนพนันมีไว้ให้คนรวยเล่นถั่ว มีไว้ให้คนจนเล่นโป มีกี่ฬสกี่อัฐก็แทงได้ แทงเสียเหลือตัวเปล่ากลับบ้าน เป็นที่มาของสำนวนเล่นเบี้ยเสียถั่วและเป็นที่มาของประโยคคล้องจอง เล่นเบี้ยเสียโป พาลพาโล เตะเมียเรื่องบ่อนถั่วบ่อนโป ผมตั้งใจเอามาเล่าให้รัฐบาลสมัยใหม่ ซึ่งดำริจะทำบ่อนกาสิโนใหญ่ ขึ้นหน้าขึ้นตา ได้เปรียบเทียบว่า การเปิดบ่อน เราจะได้หรือจะเสียสำนวนคนเล่นบ่อนเขาว่า เงินทองไปเที่ยวเดี๋ยวก็มา ถ้าตกลงกันว่า ได้มากกว่าเสีย ก็รีบๆทำกันไป.กิเลน ประลองเชิง
