ในภาษาไทยมีคำว่า ‘หมอ’ มาประกอบหลายคำ แต่ฝรั่ง ‘หมอ’ คือ ‘แพทย์’ = physician หรือ medical doctor ในภาษาไทยเราเรียก ‘สัตวแพทย์’ ว่า หมอ เหมือนกัน แต่ฝรั่งคือ veterinary หรือ veterinarian ก็ได้ ในชนบท เราเรียกผู้ที่ทำคลอดว่า ‘หมอตำแย’ หรือ midwife บางคนเป็นหมอดู คนทั่วไปก็เรียกว่าหมอ แต่ฝรั่งยังแยกไปอีกครับว่าหมอดูแบบไหน ถ้าเป็น ‘หมอดูลายมือ’ เรียกว่า palmist แต่ถ้าเป็น ‘หมอดูดวง’ ก็คือ fortune-teller
ชาวบ้านเรียกคนที่อาวุโสสูงสุดในหมู่บ้านว่า หมอ พอเจอตัวจริงถึงได้รู้ว่าท่านเป็น ‘หมองู’ เด็กในหมู่บ้านคนหนึ่งพูดเป็นภาษาอังกฤษว่า He is a doctor snake. ซึ่งผิดครับ ‘หมองู’ คือ snake charmer ส่วน ‘ทนายความ’ บ้านเราก็เรียกว่า ‘หมอความ’ แต่ฝรั่งใช้ว่า lawyer
‘หมอกลางบ้าน’ คือ village doctor หรือ village healer ‘หมอกระดูก’ คือ bone healer ภาษาไทยเรามี ‘หมอตี๋’ ซึ่งหมายถึง ‘คนขายยา’ ถ้าคนขายยาที่เป็นเภสัชกร ฝรั่งเรียกว่า druggist บางประเทศเรียกว่า drugstore doctor ถ้าจะแนะนำหมอตี๋ให้ฝรั่งรู้จัก ท่านควรจะแนะนำว่า He is an unlicensed druggist. สำหรับ ‘หมอเถื่อน’ ก็คือ unlicensed doctor หรือ quack doctor ซึ่ง quack คำนี้คือ ‘นักต้มตุ๋น’ ‘กำมะลอ’ ‘หลอกลวง’
‘หมอสมุนไพร’ คือ herb doctor หรือ herbalist ‘หมอฟัน’ คือ dentist ‘หมอแผนโบราณ’ คือ traditional healer หรือ folk medicine หรือ practitioner ‘หมอผี’ ฝรั่งใช้ faith healer บางคนเรียก exorcist บางทีก็เป็น witch doctor หรือ shaman.
...
นิติการุณย์ มิ่งรุจิราลัย
pasalok1998@gmail.com