แมงมันเป็นชื่อของมดชนิดหนึ่งทำหน้าที่เป็นมดราชินี ชาวบ้านเรียกว่ามดดิน นำมารับประทานได้“มดดิน” ชอบอาศัยอยู่ตามดินที่เป็นที่ดอนน้ำท่วมไม่ถึง ชอบดินแข็งและชอบอยู่ใกล้รากไม้ใหญ่คล้ายปลวก แต่ไม่ก่อดินหรือพูนดินเหมือนปลวกในรอบหนึ่งปีมดดินหรือแมงมันจะออกจากรูเฉพาะฤดูฝน เพราะน้ำฝนที่ซึมลงดินทำให้อยู่ไม่ได้ จะออกจากรูขึ้นมาอยู่บนผิวดิน แต่มดดินจะไม่ย้ายรังถ้าไม่ถูกรบกวนจากคนก่อนที่ลูกมดดินออกมาจากรู ตัวแม่จะออกมาก่อนเพื่อขยายรูให้กว้างขึ้น เพราะลูกมดดินตัวโตกว่า แม่มดดินจะใช้เวลาขยายรูประมาณ 3 ชม. ลูกมดดินถึงจะต้องออกตามมาที่ตลาดใต้หรือตลาดสดเทศบาล 1 ต.ในเมือง อ.เมืองพิษณุโลก เป็นตลาดเช้าของคนเมืองสองแคว ตอนนี้เริ่มมี ไข่มดดิน อาหารสุดพิเศษ ที่มีพ่อค้าแม่ค้าหลายเจ้าเริ่มนำมาวางขายให้กับประชาชนแล้วในราคาขีดละ 100 บาท หรือกิโลกรัมละ 1,000 บาทนายนกเล็ก คงมา พ่อค้าขายผักพื้นบ้านชาว ต.อรัญญิก อ.เมืองพิษณุโลก และเป็นนัก ขุดไข่มดดิน ตัวยง ใช้เวลาตลอดหน้าหนาว 3 เดือน ตั้งแต่เดือนธันวาคมถึงเดือนกุมภาพันธ์ ลงพื้นที่หา ขุดไข่มดดิน ด้วยตนเองพร้อมกับลูกชาย แล้วนำมาขายได้เงินเก็บประมาณปีละ 6-7 หมื่นบาทนายนกเล็ก บอกว่า ทุกวันพร้อมลูกชายจะไปตามป่าและริมคลองทั้งในเขต อ.วังทอง และ อ.เมืองพิษณุโลก เพื่อขุดหาไข่มดดินมาขาย ต้องใช้ความชำนาญในการสังเกตตามพื้นดินดูการทำรังของมดและลงมือขุดหาบางรังก็ตื้นราว 1 ฟุต บางรังก็อยู่ใต้ดินลึกร่วม 1 เมตร โดยตัวมดจะเป็นตัวสีแดงขนาดเล็กมากเมื่อหามาได้ก็นำมาล้างน้ำสะอาดก่อนมาวางขายที่ตลาด เมื่อตัวมดถูกน้ำก็จะตาย ไข่มดดินพวกนี้ถ้าหากเติบโตขึ้นก็จะเป็นมดมีปีก หรือที่ทางภาคเหนือเรียกว่า แมงมัน จะบินออกจากรังในช่วงฤดูฝนเมนูยอดนิยมของไข่มดดินนั่นคือไข่มดดินยำ มีแม่ค้าหลายเจ้านำมายำขายให้กับลูกค้า ใส่หอมแดง ต้นหอม พริก ทานกับข้าวสวยร้อนๆจะอร่อยมาก.ยุทธ์ ไกรโชค
