หลายเรื่องที่คนรุ่นเก่า แค่เอ่ยชื่อก็รู้กัน แต่หลายเรื่องที่ว่า เด็กรุ่นใหม่แทบจะไม่รู้อะไรเลย ผมเดาเอาว่า เรื่องปาท่องโก๋ ก็เป็นเรื่องหนึ่ง จึงขอเอามาเล่าอีก
ในหนังสือ รู้ร้อยแปด เล่ม 2 (สำนักพิมพ์สารคดี พ.ศ.2544) ส.พลายน้อย เริ่มต้นว่า คนไทยเรียกชื่อขนมของจีน ที่เป็นแป้งทอดสองตัวติดกันว่า ปาท่องโก๋ ซึ่งเป็นการเรียกผิดมาช้านาน
ปาท่องโก๋ที่แท้จริง ทำด้วยแป้งกับน้ำตาลทอดน้ำมัน
ชื่อปาท่องโก๋ มาจากคำจริงว่า ปั่กถ่งโก๋...ปั่ก แปลว่าขาวถ่ง แปลว่าน้ำตาล โก๋ แปลว่าขนม แปลตรงตัวว่า ขนมน้ำตาลขาว
ส่วนขนมที่เป็นแป้งทอดน้ำมันสองตัวติดกัน คนจีนกวางตุ้งเรียก อิ้วจาไกว่ มาวันนี้ เรียกกันว่า อิ้วจาก๊วย
สมัยแรกๆ ปาท่องโก๋ กับอิ้วจาก๊วย ขายรวมกัน คนไทยเข้าใจผิด เอาอิ้วจาก๊วย มาเรียกเป็น ปาท่องโก๋
เล่าสืบๆกันมา ในสมัยฮ่องเต้ซ้องยิ่นจง มีแม่ทัพคนหนึ่งชื่องักฮุย ตั้งแต่เกิดมาแม่เขาสักข้างหลังว่า รักชาติยิ่งชีพ เขารบเก่ง ทั้งรับใช้ประเทศชาติด้วยความซื่อสัตย์สุจริต
ครั้งหนึ่งเมืองฮวน ให้กิมงึดตุ๊ด เป็นแม่ทัพยกมาตีประเทศจีน ฮ่องเต้ส่งงักฮุยไปสู้ ปะทะทัพข้าศึกไว้ได้
กิมงึดตุ๊ดวางกลอุบายติดสินบน ชิงไกว่ เสนาบดี ซึ่งมีลูกสาวเป็นกุยฮุยของฮ่องเต้ ทูลยุแยงฮ่องเต้ ให้เรียกงักฮุยกลับเมือง
งักฮุยกำลังรบติดพัน รับราชโองการก็สับสน แต่จนใจก็ถอยทัพ พอกลับถึงเมือง ชิงไกว่ก็ฟ้องฮ่องเต้ว่า งักฮุยหนีทัพ ฮ่องเต้หูเบาสั่งประหาร
ข่าวประหารแพร่ออกไป ชาวเมืองที่รู้กิตติศัพท์รักชาติยิ่งชีพ ของงักฮุยดี พากันร้องไห้ด้วยความสงสาร แล้วก็แค้นชิงไกว่ เมื่อทำอะไรไม่ได้ จึงชวนกันเอาแป้งหมี่มาปั้นเป็นรูปชิงไกว่กับภรรยา แล้วเอาลงกระทะทอด
...
ทอดไปก็สาปแช่งไป ให้สองผัวเมียตายไปตกนรก ลงกระทะทองแดง เป็นการระบายความแค้น
แต่เมื่อแป้งทอดน้ำมันสุกดี มีคนลองเอาเข้าปากกิน เห็นว่ารสชาติอร่อย จึงเริ่มทอดกินมันเรื่อยมาเรียกชื่อว่าอิ้วจาไกว่
อิ้ว แปลว่า น้ำมัน จา แปลว่า ทอด และไกว่ เป็นชื่อชิงไกว่ เสนาบดีขายชาติ
ต่อมา ชาวเมืองฮั่งจิวได้สร้างสุสาน บรรจุศพงักฮุยไว้ เพื่อระลึกถึงคุณความดี หน้าศาลสร้างรูปปั้นชิงไกว่และภรรยา ในท่าคุกเข่าขอขมาศพงักฮุย
คนไปไหว้สุสานงักฮุยแล้ว ออกมาก็มักถ่มน้ำลายรดรูปปั้นชิงไกว่และภรรยา บางคนชิงชังมาก ปัสสาวะรด
ส่วนขนมแป้งทอดน้ำมัน หรืออิ้วจาก๊วย ก็ทอดกินกันต่อมา
กินไปพ่อแก่แม่เฒ่า ก็สอนลูกหลานให้รู้จักบุญคุนของขุนพลผู้รักชาติบ้านเมือง พร้อมทั้งสาปแช่งชิงไกว่ อย่าให้เอาเป็นเยี่ยงอย่าง
ตำนานเรื่องแป้งทอดน้ำมัน สอนให้รู้ว่า ขุนทหารดีๆเรามีมาแต่โบราณ วันนี้ก็ยังมี
ส่วนนักการเมือง เอ๊ย! เสนาบดี ขายชาติขายแผ่นดิน ก็มีมาแต่โบราณ บางบ้านเมืองบางสมัยไม่มีข่าวโกงกิน มีแต่ข่าวกินแบบพอเพียง ขอค่ายกมือ เป็นกล้วยครั้งละหวีๆ เท่านี้เอง.
กิเลน ประลองเชิง