เรื่องเล่าเพลงเรือ ของยายทองหล่อ ทำเลทอง แม่เพลงชาวอยุธยา ปี 2527 ที่เอนก นาวิกมูล ไปคุยเอามาเขียนยายอายุ 85...ยังมีเรื่องที่ผมติดใจ ขอเอามาเล่าต่อ คือวิธีทำให้เสียงดีวิชานี้เป็นวิชาของครูทิม ครูเพลงฉ่อย จากบ้านโรงใน ที่นายพลอย พ่อยายทองหล่อเอาไปสอนลูกสาวเรื่องราวของครูทิม ครูเพลงฉ่อยชื่อเสียงเลื่องลือไปข้ามหลายคุ้งน้ำ เป็นศิษย์ของครูสี ตาบอด ครูสีตาบอดเก่งแค่ไหน ยายทองหล่อก็อุตส่าห์จดจำมาเล่าครั้งหนึ่งฝ่ายตรงข้ามร้องว่า “ไอ้สีตาบอดสอดรู้ เข้าในรูระแหง ข้าจะเอาน้ำเยี่ยวไปหยอด จะให้ตาบอดมันแจ้ง ขึ้นมาได้”“ถึงตากูบอด ยอดตาดำ แต่กระบวนมือคลำ เข้าใจ”ครูสี ย้อนกลับไปฉับไว แค่นี้ คนก็ฮากันตึงครูเพลงฉ่อย รุ่นเมื่อเฉียดร้อยปี นอกจากต้องมีปฏิภาณ ตอบโต้ฉับไวถึงใจ ฝึกร้องฝึกรำ จำเป็นบทๆ เป็นคำๆ ให้แม่นยำ แล้วคุณสมบัติต่อมาก็คือต้องเสียงดีเวลาทองหล่อศิษย์สาวอาบน้ำ ครูทิม ครูทิมสอนให้ดำน้ำ แล้วเปล่งเสียงออกมาให้เต็มที่ น้ำที่ผุดขึ้นมาเป็นฟองปุดๆ จะชี้ว่าเสียงดีพอแค่ไหน วิธีนี้พระนักเทศน์ก็ทำกันเวลาเทศน์มหาชาติ บางกัณฑ์ที่ต้องใช้เสียงก้องมากๆ กัณฑ์มหาราช พระเทศน์ที่ขึ้นชื่อว่าเสียงดี เล่ากันว่า แค่ขึ้น นะ...ไปถึงโม กระเบื้องศาลา สั่่นสะเทือนแทบจะหล่นจากหลังคาฝึกให้เปล่งเสียงเต็มที่ ได้ที่แล้ว บางบทบางท่วงทำนองที่ร้อง พ่อเพลงแม่เพลงฉ่อย ก็ต้องเรียนรู้วิธี “ถ่วงเสียง”ตื่นเช้าให้เอามันหมูดิบมาหั่นเป็นชิ้นๆ ให้ยาวสักนิ้วหนึ่งตำพริกไทยกับเกลือมาคลุกเคล้าให้ทั่ว จากนั้นก็เอาด้ายเหนียวมาผูกชิ้นหมูตรงกลาง แล้วอมเข้าไป พอทำท่าจะกลืน ก็ให้ดึงออกวันหนึ่งทำเวลาตื่นเช้า สัก 3-4 ชิ้น นี่คือวิธีถ่วงเสียง ครูว่า ทำแล้วเสียงจะดีวิธีถ่วงเสียงว่าพิสดารแล้ว ยังมีวิธีพิสดารยิ่งกว่า ครูทิมสอนให้ทำ เรียกว่า “นัด”ใช้ดินขุยปู ที่ปูขุดดินดานขึ้นมา สักกำมือ ซื้อทองคำเปลวเก้าแผ่น ขยำเข้ากับดินรูปู เอาไปใส่ขวดโหล แล้วเอาน้ำฝนใส่ ไปหาซื้อทองคำหนัก 1 บาทแช่เข้าไปพอตกกลางคืน เอาขวดโหลนั้นไปตั้งตากน้ำค้างนอกบ้าน ระวังอย่าให้ใครดอดมาขโมยขวดไป ตากไว้สัก 3-4 คืน ก็จะได้น้ำใสแจ๋ว ให้เอาน้ำนั้นมานัด โดยใช้ก้านมะละกอแทนหลอดดูดครูทิมย้ำว่า ให้นัดบ่อยๆ ไม่ต้องกลัวสำลัก ร้องเท่าไหร่เสียงจะดี และไม่มีวันที่เสียงจะแห้งเอนกชวนยายทองหล่อมาร้องเพลงฉ่อย อัดบันทึกไว้หลายครั้ง ยังแปลกใจอายุยาย 85 ปี เสียงยังดีแจ่มใส เห็นจะเป็นเพราะยายใช้เคล็ดวิชาเสียงดีนี่ละกระมังวิธีทำเสียงให้ดี ของยายทองหล่อ...มาจากภูมิปัญญาโบราณ คนละเรื่องกับวิธีหาเสียงของนักการเมือง จบงานถวายพระเพลิงพระบรมศพ หลายคนขยับตัวกันยกใหญ่แต่ยัง ยังก่อน ทหารใหญ่เขายังเบรกไว้ว่า สถานการณ์ยังไม่ปกติถึงขั้นให้บ้านเมืองย้อนรอยไปทะเลาะกัน เหมือนเก่า ได้เวลาเมื่อไหร่ คุณสมขายเขาคงยกมือให้สัญญาณนึกถึงคุณหญิงหน่อยครับ ข่าวตอนขึ้นรถชวนคนปลูกต้นดาวเรือง ผมว่าก็เข้ากับกาละโอกาส แต่เมื่อทหารใหญ่ท่านว่า เป็นการหาเสียง...ไม่ควร ก็เอาเป็นว่า ไม่ควรคุณหญิงอ่านวิธีทำเสียงของยายทองหล่อแล้ว น่าจะฝึกวิธีถ่วงเสียงไปพลางๆ ถึงเวลาเมื่อไหร่ ค่อยมาหาเสียงให้เต็มที่กันอีกที.กิเลน ประลองเชิง
