ช่วงเวลาลงคะแนนเลือกนายกฯ...ตาผมดูตัวเลขทางทีวี หูฟังเสียงขานชื่อ สส.สว. สมองแทบไม่ได้ทำงาน...จึงต้องหาหนังสืออ่านไปเรื่อยๆเล่ม สมบัติชีวิต ครบรอบ 86 ปี ศาสตราภิชาน ล้อม เพ็งแก้ว (สำนักพิมพ์ พื้นภูมิเพชร พ.ศ.2565) สะดุดใจ ตอนเกริ่นนำ อาจารย์ล้อมร่วมทำพจนานุกรมฉบับมติชน ถึงสำนวนนกสองหัว คณะกรรมการต้องรามือไว้ เพราะยังหาที่มาหรือประวัติไม่ได้ก็อยากรู้ คนรุ่นครู เจอเรื่องที่ไม่รู้ แล้วหาวิธีให้รู้ได้อย่างไร?อาจารย์ล้อม เล่าว่า ปี พ.ศ.2547 มีโอกาสไปรัสเซีย ได้เห็นตรานกสองหัวในเหรียญรูเบิลรุ่นใหม่ ที่รัฐบาลรัสเซียผลิตออกมาใช้แทนรูเบิลเดิมสมัยคอมมิวนิสต์ ซึ่งเป็นตราฟ่อนมัดข้าวและค้อนเคียวตรานกสองหัว เป็นตราแผ่นดินรัสเซีย มาตั้งแต่สมัยพระเจ้าอิวานมหาราช (ค.ศ.1462–1505)พระเจ้าอิวาน ทรงอภิเษกกับเจ้าหญิง หลานจักรพรรดิแห่งไบแซนไทน์องค์สุดท้าย จึงถือว่าพระองค์เป็นผู้สืบต่อจักรวรรดินั้นทั้งทรงประกาศกรุงมอสโกเป็นโรมที่สามพระเจ้าคอนสแตนตินสถาปนา จักรวรรดิไบแซนไทน์ในยุคต้นๆคริสตกาล มีเมืองหลวงคือกรุงคอนสแตนติโนเปิล ประกาศเป็นโรมที่สอง ใช้ตรานกสองหัว สื่อความหมายว่า สามารถมองเห็นไปได้ทั่วโลกเจอต้นตอของตรานกสองหัวแล้ว อาจารย์ล้อมซึ่งเชื่อว่า ถ้อยคำสำนวนภาษาย่อมมีที่เกิด คือมีเหตุเสมอ สังคมไทยคุ้นเคยกับสำนวนที่เกี่ยวกับนกอยู่แล้ว นกต่อ นกรู้ นกไร้ไม้โหดจึงพยายามเชื่อมโยง สำนวนนกสองหัว คนไทยเริ่มใช้เมื่อไรอาจารย์ล้อมคิดว่าจักรวรรดิไบแซนไทน์ เป็นจักรวรรดิที่เป็นผู้นำศาสนาคริสต์ นิกายโรมันคาทอลิก จึงพอเชื่่อได้ คนไทยเห็นตรานกสองหัว ตั้งแต่คริสต์ศาสนานิกายโรมันคอทอลิกมาถึงเมืองไทยบาทหลวงคาทอลิกนั่นแหละ นำตรานกสองหัวติดตัวมาต่อมาอาจารย์ล้อมได้เห็นเหรียญนกสองหัว ระบุปี ค.ศ.1780 เทียบ พ.ศ.2323 สมัยธนบุรี ครูเจี๊ยบ (กิตติพงษ์ พึ่งแตง) เจ้าของเหรียญบอกว่า ได้มาจากแผงขายเหรียญคิดเชื่อมโยงไปถึงสมัยกรุงศรีอยุธยา โดยเฉพาะในแผ่นดินสมเด็จพระนารายณ์มหาราช มีบาทหลวงหลายคนมาประจำราชสำนัก ไทยเองก็ส่งทูตไปเจริญพระราชไมตรีกับฝรั่งเศส จึงย่อมเห็นตรานกสองหัวมาบ้างทั้งตอนปลายแผ่นดิน มีการปฏิวัติรัฐประหาร ข้าราชการจำนวนหนึ่งที่เคยฝักใฝ่ฝรั่งถูกกำจัด ชะดีชะร้าย คนไทยอาจใช้เรียกพวกเข้ารีต หรือฝักใฝ่ฝรั่ง ว่าเป็นนกสองหัว มาตั้งแต่สมัยนั้นอาจารย์ล้อม เขียนลงในศิลปวัฒนธรรม ฉบับ พ.ย.2547 ต่อมาปี 2555 อ่าน ขุนช้างขุนแผน ตอนพระเจ้าเชียงใหม่ทรงขัดเคืองพระเจ้าเชียงทอง ที่แปรพักตร์ไปเข้ากับฝ่ายอยุธยา เจอคำกลอน“แต่ก่อนนั้นมันขึ้นกับเรานี้ ถือดียิ่งยกนกสองหัว”จึงเขียนลงนิตยสารเพชรนิวส์ เพื่อยืนยันว่า อย่างน้อยสำนวนนกสองหัว ใช้กันมาแล้วในวรรณกรรมขุนช้างขุนแผนผมตั้งใจอ่าน มาถึงตอนนี้ ก็พอเข้าใจ...คนรุ่นครู คนที่ต้องกราบท่านว่ารู้แบบครู หาความรู้กันแบบนี้ แบบที่ต้องใช้คำว่าตามติดแบบกัดไม่ปล่อย จึงเป็นประโยชน็ยิ่งใหญ่ไปถึงรุ่นลูกรุ่นหลานผมไม่กล้าเอาความรู้ของครู ประชดประเทียดนักการเมืองในสภา...ไม่กล้าคิดว่านายกฯคนใหม่ได้มาจากมือคนพวกที่ชาวบ้านรู้แก่ใจว่า เป็นพวกนกสองหัวทั้งนั้นเลย.กิเลน ประลองเชิงคลิกอ่านคอลัมน์ “ชักธงรบ” เพิ่มเติม
