เมื่อปี 2568 ใกล้สิ้นสุดลง ถือเป็นช่วงเหมาะสำหรับการทบทวนเหตุการณ์ตลอด 11 เดือนที่ผ่านมา พร้อมจัดอันดับ “ที่สุดแห่งปี” ในหลากหลายด้าน และสรุป “คำแห่งปี” ซึ่งสะท้อนจิตวิญญาณของยุคสมัยและปรากฏการณ์ทางสังคม ด้วยการเลือกเพียงหนึ่งคำปีนี้ Cambridge Dictionary เลือกคำว่า “Parasocial” ครองตำแหน่งคำแห่งปี จากแนวโน้มการค้นหาที่พุ่งสูง หมายถึง ความรู้สึกผูกพันแบบ “ฝ่ายเดียว” กับบุคคลสาธารณะ เช่น เซเลบริตี้ อินฟลูเอนเซอร์ หรือแม้แต่แชตบอตปัญญาประดิษฐ์ (เอไอ) ความสัมพันธ์นี้มักไม่สมดุล เพราะฝ่ายที่รู้สึกผูกพันมักคิดไปเองว่ามีความสัมพันธ์ใกล้ชิดกับบุคคลที่ชื่นชอบ ทั้งที่จริงอาจไม่เคยพบกันเลยคำนี้ปรากฏครั้งแรกในปี 2499 โดยนักสังคมวิทยา โดนัลด์ ฮอร์ตัน และริชาร์ด วอห์ล เพื่ออธิบายความผูกพันของผู้ชมโทรทัศน์กับผู้ดำเนินรายการ ปัจจุบันปรากฏการณ์นี้ขยายตัวอย่างมากเมื่อโซเชียลมีเดียทำให้แฟนๆเข้าถึงชีวิตคนดังได้ตลอดเวลา ความรู้สึกจึงรุนแรงขึ้น ขณะที่เอไอยิ่งเพิ่มความเชื่อมโยง โดยเฉพาะแชตบอตที่ทำหน้าที่เป็นเพื่อนหรือที่ปรึกษาในชีวิตประจำวันกระแสนี้เห็นเด่นชัดเมื่อ เทย์เลอร์ สวิฟต์ ประกาศหมั้นกับ ทราวิส เคลซ์ จนการค้นหาคำว่า “Parasocial” พุ่งสูง เพราะแฟนๆรู้สึกเหมือนมีส่วนร่วมในเหตุการณ์สำคัญ แม้ไม่เคยพบศิลปินเลย นักจิตวิทยาสังคมยังเตือนว่าความสัมพันธ์เช่นนี้เป็นเพียงภาพลวงตา แน่นอนว่าอาจส่งผลลบต่อสุขภาพจิตขณะเดียวกัน Collins Dictionary เลือกคำว่า “Vibe coding” เป็นคำแห่งปี หมายถึงการใช้เอไอแปลงภาษาธรรมชาติเป็นรหัสคอมพิวเตอร์ สะท้อนการพัฒนาที่ทำให้ผู้คนสร้างแพลตฟอร์มดิจิทัลได้ง่ายขึ้น โดยไม่ต้องเป็นนักเขียนโค้ด แสดงถึงการผสมผสานระหว่างความคิดสร้างสรรค์ของมนุษย์กับศักยภาพของเทคโนโลยี ที่กำลังเปลี่ยนวิธีการโต้ตอบกับคอมพิวเตอร์อย่างสิ้นเชิงการเลือกคำเหล่านี้ไม่เพียงสะท้อนกระแสเทคโนโลยีและสังคม แต่ยังเผยให้เห็นการเปลี่ยนแปลงในรูปแบบการสื่อสารและความสัมพันธ์ที่ได้รับอิทธิพลจากโลกดิจิทัลอย่างลึกซึ้ง ภาษาไม่ได้เป็นเพียงเครื่องมือสื่อสาร หากแต่เป็นหน้าต่างทำให้เราเห็นการเปลี่ยนแปลงของโลกได้ชัดเจนที่สุด.อมรดา พงศ์อุทัยคลิกอ่านคอลัมน์ “หน้าต่างโลก” เพิ่มเติม
