หลายคนคิดว่าอุตสาหกรรมภาพยนตร์จะพังเพราะโซเชียลมีเดีย ยิ่งภายหลังมีโรคระบาดโควิด-19 มากระหน่ำซ้ำเติมพฤติกรรมการไม่เข้าโรงภาพยนตร์ แต่ปรากฏว่าอุตสาหกรรมภาพยนตร์กลับไม่ได้พังอย่างที่คิด โดยเฉพาะอย่างยิ่งในอินเดีย รัสเซีย อเมริกาใต้ และทวีปแอฟริกา
มกราคม ค.ศ.2011 พ่อผมเดินทางไปมหานครมุมไบของอินเดีย เพื่อศึกษาดูอุตสาหกรรมภาพยนตร์บอลลีวูด ซึ่งในขณะนั้นมีสถิติจากสถาบันวิจัยที่เชื่อถือได้ว่าภาพยนตร์อินเดียมีผู้ชมมากกว่า 3,600 ล้านคนทั่วโลก การไปบอลลีวูดใน ค.ศ.2011 พ่อและคณะมีโอกาสสนทนากับผู้บริหารของฟิล์มซิตีและได้ดูการถ่ายทำอย่างละเอียด บริษัทของผมนำความรู้จากบอลลีวูดมาทำหน้าที่เป็นผู้ประสานงานการถ่ายทำภาพยนตร์ต่างประเทศในไทย โดยรับกองถ่ายจากรัสเซียเป็นหลัก เช่น กองถ่ายทำเรื่อง The Island of the Unwanted และ Senafon
ค.ศ.2000 เราไปดูงานการถ่ายทำภาพยนตร์ในรัฐทมิฬนาฑูของอินเดีย ซึ่งเป็นอุตสาหกรรมภาพยนตร์คอลลีวูดที่ใช้ภาษาทมิฬ พบว่าเป็นอุตสาหกรรมภาพยนตร์ที่มีมูลค่าถึงแสนล้านบาท แต่ที่กำลังมาแรงแข่งภาพยนตร์อินเดียตอนนี้ก็คือนอลลีวูด (Nollywood) ของไนจีเรียที่มีการเติบโตในแต่ละปีเกิน 1,000 เรื่อง
หลายประเทศในแอฟริกาตะวันตก ตั้งแต่กานา เบนิน และไนจีเรีย เป็นแหล่งผลิตภาพยนตร์ในภาษาท้องถิ่นแอฟริกาเผ่าพันธุ์ต่างๆ ผู้อ่านท่านคงทราบนะครับ ว่าแต่ละประเทศในทวีปแอฟริกาประกอบไปด้วยชนเผ่าที่มีภาษา วัฒนธรรม และวิถีชีวิตแตกต่างกัน การนำเรื่องราวของแต่ละเผ่ามาสร้างเป็นภาพยนตร์เป็นสิ่งที่ผู้คนสนใจ
ช่องทางการจำหน่ายของนอลลีวูดไม่ใช่เพียงแค่โรงภาพยนตร์ แต่ยังมีช่องทางอื่นไม่ว่าจะเป็นทางออนไลน์ผ่าน Netflix หรือ Canal+ หรือ Multichoice และอีกมากมายหลายแห่ง อุตสาหกรรมภาพยนตร์นอลลีวูดของไนจีเรียใหญ่เป็นอันดับ 2 ของโลก รองจากบอลลีวูดของอินเดีย ใครจะนึกครับ ว่าทั้งบอลลีวูดและคอลลีวูดจะใหญ่กว่าฮอลลีวูดของสหรัฐฯที่เราคุ้นเคยกันมานาน
...
เกือบ 20 ปีที่แล้ว ผมกับพ่อเคยได้รับเชิญจากรัฐบาลเกาหลีใต้ให้ไปดูอุตสาหกรรมการผลิตภาพยนตร์ ซึ่งตอนนั้นหนังเกาหลีใต้ยังไม่ดังมาก แต่เราก็เห็นกระบวนการบริหารจัดการของรัฐบาลเกาหลีใต้ ที่ผู้สร้างภาพยนตร์ในสมัยนั้นไม่ต้องมีทุนมาก หิ้วกระเป๋าเจมส์บอนด์ไปพร้อมกับบทหนังไปนำเสนอให้หน่วยงานรัฐ ถ้าผ่าน รัฐบาลเกาหลีใต้ก็ให้เงินทุนดอกเบี้ยต่ำสนับสนุน มีโรงถ่ายทำที่พร้อม จะเอาหมู่บ้านสมัยไหน ยุคใด ใช้สถานที่ที่รัฐบาลเตรียมไว้ให้ได้เลย
ภาพยนตร์เป็นซอฟต์เพาเวอร์ที่ทำให้วัฒนธรรมอื่นของเกาหลีใต้แพร่ขยายกระจายไปทั่วโลก สินค้าเกาหลีใต้เกาะภาพยนตร์เกาหลีออกไปสู่ตลาดโลก แม้อุตสาหกรรมภาพยนตร์ของเกาหลีใต้จะยิ่งใหญ่ไม่เท่าบอลลีวูด (อินเดีย) นอลลีวูด (ไนจีเรีย) ฮอลลีวูด (สหรัฐฯ) แต่ถ้ารวมอุตสาหกรรมบันเทิงด้านอื่นทั้งเพลง ทั้งซีรีส์ ฯลฯ ของเกาหลีใต้ก็ไม่แพ้ใคร
ประเทศไทยได้รับความนิยมจากนักท่องเที่ยว ทว่าสถานการณ์โควิด-19 ในปัจจุบัน ทำให้คนเดินทางท่องเที่ยวได้ยากขึ้น อย่างไรก็ตาม มนุษย์ก็ยังต้องการพักผ่อนด้วยการได้รับรู้สิ่งที่ต่างไปจากชีวิตประจำวันของตน หนึ่งในวิธีที่เราจะสามารถพลิกวิกฤติโควิด-19 ให้เป็นโอกาสก็คือภาพยนตร์ไทยที่ถ่ายทำในเมืองไทย เปิดเผยวิถีชีวิตหรือวัฒนธรรมไทย ซึ่งผมเชื่อว่าจะขายได้ทั่วโลก
ภาพยนตร์เป็นหนึ่งในหลายปัจจัยที่ทำให้การท่องเที่ยวไทยขยายตัวได้อย่างรวดเร็ว ทว่าวันนี้ คนมาเที่ยวได้ยากลำบากขึ้น เราอาจจะหาทางออกด้วยการสร้างภาพยนตร์ไทยด้วยเทคนิคการถ่ายทำระดับสากล สำหรับส่งออกเพื่อนำเงินเข้าประเทศ
จากการได้เดินทางไปศึกษาดูงานและเยี่ยมชมกองถ่ายภาพยนตร์มาแล้วหลายสิบประเทศ พบว่าอุตสาหกรรมภาพยนตร์ของหลายประเทศเข้าถึงแหล่งเงินทุนได้ง่าย บางแห่งได้รับแม้แต่เงินที่ให้เปล่าจากรัฐบาล ในขณะที่บ้านเรากลับตรงกันข้าม.
นิติการุณย์ มิ่งรุจิราลัย
songlok1997@gmail.com