ช่วงเวลาที่หนังสือ “หลายชีวิต” ของอาจารย์หม่อม คึกฤทธิ์ ปราโมช เป็นกระแสใหญ่ สำนักพิมพ์ ก.ไก่ พิมพ์หนังสือ หลายชีวิตในพงศาวดารจีน ของ ล.เสถียรสุต ออกพิมพ์ครั้งแรก พ.ศ.2513 ขายดี ต้องพิมพ์ครั้งที่ 2 พ.ศ.2526เล่มที่ผมถือพิมพ์ครั้งที่ 2 กระดาษเก่ากรอบส่งกลิ่น แต่เรื่องราวแต่ละชีวิตภายในเล่ม อ่านกี่ครั้งก็ยังหอมชื่อเรื่องที่ 47 ฮ่องเต้เอี้ยวทง “ทรงขออย่าเกิดเป็นฮ่องเต้อีก” อ่านแล้วสะดุด ต้องอ่านต่อตามประวัติศาสตร์จีน ถือว่าราชวงศ์สุยมีฮ่องเต้อยู่สององค์ แต่ความจริงยังมีองค์ที่ 3 ฮ่องเต้เอี้ยวทง ครองราชย์อยู่อีกสองปีปีที่ 13 รัชกาลฮ่องเต้เอี่ยงตี่ ราชวงศ์สุย (พ.ศ.1162) เกิดการจลาจลวุ่นวายในแผ่นดินจีน ฮ่องเต้ต้องเสด็จไปยังยางเจาภาคใต้แม่น้ำแยงซี ทรงแต่งตั้ง เจ้าเอี้ยวทง อายุ 8 ปี พระราชนัดดาองค์โปรด เป็นผู้รักษานครโลยางแต่ผู้รักษานครใหญ่ อายุแค่ 8 ปี ก็ทรงเล่นบทผู้นำได้ดี ทรงนิ่งฟังรายงานของบรรดาเสนาบดี จำชื่อข้าราชการชั้นผู้ใหญ่ได้เกือบทุกคน เมื่อมีอะไรสงสัยก็ทรงทูลถามพระมารดาขณะที่ทรงฟังอำมาตย์บรรยายเรื่องการปกครองแผ่นดินให้ฟังทุกวันในปีนั้น ปฐมฮ่องเต้ราชวงศ์ถัง ได้ยึดนครเชียงอานไว้ได้ กษัตริย์เอี่ยงตี่ถูกปลงพระชนม์ที่เมืองยางเจาที่นครโลยาง จึงประกอบพิธีให้เจ้าเอี้ยวทง ขณะนั้นอายุ 14 ปีเสวยราชย์ เป็นฮ่องเต้ กล่าวกันว่าทรงสามารถกระทำตามแบบแผนได้ถูกต้องไม่มีข้อตำหนิทรงเริ่มกระบวนการบริหารแผ่นดิน ด้วยมีคณะบริหารราชการ 7 คน 6 คนสามัคคีกันดี แต่ 1 คน เฮ่งซี่ชง แม่ทัพใหญ่กระด้างกระเดื่อง...ฮ่องเต้หนุ่มรู้ทาง ทรงสั่งจัดตั้งกองทหารปราบกบฏ คุมเชิงแม่ทัพใหญ่ฮ่องเต้หนุ่มกับแม่ทัพใหญ่ เล่นเชิงการเมืองกันไม่นานเฮ่งซี่ชง ก็ชนะยึดอำนาจ ฮ่องเต้เอี้ยวทง ทรงยอมสละราชสมบัติฉากสุดท้ายของฮ่องเต้เอี้ยวทง...มาถึง แม่ทัพใหญ่เฮ่งซี่ชง เข้าเฝ้าถวายสุรากษัตริย์ทรงรู้ดีนี่คือยาพิษ ทรงออกปาก ขอเวลาไปทูลลาพระมารดา แต่เฮ่งซี่ชง ไม่ยอมกษัตริย์หมดทางเลือกแล้ว ทรงหันพระพักตร์ไปนมัสการพระพุทธรูป...แล้วทรงอธิษฐานเสียงดัง“ต่อไปชาติหน้า ขออย่าเกิดเป็นกษัตริย์อีก”คำอธิษฐานนี้ ล.เสถียรสุต ผู้เขียน ให้ความเห็นว่า นับเป็นคำอธิษฐาน แสดงความปรารถนา ตรงข้ามกับคนในโลก ที่ส่วนมากมักมากอยากใหญ่เรื่องของกษัตริย์เอี้ยวทง ยังไม่จบฉากสลดรันทดแค่นี้เมื่อทรงยอมรับถ้วยสุราผสมยาพิษขึ้นดื่มแล้ว แต่ฤทธิ์ยาพิษยังแรงไม่ทันใจ แม่ทัพเฮ่งซี่ชง ปราดเข้าด้านหลัง ใช้เชือกรัดพระศอซ้ำประวัติศาสตร์บันทึกว่าฮ่องเต้เอี้ยวทง ทรงใช้นามรัชกาล 2 ปี แต่ความจริงทรงครองราชย์ปีเดียวส่วนแม่ทัพเฮ่งซี่ชง ตั้งตัวเป็นฮ่องเต้ครองราชย์ได้ไม่นาน ก็ถูกเจ้าชายหลีซีบิ๋น (ฮ่องเต้ถังไทจง) ยกทัพเข้าตีแตกพ่าย ในปี พ.ศ.1164เรื่องราวในประวัติศาสตร์จีน เป็นบทเรียนสำคัญสอนผู้นำรุ่นต่อๆมา...ไม่มีอำนาจใดยืนยงคงค้ำฟ้า อีกด้านของวาสนามักมีเภทภัยใหญ่หลวงตามมาเสมอ.กิเลน ประลองเชิง
