ภาพการปะทะหักหาญของนักการเมืองในสภา ช่วงเวลาสิบยี่สิบปีมานี่...ไม่น่ารักนัก ผมจำได้ว่า ทหารขับรถถังออกมายึดอำนาจครั้งหนึ่ง ยังมีชาวบ้านเอาช่อดอกไม้ไปยื่นให้
แต่ถ้าทหารอยากจะปฏิวัติ แม้นักการเมืองจะทำตัวดีแค่ไหน...เขาก็หาเรื่องยึดได้...อยู่ดี
นคร พจนวรพงษ์ อุกฤษ พจนวรพงษ์ บันทึกช่วงเวลาที่การเมืองในสภาน่ารักน่าชื่นใจไว้ในหนังสือ ข้อมูลประวัติศาสตร์การเมืองไทย (พิมพ์ครั้งที่ 4 สำนักพิมพ์ขวัญนคร พ.ศ.2549)
รัฐบาล พลเรือตรีถวัลย์ ธำรงนาวาสวัสดิ์ บริหารบ้านเมืองตั้งแต่ 23 ส.ค.2489 ไปจนถึงวันที่ 19 พ.ค.2490 นายควง อภัยวงศ์ หัวหน้าพรรคประชาธิปัตย์ เสนอญัตติเปิดอภิปรายไม่ไว้วางใจรัฐมนตรีทั้งคณะ
ข้ออภิปรายในหลายๆประเด็น การรักษาความสงบภายใน ความมั่นคงทางการเงินและเศรษฐกิจ การใช้อำนาจทางการเมืองแทรกแซงข้าราชการประจำ
และประเด็นสำคัญ...กรณีสวรรคต พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวรัชกาลที่ 8
นายควง อภัยวงศ์ ขณะนั้น เป็นนายกฯแล้วสองสมัย เป็นที่รู้จักกันดีว่าเป็นนักอภิปรายชั้นยอด หาใครจับได้ยาก นอกจากคารมคมคาย มีเหตุผลหนักแน่น ยังแฝงด้วยอารมณ์ขัน ปล่อยมุกสะใจชาวบ้าน
สไตล์นายควง ผมยังหา ส.ส.ประชาธิปัตย์คนไหนเปรียบไม่ได้ นึกถึงแต่ ดร.ไตรรงค์ สุวรรณคีรี ตอนขึ้นเวที กปปส.ได้คนเดียว
ในขณะหลวงธำรงนาวาสวัสดิ์ ก็ได้รับการขนานนาม นายกฯ สาลิกาลิ้นทอง พูดทีมีวาทศิลป์ มีปฏิภาณเฉียบแหลม น้ำเสียงสุภาพ ถ้อยคำสำนวนสละสลวย
ชาวบ้านฟังฝ่ายค้านอย่างนายควง อภิปรายให้โกรธให้เกลียดได้ แต่เมื่อฟังหลวงธำรงแก้ต่าง ก็เคลิ้มตาม หายโกรธหายเกลียดทันทีเหมือนกัน
การอภิปรายครั้งนั้น มีการถ่ายทอดสดทางวิทยุกระจายเสียงเป็นครั้งแรก
นักการเมืองสองฝ่าย ก็ได้โอกาสโชว์ฝีปาก ชาวบ้านก็ได้ฟังอย่างเร้าใจและวิจารณ์กันทั่ว ยอมรับกันต่อมา เป็นแบบฉบับที่ดีที่นักการเมืองรุ่นหลังจะต้องตาม
...
การอภิปรายเริ่มวันจันทร์ ไปจนถึงวันเสาร์ 7 วัน 7 คืน ระหว่างเวลานั้น มีเรื่องไม่คาดฝันเกิดขึ้น
นายควง โจมตีกระทรวงเกษตราธิการ ซึ่งมีนายจรูญ สืบแสง (หนึ่งในผู้ก่อการ 2475 ด้วยกันกับนายควง) เป็นรัฐมนตรี ใช้ทั้งข้อมูลเชิงลึก ระบุความล้มเหลวของการดูแลเกษตรกร
เช้าวันต่อมา ขณะการอภิปรายได้ดำเนินไป นายจรูญ เข้ามาต่อว่านายควง มีการถกเถียงกันรุนแรง
ต่อหน้า ส.ส.ทั้งสภา นายจรูญ ง้างกำปั้นชกหน้านายควงโครมใหญ่
หลังเรื่องชุลมุน ท่ามกลางเสียงนกเสียงกา เรื่องนี้จะต้องบานปลาย นายควงต้องแจ้งความดำเนินคดีอาญากับนายจรูญ แต่เมื่อนักข่าวไปสัมภาษณ์นายควง นายควงก็ตอบว่า
“คุณจรูญเป็นคนสายตาสั้น เขาชกผมไม่ถูกหรอก”
เท่านั้นเอง บรรยากาศเครียด ก็กลายเป็นเรื่องขำขัน เมื่อมี “เสียงฮาครืน” ตามมา
จบการอภิปราย รัฐบาลชนะ 86 ต่อ 55 เสียง แต่กระนั้นผลการอภิปรายก็ส่งแรงสะเทือน ทำให้รัฐบาลต้องลาออกในวันรุ่งขึ้น
ก็อย่างที่ว่าแม้นักการเมืองจะเล่นบทน่ารักขนาดนี้...ต่อมาไม่นาน เดือนพฤศจิกายน 2490 พลโทผิน ชุณหะวัณ ก็อ้างเหตุสารพัด ข้าวยากหมากแพง ชาวบ้านไม่มีจะกิน เหมือนๆที่ยังใช้กันวันนี้ แล้วก็ยึดอำนาจ
หมดยุคคณะราษฎร เริ่มต้นยุคท่านผู้นำ จอมพล ป.พิบูลสงคราม
ระหว่างฝีปากกับฝีปืน...ไม่ว่ายุคใดสมัยไหน...หรือกระทั่งยุคนี้ ก็เถอะน่า! ฝีปืนก็เอาชนะไปได้ทุกที
ผมแก่เต็มที ก่อนถึงวันตาย...อยากรอดูวันนั้น วันที่ปากจะชนะปืน.
กิเลน ประลองเชิง