ภาพจาก เว็บไซต์ โรงเรียนกัลยาณีศรีธรรมราชข้อมูลเรื่อง สระล้างดาบศรีปราชญ์ หาได้จากสารานุกรมวัฒนธรรมภาคใต้ พ.ศ.2529 เล่ม 9 ครับ อาจารย์ปรีชา นุ่นสุข เขียนไว้ให้สะดุดคิดว่า เป็นสระโบราณของเมืองนครศรีธรรมราช ที่เล่าลือต่อๆกันมาใครอยากไปดูตอนนี้ ต้องไปที่โรงเรียนกัลยาณีศรีธรรมราช ขนาดของสระไม่ใหญ่นัก ทั้งมีการตกแต่งใหม่ โดยการเอาก้อนหินโตมาก่อกันเข้า สำนวนใต้ว่า ดับหินสอปูน ทั้งทำบันไดคอนกรีตลงไปในสระ ซึ่งปลูกบัวสายไว้เต็มการประหารศรีปราชญ์เกิดขึ้นในสมัยสมเด็จพระนารายณ์มหาราช เล่ากันว่า แต่เดิมเป็นสระใหญ่ยาวมาก มีอาณาเขตตั้งแต่หลังจวนผู้ว่าราชการจังหวัดปัจจุบัน ไปจนถึงโรงเรียนอนุบาลนครศรีธรรมราช ซึ่งเป็นวัดประตูขาวเดิมนานๆเข้าก็เริ่มมีดินทับถม จนสระเริ่มตื้นเขิน ความเจริญทางวัตถุเป็นเหตุให้เทศบาลจำเป็นต้องถมสระบางส่วนเพื่อตัดถนน เชื่อกันว่า เหลืออยู่บางส่วนก็เพียงในรั้วโรงเรียนกัลยาณีศรีธรรมราชเท่านั้นแต่เกิดมีผู้รู้จริง ชื่อขุนอาเทศคดี ยืนยันว่าสระใหญ่ยาวที่เริ่มจากทิศตะวันออกเฉียงเหนือของโรงเรียน ไม่ใช่สระล้างดาบศรีปราชญ์ที่เข้าใจกันแต่เป็นสระที่พระสุนทราธุรกิจ (หมี ณ ถลาง) ผู้ว่าฯนคร-ศรีธรรมราช อำนวยการขุดขึ้นเมื่อปี 2448ปีนั้น พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว เสด็จฯงานพระราชทานเพลิงศพ เจ้าจอมมารดาน้อยใหญ่ เจ้าจอมมารดาของพระเจ้าลูกเธอ พระองค์เจ้าเฉลิมวงศ์ ในรัชกาลที่ 3 และศพท่านผู้หญิง มารดาพระยาสุธรรมมนตรี (หนูพร้อม) และเจ้าจอมสว่างขุนอาเทศคดีรับราชการอยู่ตอนนั้น มีส่วนในการขุดสระ เล่าว่ามีการปลูกบัว และทำเรือขนาดเล็ก สำหรับเจ้านายฝ่ายใน หรือพระราชโอรสที่ทรงพระเยาว์ได้ทรงพายเรือเล่นขุนอาเทศคดียังชี้ว่า โรงเรียนกัลยาณีศรีธรรมราชกับโรงเรียนอนุบาลก็ไม่ได้มีอาณาเขตติดต่อกัน โรงเรียนอนุบาลตั้งอยู่ในวัดประตูขาวเป็นเอกเทศส่วนหนึ่ง ส่วนโรงเรียนกัลยาณีฯอยู่ในที่ที่เคยเป็นพลับพลาประทับของรัชกาลที่ 5 และรัชกาลที่ 6ระหว่างสองโรงเรียนมีตรอกวัดประตูขาวคั่นอยู่ดังนั้น สระล้างดาบศรีปราชญ์ และโรงเรียนกัลยาณีศรีธรรมราช จึงไม่ควรที่จะมีอาณาเขตต่อไปถึงโรงเรียนอนุบาลนครศรีธรรมราชได้สระที่อยู่หลังโรงเรียนอนุบาลนครศรีธรรมราช เรียกกันว่า “สระบุด” ต่อมาสระถูกถมทำซอย ตั้งชื่อว่า ซอยสารีบุตรขุนอาเทศคดีไม่เสียทีเป็นผู้รู้จริง เมื่อชี้ว่าสระล้างดาบศรีปราชญ์ ไม่ใช่ในบริเวณโรงเรียนกัลยาณีฯ แล้ว ก็ชี้ว่า สระล้างดาบศรีปราชญ์จริง อยู่ที่หลังจวนผู้ว่าราชการจังหวัด คือบริเวณหลังศาลาโดหก (ประดู่หก) ขณะนี้ใช้เป็นที่ตั้งบ้านพักประมงจังหวัด และศูนย์จักรกลองค์การบริหารส่วนจังหวัด เมื่อปี พ.ศ.2486 ขุนภักดีดำรงฤทธิ์ ข้าหลวงภาค 8 นครศรีธรรมราช ดำเนินการสร้างที่ทำการภาค จึงสั่งถมที่บริเวณที่เป็นสระล้างดาบศรีปราชญ์ ปัจจุบันยังเหลือขอบสระของเดิมโผล่ให้เห็นบ้างเล็กน้อยเอาเป็นว่าพอรู้แล้ว สระล้างดาบศรีปราชญ์ของเดิมนั้นอยู่ที่ไหน แค่สถานที่ยังมีเรื่องให้สงสัย คงไม่ต้องตั้งคำถามไปถึง เป็นสระเดียวกับสระที่ใช้ล้างดาบประหารเจ้าเมืองนครฯ คนที่สั่งประหารศรีปราชญ์หรือเปล่าจินตนาการตามท้องเรื่องศรีปราชญ์ ก็ต้องเชื่อว่า ดาบที่ใช้ประหารเจ้านครเป็นดาบเล่มเดียวกัน สระที่ใช้ล้างดาบก็ต้องเป็นสระเดียวกันทวนโคลงศรีปราชญ์ บท เราผิดท่านประหาร เราชอบ เราบ่ผิดท่านมล้าง ดาบนี้คืนสนอง เมื่อไร ขนลุกเมื่อนั้นนะครับ ดาบก็คืออำนาจ มีสองคม คมหนึ่งเชือดคนอื่นได้ อีกคมมักเหลือไว้เชือดคอตัวเอง ใครที่กำลังสนุกกับการใช้อำนาจ สังวรกันไว้บ้างก็แล้วกัน.กิเลน ประลองเชิง
