มีคนเข้าใจผิด คิดว่าผมเป็นหมอ จู่ๆก็ให้โจทย์รักษาผู้ใหญ่ ใหญ่มากๆคนหนึ่ง ที่กำลังป่วยหนักเข้าขั้นโคม่า ด้วยโรคสำคัญที่ทางพระเรียกว่า “หลงโลก”ยารักษาโรคนี้ เป็นยาตำรับพระพุทธเจ้า อาจารย์สมเด็จพระพุทธโฆษาจารย์ (ป.อ.ปยุตโต) ท่านปรุงไว้สามขนาน ขนาน ก ขนาน ข ขนาน ค รักษาอาการตามระยะขนาน ก รู้ทันโลกธรรม รักษาอาการระยะแรก คือเริ่มเรียนรู้ว่า ชาวโลกทุกคนต้องหมุนเวียนอยู่กับโลกธรรมสองประการ แม้จะชอบใจหรืออยากได้หรือไม่ก็ตาม คือ ด้านชื่นชม และด้านขมขื่น1.ได้ลาภ 2.เสื่อมลาภ 3.ได้ยศ 4.เสื่อมยศ 5.สรรเสริญ 6.นินทา 7.สุข 8.ทุกข์แต่ผลของโลกธรรมทั้ง 8 นี้ จะหนักเบาแตกต่างปุถุชนผู้ไม่มีการศึกษา ไม่รู้จักฝึกอบรมตน ย่อมไม่เข้าใจ ไม่รู้เท่าทัน ตามความเป็นจริง ลุ่มหลงลืมตน ยินดียินร้าย คราวได้ก็หลงใหลมัวเมา หรือลำพองจนเหลิงลอยคราวเสียก็หงอยละเหี่ยหมดกำลัง หรือถึงกับคลุ้มคลั่ง ปล่อยให้โลกธรรมครอบงำย่ำยีจิต ฟูยุบเรื่อยไป ไม่พ้นจากทุกข์โศกผู้มีการศึกษา เป็นอริยสาวก รู้จักพิจารณารู้เท่าทันตามความเป็นจริง สิ่งเหล่านี้ ไม่ว่าอย่างไรก็ตามที่เกิดขึ้นกับตน ล้วนไม่เที่ยงไม่คงทน ไม่สมบูรณ์ มีความแปรปรวนเป็นธรรมดา จึงไม่หลงใหลมัวเมา เคลิ้มไปตามอารมณ์ที่ชอบใจ ขุ่นมัวคลุ้มคลั่งไปตามอารมณ์ที่ขัดเคืองวางตัววางใจพอดี ไม่เหลิงไปในสุข ไม่ถูกทุกข์ท่วมทับขนาน ข ไม่มองข้ามเทวทูต 1.เด็กอ่อน คนเราทุกคนเกิดมา ก็อย่างนี้ 2.คนแก่ ทุกคนที่มีชีวิตอยู่นาน ก็ต้องประสบเช่นนี้ 3.คนเจ็บ ภาวะเช่นนี้ ทุกคนอาจประสบได้ด้วยกันทั้งนั้น4.คนต้องโทษ กรรมชั่วนั้นไม่ต้องพูดถึงตายไป แม้ในบัดนี้ก็มีผลเดือดร้อนเป็นทุกข์5.คนตาย ภาวะเช่นนี้ ทุกคนต้องได้พบ ไม่มีใครพ้น และกำหนดไม่ได้ ที่ไหน เมื่อใดขนาน ค. คำนึงสูตรแห่งชีวิต แม้ไม่ใช่เวลาที่มองเทวทูตก็ควรพิจารณาอยู่เสมอ1.ควรพิจารณาเนืองๆว่า เรามีความแก่เป็นธรรมดา ไม่ล่วงพ้นความแก่ไปได้ 2.เรามีความเจ็บป่วยไข้เป็นธรรมดา ไม่ล่วงพ้นความเจ็บป่วยไปได้3.เรามีความตายเป็นธรรมดา ไม่ล่วงพ้นความตายไปได้ 4.เราจักต้องประสบความพลัดพราก ทั้งจากคนและของที่รักที่ชอบใจไปทั้งสิ้น 5.เรามีกรรมเป็นของตน เราทำกรรมใดดีก็ตาม ชั่วก็ตาม จักต้องเป็นทายาทของกรรมนั้นเมื่อพิจารณาอยู่เสมออย่างนี้ ก็จะช่วยป้องกันความมัวเมา ในความเป็นหนุ่มสาว ในทรัพย์สมบัติ และในชีวิต บรรเทาความลุ่มหลง ความถือมั่นยึดติดและป้องกันการทำทุจริต ทำให้เร่งขวนขวายทำแต่สิ่งที่ดีงาม เป็นประโยชน์ท่านอาจารย์สมเด็จพระพุทธโฆษาจารย์ (ป.อ.ปยุตฺโต) จัดยารักษาโรคหลงโลกขนานนี้ไว้ในหนังสือธรรมนูญชีวิต ข้อ 12 คนไม่หลงโลก ครับท่านอาจารย์ย้ำว่า คนที่ไม่ประมาทมัวเมาจนตกเป็นทาสของโลกและชีวิต อย่างที่เรียกว่า หลงโลก เมาชีวิต ก็เพราะมีสติ รู้จักมอง รู้จักพิจารณา รู้จักวางตัววางใจ ต่อความจริงต่างๆ จะมีชีวิตที่ไม่ถลำพลาดระหว่างกำลังปรุงยาขนานนี้ ผมก็ได้ข่าว คนไข้ที่ว่าป่วยหนักนั้น อาการดีขึ้นใครผู้ใด เมื่อหลุดปากว่า “ผมพอแล้ว” ก็แสดงว่า หายจากโรคหลงโลกแล้ว ถ้ารักษาระดับจิตใจ “พอแล้วๆ” เอาไว้ได้คงที่ ก็ไม่ต้องใช้ยารักษาอีก.กิเลน ประลองเชิง
