เรื่องเล่าเก่าจากจีน ฮ่องเต้พระองค์หนึ่ง เมื่อได้รับรายงาน ราษฎรไม่มีข้าวกิน ก็ทรงถาม ไม่มีข้าวกิน ทำไมเขาไม่กินเนื้อเล่า...ฟังแล้วขำไม่ออกแต่เรื่องเล่าจากแขก เจ้าชายพระญาติราชวงศ์พระพุทธเจ้า ถูกถาม “ข้าวมาจากไหน” คำตอบ “ข้าวมาจากจาน” ได้ยินแล้วพอยิ้มได้ สองเรื่องเล่า พอสรุปได้ คนที่เกิดมามีบุญมากๆ อยากอะไร ก็ได้ จึงมักเป็นคน “ฉลาดน้อย”ผมออกตัวด้วยเรื่องเก่า เพราะเขิน ที่จะเล่าเรื่องเก่าของไทย...ที่เคยเล่าไปแล้ว เรื่องข้าวใหม่ปลามัน นี่คือสำนวนไทย ค่อยๆ เรียนรู้กันไป ข้าวใหม่ คืออย่างไร และปลามัน มันแค่ไหน?อย่าว่าแต่เด็กรุ่นลูก...เลย ที่ไม่เคยรู้ ข้าวใหม่ ข้าวเก่า แตกต่างกันมากน้อย เด็กรุ่นผมเอง...โตมาจากนาข้าวในท้องร่องสวนมะพร้าวของแม่...ได้ยินคำ “ข้าวใหม่” ครั้งแรก ก็ยังงงๆอาจารย์กาญจนาคพันธุ์ให้ความรู้ไว้ในหนังสือ “สำนวนไทย” ข้าวจำแนกไว้สองพวก พวกหนึ่งเป็นข้าวค้างปี คือข้าวที่เก็บเกี่ยวในปีที่แล้ว เรียกข้าวเก่าอีกพวกหนึ่ง เป็นข้าวที่เก็บเกี่ยวใหม่ ในระยะใหม่ ราวตั้งแต่น้ำลดเดือนอ้าย เดือนยี่ เรียกว่าข้าวใหม่ตามปกติในครึ่งปีแรก ตั้งแต่เดือนห้าเรื่อยมา เรากินข้าวเก่า คือข้าวที่ค้างปีมา อีกครึ่งปีหลัง เรากินข้าวใหม่ข้าวใหม่ถือกันว่าดี มีรสอร่อยละมุนลิ้นกว่าข้าวเก่าจบเรื่องข้าวเก่าข้าวใหม่ คราวนี้ก็มารู้เรื่องปลามัน ปลานั้นสำหรับคนไทยเป็นอาหารคู่กับข้าวฤดูที่ปลาอยู่ในระยะตั้งแต่น้ำลด คือเดือนอ้าย เดือนยี่ไป จนถึงเดือนสี่เดือนห้า ในระยะนี้ปลามีมันมาก กินอร่อย พ้นระยะนี้ไปก็เป็นฤดูปลาตั้งไข่ ไม่มีมัน กินไม่อร่อยระยะปลามีมันมากตรงกับฤดูเก็บเกี่ยวข้าวใหม่ เราจึงเอาทั้งข้าวทั้งปลา ซึ่งเป็นอาหารสำคัญมาพูดรวมกันว่า ข้าวใหม่ปลามัน และใช้เป็นสำนวนหมายถึง อะไรๆ ที่เป็นของใหม่ กำลังดี ก็ว่าข้าวใหม่ปลามันไม่แค่คู่สามีภรรยาที่เพิ่งแต่งงานกัน คู่? เอ๊ย! ไม่ใช่ คณะบุคคลในหลายพรรคการเมือง ที่กว่าจะปลุกปล้ำ รวมกำลังไม่รู้ต่อกี่ฝ่ายๆ ต่างสี ต่างทัศนะฯลฯ มารวมกันเป็นพวกเดียวกันได้ ยาก ใช้เวลาหลายเดือนว่ากันโดยมารยาท ก็ต้องแสดงความยินดี...ให้ช่วยกันแก้ปัญหาให้บ้านเมือง ลุล่วงไปโดยสวัสดิภาพเหตุผลที่ต้องแสดงความยินดี...ก็เพราะตั้งแต่ตัวนายกฯลงมา ถึงรัฐมนตรี...ต่างก็พูดเต็มปากเต็มคำว่า เหนื่อยยากตรากตรำหาเสียงมา ก็ด้วยความรักชาติบ้านเมือง ต้องการแทนคุณแผ่นดินมีสำนวนเก่า...สำนวนหนึ่ง ข้าวแดงแกงร้อน เฉพาะคำข้าวแดง อาจเป็นคำใหม่ เด็กๆหลายคนอาจไม่รู้ว่ามีข้าวแดงจริงๆ หรือถ้ามีจะแดงแบบไหนข้าวแดงเป็นข้าวที่สีด้วยมือ ไม่ขัดจนเป็นสีขาว เมล็ดข้าวยังมีสีแดงเรื่อๆสมัยโบราณเมื่อยังไม่มีโรงสีไฟสีข้าวด้วยเครื่องจักร ขัดเมล็ดข้าวจนเป็นสีขาว คนทั่วๆไปจึงกินข้าวแดงส่วนคนที่กินข้าวขาว คือข้าวที่ขัดจนขาว เรียกว่าข้าวขัด เฉพาะคนชั้นสูงตามวัง หรือบ้านหลังใหญ่ๆ ที่มีเครื่องสีข้าวกินเองคนในบ้านธรรมดาๆ ที่กินข้าวแดง สำนวน ข้าวแดงแกงร้อน เป็นคำพูดที่หมายถึงบุญคุณ คือเมื่อกินข้าวแดงและแกงร้อน ซึ่งมุ่งถึงอาหารที่กินกับข้าวของผู้ใดผู้นั้นก็มีบุญคุณมีคำกลอนหนึ่งจากทุคคตะสอนบุตรว่า “อนึ่งนายมีคุณอันสุนทร เพราะข้าวแดงแกงร้อนได้กินมา”นักการเมืองเขาพูดกัน ชาวบ้านอย่างพวกเราเป็นนาย...นี่ถึงเวลา ที่เขาจะเข้ามาใช้หนี้บุญคุณ...อย่าแปลกใจ ถ้าเห็นบางคนออกอาการน้ำลายไหล นี่คืออาการหนึ่ง...เท่านั้น.กิเลน ประลองเชิงคลิกอ่านคอลัมน์ "ชักธงรบ" เพิ่มเติม
