เทพนารีที่คนไทยเรียกเจ้าแม่ทับทิม มีสององค์ องค์แรกจีนฮกเกี้ยน เรียกหมาจอ แต้จิ๋วเรียกมาโจ้ว จีนกลาง มาจู่ องค์ที่สอง เป็นของไหหลำ ชื่อจุยบวยเนี้ย แปลว่าพระแม่ท้ายน้ำ มักมีศาลริมน้ำอยู่ใกล้ๆกัน(เจ้าแม่ทับทิม-แม่ย่านาง จากจีนสู่ไทย ถาวร สิกขโกศล ศิลปวัฒนธรรม พ.ค.2561)พระแม่มาจู่ เดิมทีเป็นเทพของจีนฮกเกี้ยนแพร่ไปสู่จีนชายทะเลทุกถิ่นและจีนตอนใน ไปจนถึงจีนโพ้นทะเลทั่วโลก เป็นเทพที่ได้รับการสถาปนาจากฮ่องเต้ ราชวงศ์ซ่ง หยวน หมิง และชิงสมัยราชวงศ์ชิง เลื่อนจากเทียนเฟย ชายาสวรรค์ เป็นเทียนโฮ่ว ราชินีสวรรค์ และสุดท้ายเลื่อนเป็น เทียนซ่างเซิ่งหมู่ พระแม่เจ้าผู้สูงส่งแห่งสรวงสวรรค์ชาวบ้าน เรียกกันหลายคำ เช่น มาจู่ผอ มาจู่เหนียงสมัยต้นราชวงศ์ชิง มีคำอธิบายชื่อนี้ว่า หากเกิดคลื่นลมคับขัน เรียกชื่อมาจู่ แล้วท่านจะปรากฏกายแบบปล่อยผม มาช่วยได้ทันกาล ชาวเรือเรียกท่านว่า ฉวนโถวเหนียง แปลว่า พระแม่หัวเรือ เชื่อกันว่าท่านสถิตอยู่หัวเรือ ตรงกับความเชื่อเรื่องแม่ย่านางของไทยอีกชื่อที่แพร่หลาย หลินกูเหนียง เสียงฮกเกี้ยนว่า หลิมกอเหนียว แปลว่าหญิงสาวแซ่หลิน (แซ่ลิ้ม)ที่มาของพระแม่มาจู่ มีสองกระแส กระแสหนึ่งว่ามีตัวตนจริงในประวัติศาสตร์ อีกกระแสว่า เป็นเทวีแห่งมหาสมุทรที่มนุษย์สร้างขึ้นบ้างว่า มาจู่เป็นธิดาหลินย่วน ผู้บัญชาการทหารอำเภอผู่เถียน มณฑลฝูเจี้ยน (ฮกเกี้ยน) บ้างก็ว่าเป็นธิดาหลินหลิงซู่ ผู้วิเศษเมืองเวินโจว มณฑลเจ้อเจียง บ้างว่าเป็นธิดาสกุลไช่ (ฉั่ว) ฮกเกี้ยนกลาง ฯลฯเชิงอิทธิฤทธิ์ เล่ากันว่า แสดงปาฏิหาริย์ช่วยคนประสบภัยทางเรือ ปราบโจรสลัด รักษาโรคให้ชาวบ้าน ช่วยการขนส่งทางทะเลของทางการยุคราชวงศ์หมิง เจิ้งเหอเดินเรือสำรวจโลก 7 ครั้ง อัญเชิญเทวรูปมาจู่ไปในเรือ เซ่นไหว้ทุกวัน ช่วยแก้ไขคุ้มครองเภทภัยได้ทุกครั้ง พระเจ้าหมิงเฉิงจู่ (หย่งเล่อ) สถาปนาเป็นเทียนเฟย (พระชายาสวรรค์)เรื่องหนึ่ง จากเอกสารยุคราชวงศ์ซ่ง ราชวงศ์หยวนว่า รากเหง้าพระแม่มาจู่ เป็นชาวบ้าน “แซ่หลิน เป็นคนเกาะเหมยโจว เดิมทีเป็น “ออมดออท้าว” รู้เรื่องดีร้ายของคนล่วงหน้า พอล่วงลับแล้วผู้คนตั้งศาลบูชาอาจารย์ถาวร อธิบายคำ “ออมดออท้าว” ภาษาจีนเรียกว่า “วู” คือคนที่มีความรู้พิเศษ รักษาโรคได้ รู้ดินฟ้าอากาศ ทำนายเหตุการณ์ได้ล่วงหน้า“วู” ในยุคราชวงศ์ “ซาง” เป็นผู้ประดิษฐ์อักษรจีน เป็นนักอุตุนิยมวิทยา ทำปฏิทินรุ่นแรกๆไปจนถึงการทรงเจ้าเข้าผี สามก๊กฉบับเจ้าพระยาพระคลัง (หน) ตอนหนึ่งว่า “อ้วนเสี้ยวจะทำการสิ่งใด ก็ให้ลงออมดออท้าวก่อนทุกครั้งไป”ออมดออท้าวมีทั้งเพศหญิงชาย ถ้าเป็นชายเรียกพ่อมด เป็นหญิงเรียกแม่มด ในลิลิตพระลอเรียกหมอทำเสน่ห์ว่า “ยายมด”ชุดความรู้บางชุดว่า มาจู่เป็นชนเผ่าตั้น ชนเผ่าเก่าแก่แถบชายทะเลฮกเกี้ยนกวางตุ้ง สืบเชื้อสายมาจากชนเผ่าเย่ว์ใช้เรือเป็นบ้าน เชี่ยวชาญทางน้ำ ทำอาชีพประมง ขนส่งสินค้าทางทะเล บูชางูหานอี้ว์ กวีราชวงศ์ถัง เรียกชนเผ่านี้ว่าเผ่ามังกร ในไต้หวัน มีคนนับถือพระแม่มาจู่ไล่เลี่ยกับพระแม่กวนอิมอาจารย์ถาวรค้นคว้าเรื่องพระแม่มาจู่ เขียนไว้ละเอียดลออ แต่ก็สรุปว่า ท่านช่วยคนเรือให้รอดจากมรสุมร้ายในทะเล ครบสี่ปีรัฐบาลทหาร มรสุมการเมืองเริ่มตั้งเค้าในกรุงเทพฯม็อบกำลังเคลื่อนขบวน สามสี่จังหวัดใต้ระเบิดตู้เอทีเอ็ม ผมกลัวว่าทหารจะเอาไม่อยู่หากสถานการณ์คับขัน หาทางไปกราบไหว้พระแม่มาจู่กันนะครับ หวังอย่างน้อยว่าท่านจะมาช่วยผ่อนหนักให้เป็นเบา.กิเลน ประลองเชิง
