ส้มโอหอมควนลัง เดิมมีชื่อเรียกว่าส้มโอพันธุ์หอมหาดใหญ่ แต่ต่อมาได้จดทะเบียนเป็นพืชที่มีสิ่งบ่งชี้ทางภูมิศาสตร์ (GI) ภายใต้ชื่อว่าส้มโอหอมควนลัง เมื่อ 29 มิถุนายน 2560
ลักษณะประจำพันธุ์คือ เนื้อผลสีชมพูเข้มถึงแดงสด มีรสชาติหวานอมเปรี้ยว มีกลิ่นส้มโอหอมติดที่ปลายลิ้น เนื้อล่อนออกจากเปลือกแกะกินได้ง่าย แต่ไม่มีรสขมอ่อนติดอยู่เหมือนส้มโอหลายๆชนิด และลักษณะเด่นที่สำคัญอีกที่โดนใจผู้บริโภคคือ ไม่มีเมล็ด
ในอดีตที่ผ่านมา ส้มโอหอมควนลังมีผลผลิตปริมาณมาก และมีคุณภาพเป็นที่ยอมรับของผู้บริโภคทั้งในและต่างประเทศ แต่ปัจจุบันพบว่าพื้นที่ปลูกลดลง เนื่องจากการเสื่อมโทรมของต้น และการจัดการสวนของเกษตรกรที่ไม่ตรงตามหลักวิชาการ ส่งผลให้ปริมาณผลผลิต คุณภาพผลผลิต รวมทั้งรายได้ลดลงมาก
ดังนั้นจึงควรมีการ ปรับปรุงคุณภาพผลผลิตให้ได้มาตรฐาน โดยวิธีการปรับใช้เทคโนโลยีที่เหมาะสมในการผลิตส้มโอสู่กลุ่มเกษตรกร เพื่อยกระดับพืชอัตลักษณ์ประจำถิ่นให้เป็นพืชเศรษฐกิจ สร้างมูลค่าเพิ่มให้แก่สินค้าชุมชนอย่างยั่งยืน
ทีมนักวิจัยศูนย์วิจัยและพัฒนาการเกษตรสงขลา สำนักวิจัยและพัฒนาการเกษตร เขตที่ 8 กรมวิชาการเกษตร จึงได้นำเทคโนโลยีที่เหมาะสมในการผลิตส้มโอสู่พื้นที่เกษตรกร แล้วให้เกษตรกรลงมือปฏิบัติจริง ได้แก่ เปลี่ยนจากการให้ปุ๋ยแบบเดิมเป็นปุ๋ยสั่งตัด
แนะนำให้เกษตรกรติดตั้งระบบน้ำ เพราะสามารถควบคุมการออกดอก และควบคุมคุณภาพผลผลิตของส้มโอได้ ส่วนการจัดการโรคและแมลงศัตรูพืช ใช้วิธีการห่อผลส้มโอด้วยถุงตาข่ายไนลอน ในผลส้มโออายุ 1.5-3 เดือน เพื่อป้องกันการทำลายของแมลงวันทองและหนอนเจาะผล
ขณะที่การเก็บเกี่ยวผลผลิต ให้นับอายุผลหลังจากติดดอกจนถึงอายุ 6.5-7 เดือน เก็บเกี่ยวโดยใช้กรรไกรตัดแต่งกิ่งตัดขั้วผล และนำผลผลิตมาวางเรียง เพื่อคัดขนาดรอจำหน่าย ส่วนต้นส้มโอมีอายุมากจะใช้ไม้สอยแบบตะขอเกี่ยวเพื่อลดความเสียหาย เมื่อเก็บผลผลิตแล้ว ให้ตัดแต่งกิ่งภายใน 3-4 สัปดาห์
...
จากการจัดการสวนวิธีนี้ ทำให้ส้มโอมีจำนวนผลเฉลี่ยต้นละ 49-62 ผล น้ำหนักต่อผลเฉลี่ย 1.4-1.8 กก. มีต้นทุนในการผลิตเฉลี่ยไร่ละ 9,480 บาท ขายได้ราคา กก.ละ 60 บาท ทำให้เกษตรกรมีรายได้สุทธิเฉลี่ยไร่ละ 118,834 บาท.
สะ-เล-เต