ปริศนา “ทับหลังปราสาทตาเมือนธม” มือมืดถูกขโมยขายอเมริกา ก่อนยุคเขมรแดง

นักโบราณคดี ไขปริศนา “ทับหลังปราสาทตาเมือนธม” ถูกขโมยขายอเมริกา ก่อนยุคเขมรแดง มีการสู้รบทำลายตัวปราสาทจนหักพัง ใครคือมือมืดขนเอาทับหลังออกมา แถมยังหลุดจากการอายัดของตำรวจ ส่งต่อไปขายต่างประเทศได้

อาจารย์วรณัย พงศาชลากร นักมานุษยวิทยาโพสต์ไว้ในเพจส่วนตัวชื่อ Voranai Pongsachalakorn (EJeab Academy) ถึงปริศนาด้านโบราณคดีการหายไปของทับหลังปราสาทตาเมือนธม ว่า ทับหลังซุ้มประตูทิศตะวันตกของอาคารมณฑปปราสาทตาเมือนธม ปัจจุบันจัดแสดงอยู่ที่ พิพิธภัณฑ์ The Metropolitan (The MET) เมืองนิวยอร์ก สหรัฐอเมริกา โดยนาย Robert H. Ellsworth นักค้าศิลปะและวัตถุโบราณชาวอเมริกัน เป็นผู้บริจาคให้กับ The MET ตั้งแต่ พ.ศ. 2537

ทับหลังนี้ แสดงรูปแบบงานศิลปะพระวิหาร (ก่อนบาปวน) ช่วงกลางพุทธศตวรรษที่ 16 สอดรับกับข้อความปี พ.ศ. 1563 ในจารึก “จารึกปราสาทตาเมือน 5” สร. 16/K.1187 ภาษาเขมรสันสกฤต/อักษรเขมรโบราณ ที่อยู่ในช่วงสมัยพระเจ้าสุริยวรมันที่ 1 สลักเป็นรูปของเทพเจ้าประทับ (นั่ง) ในท่าชันเข่า (มหาราชาลีลาสนะ)ในซุ้มวิมานโครงสามเหลี่ยม เหนือรูปหน้ากาล/เกียรติมุขคายท่อนมาลัยออกทั้งสองข้างแบบสมมาตร คั่นท่อนมาลัยด้วยพุ่มช่อพวงดอกไม้ทิ้งเฟื่องอุบะยาว แตกพวยใบม้วนตั้งปลายแหลมเฉียงออกจากช่อพวงดอกไม้ทั้งสองฝั่ง ทิ้งกระหนกช่อใบม้วนจากท่อนมาลัยข้างอุบะ 2 ตับ จบท่อนมาลัยด้วยกระหนกม้วนตวัดเป็นยอดก้านพุ่มสามเหลี่ยมด้านข้าง

จากหลักฐานภาพถ่าย ในหนังสือรายงานสำรวจและขุดแต่งโบราณวัตถุสถานในภาคตะวันออกเฉียงเหนือ พ.ศ. 2503-2505 ของกรมศิลปากร (บันทึกภาพปี 2502) ที่มีภาพของทับหลังชิ้นนี้ยังคงติดอยู่กับตัวปราสาท และภาพถ่ายทับหลังที่ถูกอายัดไว้เป็นของกลางจากสถานีตำรวจภูธรปราสาท อำเภอปราสาท จังหวัดสุรินทร์ ของ ศ. ม.จ.สุภัทรดิศ ดิศกุล ตีพิมพ์ในวารสารโบราณคดี พ.ศ. 2516 ทับหลังนี้ถูกโจรกรรมออกจากปราสาทตาเมือนธมแล้วอย่างชัดเจน รวมทั้งทับหลังชิ้นอื่น ๆ ตั้งแต่ช่วงระหว่างปี พ.ศ. 2505-2516

ขณะที่พรรคคอมมิวนิสต์กัมพูชาหรือ “เขมรแดง” เพิ่งบุกยึดกรุงพนมเปญ เมื่อ 17 เมษายน พ.ศ. 2518

ถ้าไม่ใช่เขมรแดง แล้วใครกันที่สามารถเข้าไปรื้อทำลายปราสาทได้ในช่วงปี พ.ศ. 2505-2516 แล้วขนเอาทับหลังออกมาให้ถูกจับได้ที่อำเภอปราสาท แถมยังหลุดจากการอายัดของตำรวจ ส่งต่อไปขายต่างประเทศได้อีก