ในหนังสือศาสตร์ปริศนา ชุดวิทยาการแห่งอารยะ (สำนักพิมพ์สารคดี พิมพ์ พ.ศ.2551) ศ.ดร.สุทัศน์ ยกส้าน เขียนเรื่อง เลือกอย่างไรจะได้ผู้แทนที่มีคนเกลียดน้อยที่สุด ไว้ตอนหนึ่งตัวอย่างจากการเลือกตั้ง ประเทศตะวันตก อย่างฝรั่งเศส และสหรัฐอเมริกา แสดงให้เห็นอย่างชัดเจนว่า ผลการเลือกตั้ง จะเป็นเช่นไร ขึ้นกับเกณฑ์การตัดสินผลการลงคะแนนที่เราใช้ปี พ.ศ.2495 เคนเนท แอร์โรว์ นักเศรษฐศาสตร์มหาวิทยาลัยสแตนฟอร์ด สหรัฐอเมริกา ผู้พิชิตรางวัลโนเบล สาขาเศรษฐศาสตร์ประจำปี 2515 ได้เขียนตำราคลาสสิกเล่มหนึ่ง ว่ากันว่าบุกเบิกคณิตศาสตร์ด้านคณิตศาสตร์ของการตัดสินใจ ที่พิสูจน์ให้เราประจักษ์ไม่มีระบบการนับคะแนนเลือกตั้งใด ที่สมบูรณ์และประเสริฐเลิศ 100% เต็มจริงอยู่ ในโลกของการเลือกตั้งบุคคลนั้น เรามีวิธีการเลือกหลายรูปแบบ เช่นในออสเตรเลีย และไอร์แลนด์ ใช้วิธีตัดคนที่ได้คะแนนโหล่ออกทีละคน ซึ่งใช้เวลาและงบประมาณมากส่วนวิธีของบอร์ดา ที่นักคณิตศาสตร์ชื่อ ซอง ชาร์ลส์ บอร์ดา พบในปี 2319 นั้น ก็เป็นวิธีการคัดเลือกสมาชิก ที่องค์การ Academy of sciences ในปารีสใช้สมาพันธ์ฟุตบอล กับบาสเกตบอล ก็ใช้วิธีบอร์ดานี้ ในการจัดอันดับทีมกีฬาวิธีนี้มีหลักว่า การเลือกตั้งมีผู้สมัคร 10 คน บอร์ดาก็ให้ผู้ลงคะแนนทุกคนจัดอันดับความนิยมชมชอบที่มีต่อคนทั้งสิบ แล้วก็ทิ้งบัตรลงคะแนนของตนเองลงหีบบัตรในการนับคะแนน บอร์ดากำหนดให้ได้รับความนิยมเป็นอันดับหนึ่งของผู้ลงคะแนนได้ 10 คะแนน ผู้สมัครที่ได้คะแนนนิยมเป็นอันดับ 2 ได้ 9 คะแนน อันดับ 3 ได้ 8 คะแนน ตามลำดับจากนั้น ก็นับคะแนนทั้งหมด คนที่ได้คะแนนรวมมากที่สุด คือ ผู้ชนะการเลือกตั้งการที่บอร์ดาให้ความสำคัญกับความรู้สึกชอบและไม่ชอบคนบางคน หรือใครบางคนเช่นนี้ ทำให้การตัดสินผลครอบคลุมความคิดเห็นของคนทุกคน ที่มีทั้งด้านบวกและด้านลบต่อคนคนหนึ่งการพิจารณาแบบบอร์ดานี้ ซาอารีคิดว่าสมบูรณ์ที่สุด สำหรับการตัดสินผลเลือกตั้งเพราะถ้าผู้สมัครคนหนึ่งมีคนชอบหลายคน แต่ในขณะเดียวกันก็มีคนเกลียดเขามากด้วยถ้าจำนวนคนรักมากเท่าคนชัง ผลลัพธ์คือศูนย์และสมมติมีคนสมัครอีกคน ที่มีจำนวนคนชอบมากที่สุด ไม่มากเท่าคนแรก แต่ในขณะเดียวกันก็มีคนเกลียดเขาน้อยกว่า เขาก็จะมีคะแนนผลลัพธ์เป็นบวกสามัญสำนึกของเรา คือ คนที่ 2 เหมาะจะเป็นผู้ชนะการเลือกตั้งมากกว่าคนแรกอาจารย์สุทัศน์บอกว่า การเลือกตั้งบ้านเรา เท่าที่ผ่านมา เราให้ผู้ได้คะแนนเสียงมากที่สุดเป็นผู้ชนะการเลือกตั้ง เราใช้ระบบนี้มานาน ก่อนที่วิทยาศาสตร์ของการเลือกตั้งจะอุบัติในเมื่อเกณฑ์ต่างๆ ที่ใช้ยังไม่ยุติธรรมนัก เราก็ควรยุติการใช้ หันมาปรับปรุงเกณฑ์ให้ยุติธรรม เพื่อเราจะได้ผู้แทนที่ประชาชนทุกคนรับได้เสียทีผมเรียนมาน้อยครับ อ่านวิธีเลือกตั้งให้ได้คนที่มีคนเกลียดน้อยที่สุดของอาจารย์สุทัศน์ แล้วก็พยายามทำความเข้าใจ แต่ไม่แจ่มแจ้งนัก มัวแต่ไปนึกถึงการเลือก สว.ที่คิดมาใช้ มีผลให้เหมือนโจรปล้นเมืองและยิ่งตระหนกอกสั่นยิ่งขึ้น เมื่อได้ยินเสียงทัก...การยุบสภา...ที่จะมีการเลือกตั้งต้นปีหน้า...อาจจะไม่มี เพราะจะมีมือดี อ้างสถานการณ์สงครามเขมร...ยึดรัฐบาล เขาว่าของเขานะ! เป็นวิธีเดียวที่จะไล่โจรการเมือง.กิเลน ประลองเชิงคลิกอ่านคอลัมน์ “ชักธงรบ” เพิ่มเติม
