ระหว่างที่นายโรดรีโก โรอา ดูเตร์เต เป็นนายกเทศมนตรีเมืองดาเวา แกปราบปัญหายาเสพติดสำเร็จ ภายหลังได้รับเลือกเป็นประธานาธิบดีฟิลิปปินส์คนที่ 16 ตั้งแต่ 30 มิถุนายน 2016-30 มิถุนายน 2022 แกก็ยังขยันปราบปรามยาเสพติดเหมือนเดิมตะวันตกวิจารณ์นโยบาย War on Drugs ที่แกใช้ปราบว่าเป็นการละเมิดสิทธิมนุษยชน 17 มีนาคม 2018 ฟิลิปปินส์จึงยื่นหนังสือขอถอนตัวจากธรรมนูญกรุงโรมที่ก่อตั้งศาลอาญาระหว่างประเทศ (ICC) การถอนตัวจะมีผลครบ 1 ปีหลังจากยื่นหนังสือ ดังนั้น วันที่มีผลอย่างเป็นทางการคือ 17 มีนาคม 2019หลายคนสงสัยว่าก็ถอนตัวออกมาแล้ว ไม่ใช่รัฐภาคีอีกต่อไป ทำไมไอซีซียังมีอำนาจสอบสวนดูเตร์เต ขอเรียนว่า มาตรา 127 ของธรรมนูญกรุงโรม ระบุหลักสำคัญเกี่ยวกับการถอนตัวของรัฐภาคีว่าถอนตัวได้ หากทำหนังสือถึงเลขาธิการสหประชาชาติ มีผลหลังจากที่เลขาธิการได้รับหนังสือครบ 1 ปีแต่ผลของการถอนตัวไม่กระทบต่อ ‘ข้อผูกพันของรัฐที่เกี่ยวกับการดำเนินคดีอาญาที่ได้เกิดขึ้นแล้ว’ การพิจารณาที่ไอซีซีเริ่มก่อนวันที่ฟิลิปปินส์จะถอนตัว ไอซีซีจึงยังคงมีอำนาจสอบสวน หรือดำเนินคดีในอาชญากรรมที่เกิดขึ้นในช่วงเวลาที่รัฐยังเป็นภาคี หรือเกิดขึ้นก่อนวันที่มีการถอนตัวการสอบสวนคดีสงครามปราบปรามยาเสพติดซึ่งเป็นอาชญากรรมที่เกิดขึ้นระหว่าง ค.ศ.2011-2019 จึงยังอยู่ในเขตอำนาจของไอซีซี ดูเตร์เตกลับจากฮ่องกงเมื่อ 11 มีนาคม 2025 ก็ถูกจับที่สนามบินนินอย อากีโน กรุงมะนิลา และถูกส่งไปยังเนเธอร์แลนด์ เพื่อเข้าสู่กระบวนการในศาลอาญาที่กรุงเฮก ถึงกรุงเฮกปุ๊บก็ถูกควบคุมตัวที่ศูนย์กักขังของศาลปั๊บ ข้อหาที่ดูเตร์เตโดนมี 1.ฆาตกรรม 19 คดี ระหว่าง ค.ศ.2013–2016 (ตอนเป็นนายกเทศมนตรีเมืองดาเวา) 2.ฆาตกรรม 14 คดี ที่เรียกว่า High Value Targets ระหว่าง ค.ศ.2016–2017 (ตอนเป็นประธานาธิบดี) และ 3.ฆาตกรรม 43 คดี เกี่ยวกับการปฏิบัติการปราบปรามผู้ใช้หรือผู้ค้าระดับล่างในคดียาเสพติดทั่วประเทศ ระหว่าง ค.ศ.2016–2017คำว่า High Value Targets (HVTs) หมายถึงบุคคลหรือกลุ่มบุคคลที่ทางการประเมินว่ามีความสำคัญระดับสูง เช่น ผู้นำเครือข่ายอาชญากรรม หัวหน้ากลุ่มก่อการร้าย ผู้ค้ายาเสพติดรายใหญ่ ตอนที่ดูเตร์เตเป็นประธานาธิบดีปีแรกๆ แกให้หน่วยพิเศษทำ Operation to capture high value targets เพื่อจับกุมบุคคลสำคัญเป็นเป้าหมายหลัก อัยการที่เล่นงานดูเตร์เตบอกว่า มีประชาชนถูกสังหารอย่างน้อย 76 รายใน 3 ข้อหาที่ว่า ทนายความของดูเตร์เตขอเลื่อนการพิจารณาคดีโดยอ้างว่าดูเตร์เตบ้า มีภาวะบกพร่องทางสมองหลายด้าน กระทบต่อความสามารถในการเข้าสู่กระบวนการพิจารณาตอนนี้ข่าวสับสนมาก ผมขอเรียนนะครับว่า Confirmation on charges hearing หรือการประชุมยืนยันข้อกล่าวหาที่ ‘เคย’ กำหนดไว้ในวันที่ 23 กันยายน 2025 ถูกเลื่อนออกไปเพราะศาลต้องตรวจสอบสุขภาพของดูเตร์เตก่อนว่าพร้อมที่จะเข้ากระบวนการพิจารณาหรือไม่ แม้อัยการจะตั้งข้อหาดูเตร์เตที่คนเอามาเขียนกันว่อนเน็ตว่าไอซีซีจับผู้นำประเทศที่ไม่มีแบ็กอย่างฟิลิปปินส์ ทำไมไม่ไปจับเนทันยาฮูที่ฆ่าคนตายเป็นหมื่นเป็นแสน หลายคนถามมาที่ผม เหมือนกับว่าผมต้องรับผิดชอบ เฮ้ย ไม่เกี่ยว ผมเป็นแค่สื่อ ไม่เกี่ยวนะครับ กรณีเนทันยาฮู อิสราเอลไม่ได้เป็นภาคีของไอซีซี แม้ปาเลสไตน์จะให้สัตยาบันเป็นภาคีและยอมรับเขตอำนาจของไอซีซี แต่ขอเรียนนะครับ ว่านั่นเพียงทำให้ไอซีซีมีอำนาจเฉพาะต่ออาชญากรรมที่เกิดบนดินแดนปาเลสไตน์ เช่น ในกาซาหรือในเวสต์แบงค์ การจะเอาตัวเนทันยาฮูไปเข้ากระบวนการ เป็นเรื่องซับซ้อนยุ่งยากมาก เพราะสหรัฐฯเป็นแบ็กให้เนทันยาฮู ไอซีซีไม่มีตำรวจของตัวเอง การจับกุมต้องอาศัยความร่วมมือจากรัฐภาคี ต้องอย่าลืมนะครับ ว่าอิสราเอลได้รับการสนับสนุนจากสหรัฐฯ สหรัฐฯเองก็ไม่ได้เป็นภาคีไอซีซี แถมยังค้านการสอบสวนเนทันยาฮูอย่างหัวชนฝาเรื่องนี้ต้องสรุปว่า Where power speaks, justice whispers. เมื่อ (มหา) อำนาจส่งเสียง ความยุติธรรมก็เหลือเพียงเสียงกระซิบ.นิติการุณย์ มิ่งรุจิราลัยsonglok1997@gmail.comคลิกอ่านคอลัมน์ “เปิดฟ้าส่องโลก” เพิ่มเติม
