ครั้งหนึ่ง หลายปีเต็มที เพื่อนชวนนั่งเรือล่องเจ้าพระยาแวะเวียนไปไหว้พระเก้าวัด แปลกที่ผมจำวัดคฤหบดี ฝั่งธนฯตรงข้ามท่าน้ำเทเวศร์ได้แม่น...วัดเดียวไหว้พระพุทธรูปจำลององค์ใหญ่คิดว่าเป็นพระแซกคำ...พักหนึ่ง จึงรู้ว่าองค์จริงหน้าตัก 18 นิ้ว คือองค์เล็กนิดเดียว แต่ทรวดทรงองค์พระงามถึงใจอยู่ในโบสถ์ถัดไปเรื่องเล่าพระแซกคำ...ท่านเป็นพระสำคัญจากลาว นับจากพระแก้วมรกตเป็นหนึ่ง พระบางเป็นสอง พระแซกคำเป็นองค์ที่สาม เท่าที่รู้ๆ พระองค์งามสำคัญ เจ้านายท่านเลือกไว้บูชาเองแต่ไฉน? พระแซกคำ...รัชกาลที่ 3 ท่านจึงพระราชทานให้วัดคฤหบดี...ที่พระยาราชมนตรี (ภู่) สร้างถวายผมก็เดาเอา พระยาราชมนตรี (ภู่) ว่าการพระคลังมหาสมบัติ พ่อ คุณพุ่ม บุษบา ท่าเรือจ้าง ที่ผมเพิ่งดูจากเป็นขุนนางคนโปรด โปรดถึงขั้นพระราชทานบ้านที่รัชกาลที่ 2 เคยพระราชทานให้สุนทรภู่ ก็บังเอิญอีกที่ชื่อภู่เหมือนกันพระยาราชมนตรีภู่ ได้บ้านพระราชทาน ก็อุทิศที่ดินบ้านตัวเอง สร้างวัดคฤหบดีถวาย ตามยุคสมัยที่ว่ากันว่า ใครสร้างวัดทรงโปรดฯ น้ำหนักจากสองความโปรด...นี่ล่ะผมจึงเขียนไปว่า รัชกาลที่ 3 จึงทรงโปรดให้อัญเชิญพระแซกคำไปไว้แต่ความจริงแท้...ที่ผมเพิ่งรู้...เหตุผลที่พระแซกคำ อยู่วัดคฤหบดี ฝั่งธนฯ มาจากเรื่องอื่นส.พลายน้อย เขียนไว้ในหนังสือ พระพุทธรูปสำคัญ ในประเทศไทย เล่ม 1 (สำนักพิมพ์เมืองโบราณ พ.ศ.2545) ว่า เมื่อครั้งเจ้าอนุวงศ์เวียงจันทน์เป็นกบฏ พ.ศ.2369 นั้นสมเด็จพระบวรราชเจ้ามหาศักดิพลเสพ เสด็จยกกองทัพขึ้นไปปราบ ทรงกราบทูลพระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว ว่า พระพุทธรูปสำหรับเมืองเวียงจันทน์ พระบางหายไป ว่าข้าพระเอาไปฝังเสีย สืบหายังไม่ได้ได้แต่พระเสริม พระใส พระสุก พระแซ่คำ พระแก่นจันทน์ พระสรงน้ำ พระเงินหล่อ พระเงินบุ รวม 8 องค์แต่จะเอาลงไปกรุงเทพฯ ได้แต่พระแซ่คำองค์หนึ่ง ได้พระบรมสารีริกธาตุบรรจุไว้ในพระแซ่คำ 100 พระองค์สรุปความ พระแซ่คำหรือต่อมาเราเรียกพระแซกคำ ได้เชิญมากรุงเทพฯ ก่อนพระเสริมพระใส ฯลฯพระแซกคำ มีประวัติว่า ในสมัยพระเจ้าไชยเชษฐา ทรงบูชาพระแก้วพระบางอยู่ พระแซกคำลอยมาตกตรงหน้าพระพักตร์ ทรงสร้างบาตรทองคำถวาย และโปรดบูชาไว้เป็นองค์ที่สามสมเด็จกรมดำรงราชานุภาพฯ ทรงพระนิพนธ์ไว้ว่า พระพุทธรูปจากเวียงจันทน์ ไม่เป็นที่ชอบใจของชาวกรุงเท่าใดนัก คนลาวล้านช้างเชื่อกันว่า เทวดารักษาพระแก้วมรกต และพระบาง เป็นอริกัน หากอยู่ใกล้กันมักเกิดเภทภัยสมัย ร.1 เมื่อพระแก้วและพระบางมาอยู่กรุงเทพฯ เจ้านันทเสน บุตรพระเจ้าล้านช้าง กราบทูลว่า ครั้งพระแก้วอยู่เชียงใหม่ เมืองหลวงพระบางก็อยู่เย็นเป็นสุขเมื่อพระเจ้าไชยเชษฐา เชิญพระแก้วมาอยู่กับพระบางที่หลวงพระบาง เมืองเชียงใหม่ก็เป็นกบฏต่อเมืองล้านช้าง ทั้งพม่าก็มาเบียดเบียน จนต้องย้ายจากหลวงพระบางมาเวียงจันทน์ครั้นเชิญพระแก้วพระบางมาไว้ด้วยกัน ก็เกิดจลาจลต่างๆ จนต้องเสียเวียงจันทน์ให้ธนบุรีเจ้านันทเสนกราบทูล ขออย่านำพระแก้วพระบางมาไว้ด้วยกัน รัชกาลที่ 1 ทรงเห็นด้วยโปรดให้ส่งพระบางคืนเวียงจันทน์ จนถึงรัชกาลที่ 3 ได้พระบาง และพระแซกคำมา ด้วยเหตุที่ทรงรังเกียจตามคติโบราณ โปรดให้ส่งคืนพระบาง ไปให้ลาวเป็นครั้งที่สองส่วนพระแซกคำโปรดให้นำไปไว้ในวัดคฤหบดี ซึ่งเป็นวัดนอกพระนครใครอยากไหว้พระในกรุงเทพฯ ไปไหว้พระแซกคำนะครับ ...ไหว้ท่านแล้วยังได้บูชาพระบรมสารีริกธาตุอีกร้อยองค์ ไหว้หนึ่งได้แถมอีกร้อย กำไรศรัทธาขนาดนี้ หาที่วัดไหนไม่ได้อีกแล้ว.กิเลน ประลองเชิงคลิกอ่านคอลัมน์ “ชักธงรบ” เพิ่มเติม
