โขนเรื่องรามเกียรติ์ ชุด “ขุนยักษ์ผู้ภักดี” ของสำนักการสังคีต กรมศิลปากร ผมถูกเพื่อนชวนไปดูรอบแถมพิเศษรอบที่สาม เสาร์ 31 ส.ค. ที่โรงละครแห่งชาติ
หลายคนยังพอจดจำโขนพระราชทาน ตอนพิเภกสวามิภักดิ์ได้ แม้พิเภกเป็นยักษ์ระดับน้องทศกัณฐ์เจ้ากรุงลงกา แต่เมื่อถูก
พี่ชายผลักไส...ก็ต้องซมซานไปขอพึ่งพระราม
ตามขนบนิยมรามเกียรติ์...พระรามเป็นฝ่ายเทพ...ทศกัณฐ์เป็นฝ่ายมาร พิเภกเป็นผู้ช่วยพระเอก ทำศึกกับฝ่ายผู้ร้าย...จึงเป็นฝ่ายคนดี
เราคุ้นกับรามเกียรติ์ ตอนพระรามคุมวานรรบกับยักษ์ ดูโขนรามเกียรติ์ ตอนท้ายยักษ์พิเภกเป็นเจ้ากรุงลงการบกับท้าวมหาบาล รบกับท้าวจักรวรรดิ ยักษ์ด้วยกัน ได้บรรยากาศแปลกใหม่ สนุกไปอีกแบบ
ความจริงเนื้อหารามเกียรติ์รอบสองที่พระรามส่งสองพระอนุชา พระพรต พระสัตรุต หรือหนุมาน ไปรบแทนก็ยืดยาว แต่เขาใช้ตัวตลกเล่าเรื่องรวบรัดจึงดูเข้าใจง่าย
พวกเลือกข้าง รักฝ่ายเทพ คงฟังสะดุดหูอยู่บ้าง ฮาบ้าง ตอนท้าวจักรวรรดิด่าพิเภกเป็น “งูเห่า” ยักษ์ด้วยกันแท้ๆ แต่แปรใจไปช่วยศัตรู ล้างผลาญเผ่าพันธุ์ยักษ์ด้วยกัน
สงครามรอบพระราม นางมณโฑสอนทศกัณฐ์ให้หาวิธีหลอกฆ่าพิเภก สงครามรอบนี้ท้าวจักรวรรดิก็กระเหี้ยนกระหือรือ จะฆ่าพิเภกให้ได้ ถ้าพระพรต พระสัตรุตไม่ช่วยไว้ พิเภก งูเห่าระดับตัวพ่อคงไม่รอด
แม้เอาชีวิตรอดจากสงคราม แต่ชะตากรรมพิเภกรอบนี้ก็ถูกจับขังคุก หลังถูกไพนาสุริวงศ์ ลูกทศกัณฐ์ติดท้องนางมณโฑ ปฏิวัติยึดอำนาจเป็นเจ้าลงกาในนามท้าวทศพิน
ถ้าไม่มีอสุรผัด ลูกหนุมานเกิดกับนางเบญกายช่วย ไม่แน่ พิเภกอาจต้องตายในคุก
แฟนๆรามเกียรติ์พันธุ์แท้...อาจไม่เชื่อ พิเภกเจอกรรมสนองกรรม...ถูกศรพระรามฆ่า...แต่ก็ขอให้เชื่อ รามเกียรติ์ตอนนี้อาจารย์เสรี หวังในธรรม ใช้จินตนาการนิทานพื้นบ้าน
...
รามเกียรติ์องก์ที่ 4 ศรเสี่ยงทาย...เสร็จศึกลงการอบสอง พระรามยังทรงกังวล เหล่าอสูรพาลมารร้ายในจักรวาลยังมีหลงเหลืออยู่อีกหรือไม่ ทำอย่างไรจึงจะปราบให้หมดสิ้น
พิเภกตรวจชะตาแล้วทูลว่า “ยังไม่สิ้น ขอให้แผลงศรเสี่ยงทายไปทำลาย โดยให้หนุมานเหาะตามศรไป”
พระรามปลื้ม น้าวศรยิงทันที โขนกรมศิลป์ทำได้เร้าใจ มีลูกศรไฟ หนุมานเหาะตาม ตามท้องเรื่องศรวิ่งฉิวไปรอบจักรวาล แล้วเรื่องก็หักมุม ศรย้อนกลับมาปักอกพิเภกเอง
หวยศรเสี่ยงทายออกที่ขุนมาร เผ่าพันธุ์ยักษ์ตนสุดท้าย
ตะลึงกันไปทั้งท้องพระโรง หนุมานตกใจกลัว หมอบติดพื้น พระราม สามพระอนุชา มุขมนตรี ตะลึงงัน เสนายักษ์ลิงร้องไห้สะอึกสะอื้น พระรามวิ่งลงมาประคองพิเภก
“โอ้ว่าพิเภกผู้สัตย์ซื่อ ควรละหรือมาม้วยด้วยเราฆ่า” พิเภก ก็ร่ำพิไร “โปรดเกล้า ละเศร้าโหยไห้...บัดนี้สิ้นธุระพระทัยปอง ข้าต้องนบประนมบังคมลา”
คิดตามประสาโลกๆ พิเภกทำงานล้างเผ่าพันธุ์ญาติยักษ์ด้วยกัน ก็ต้องตายเพื่อใช้หนี้กรรม
เหมือนทางการเมือง ฝ่ายรัฐบาลใช้แง่กฎหมายเรื่องหุ้นสื่อเล่นงานฝ่ายค้าน...มีโอกาสเรื่องถวายสัตย์ฯ...ฝ่ายค้านเขาก็เอาคืนบ้าง จะไปจีบปากด่าหาแต่เรื่องไม่เป็นเรื่อง ก็ไม่เต็มปาก
ฉากสุดท้ายในรามเกียรติ์ ทั้งคนเล่นทั้งคนดูที่ร้องไห้ ก็ถูกซับน้ำตา...เมื่อรู้ว่าเวสสุญาณ เทพบุตร ถูกพระอิศวรส่งให้ลงมาเล่นบทพิเภกช่วยพระราม หมดงานแล้วก็กลับบ้านเก่า คือสวรรค์
ดูรามเกียรติ์ตอน “มารชื่อพิเภกบั้นปลาย” ทั้งสนุกทั้งประทับใจ เสียดายแทนคนที่ไม่ได้ดู.
กิเลน ประลองเชิง