วันเสาร์สบายๆวันนี้ผมขอแสดงความยินดีกับ “เชียงคาน” จ.เลย ที่ได้รับรางวัล Green Destinations Silver Award 2024 เป็นแหล่งท่องเที่ยวยั่งยืนโลกระดับเหรียญเงินจาก Green Destinations ซึ่ง น.อ.อธิคุณ คงมี ผอ.องค์การบริหารการพัฒนาพื้นที่พิเศษเพื่อการท่องเที่ยวอย่างยั่งยืน (อพท.) ได้เป็นตัวแทนขึ้นรับรางวัลในเวทีงานมหกรรมส่งเสริมการขายด้านท่องเที่ยวระดับโลก ITB Berlin 2024 ที่เยอรมนี เมื่อช่วงต้นเดือน มี.ค.นี้รางวัลเหรียญเงินดังกล่าวมีมาตรฐานเข้มข้นและได้มายากมาก ปัจจุบันมีแหล่งท่องเที่ยวจากทั่วโลกที่ได้รางวัลระดับนี้เพียง 122 แหล่ง เชียงคานเป็นแหล่งท่องเที่ยวแห่งแรกของอาเซียนที่ได้รางวัล และเป็นแห่งที่ 3 ของเอเชีย ต่อจากแหล่งท่องเที่ยวในญี่ปุ่นและไต้หวันต้องขอบคุณผู้บริหาร อพท.ตั้งแต่อดีตจนถึงปัจจุบัน ภาคีเครือข่าย และองค์กรภาคประชาชนทุกฝ่ายที่มีส่วนร่วมปลุกปั้นเชียงคานจนได้รับรางวัลใหญ่ระดับนี้ กว่าจะมาถึงจุดนี้ได้เชียงคานต้องรับมือกับความเปลี่ยนแปลง และเรียนรู้ในการจัดการปัญหาหลายด้าน เดิมทีเชียงคานเป็นเมืองท่าที่มีการค้าขาย อยู่กันอย่างสงบสุข แต่เมื่อมีการท่องเที่ยวเข้ามาในพื้นที่ จากชุมชนที่เอื้ออาทรกลายเป็นลักษณะธุรกิจมากขึ้น จนลืมอัตลักษณ์ตัวเอง โดยเฉพาะด้านวัฒนธรรม วิถีประเพณีดั้งเดิม ที่เห็นได้ชัดคือ “การใส่บาตรข้าวเหนียว” ผิดเพี้ยนไปจากเดิม มีการใส่อาหารอย่างอื่นนอกจากข้าวเหนียวลงไปในบาตรพระ ซึ่งเพี้ยนไปจากวัฒนธรรมเดิมของเชียงคาน อีกทั้งนักท่องเที่ยวถูกเอาเปรียบจากเสนอขายวัฒนธรรมเป็นสินค้า มีการยัดเยียด โก่งราคา นำอาหารไม่ได้คุณภาพมาขาย ไม่เพียงก่อปัญหาต่อภาพลักษณ์ของเชียงคาน ยังทำให้เกิดความขัดแย้งแบ่งแยกกลุ่มในชุมชนด้วยการรื้อฟื้นวัฒนธรรมประเพณีดั้งเดิมกลับคืนมานั้น อพท. และภาคีเครือข่ายได้อาศัยกระบวนการมีส่วนร่วมทุกภาคส่วนในชุมชน จนได้ข้อสรุปข้อควรปฏิบัติและข้อควรละเว้นสำหรับการใส่บาตรข้าวเหนียว จัดทำคลิปประชาสัมพันธ์ไปในทิศทางเดียวกัน และติดตามประเมินผล สื่อสารให้คนในพื้นที่และนักท่องเที่ยวเกิดความเข้าใจและเห็นคุณค่าของวิถีชีวิตวัฒนธรรมที่ดีงามของเชียงคาน กระทั่งในปี 2563 เชียงคานก็ได้รับการจัดอันดับเป็นแหล่งท่องเที่ยวยั่งยืน 100 แห่งของโลก หรือ 2020 Sustainable Destina tions TOP 100 จาก Green Destinations จากนั้น อพท.ได้เป็นหัวหอกปลุกพลังภาคส่วนต่างๆในเชียงคานให้พัฒนาและยกระดับแหล่งท่องเที่ยวขึ้นอีก เพื่อยื่นขอรับการประเมินมาตรฐานแหล่งท่องเที่ยวยั่งยืน ซึ่งทำอย่างอาจหาญมาก ยื่นครั้งแรกก็ข้ามจากระดับเหรียญทองแดง ไปขอรับการประเมินรางวัลระดับเหรียญเงินเลย จึงต้องทำคะแนนให้ถึง 70% ของหลักเกณฑ์ที่กำหนด 84 ข้อ ใน 6 หมวดผมขอยกตัวอย่างข้อปฏิบัติที่เชียงคานทำได้ผ่านเกณฑ์ได้แก่ 1.หมวดการจัดการแหล่งท่องเที่ยว เช่น มีผู้ประสานงานของแหล่งท่องเที่ยว มีนโยบายหรือกลยุทธ์ในการจัดการแหล่งท่องเที่ยว มีการจัดการปัญหาจากนักท่องเที่ยว มีตัวชี้วัดและติดตามความยั่งยืน 2.หมวดธรรมชาติและทัศนียภาพ เช่น มีการอนุรักษ์ธรรมชาติ ปกป้องภูมิทัศน์ ปกป้องชีวิตสัตว์ป่า มีการป้องกันการแพร่กระจายของชนิดพันธุ์ต่างถิ่น3.หมวดสิ่งแวดล้อมและสภาพภูมิอากาศ เช่น ควบคุมเสียงรบกวน มลภาวะทางแสง การบำบัดน้ำเสีย ลดขยะมูลฝอย มีเป้าหมายลดการปล่อยมลพิษจากยานพาหนะ 4.หมวดวัฒนธรรมและประเพณี เช่น มีมรดกทางวัฒนธรรมทั้งที่จับต้องได้และจับต้องไม่ได้ มีการปกป้องวัตถุทางศิลปวัฒนธรรม มีทรัพย์สินทางปัญญาของชนพื้นเมือง 5.หมวดความเป็นอยู่ที่ดีทางสังคม เช่น การมีส่วนร่วมของชุมชน ผู้อยู่อาศัย ผู้มีส่วนได้ส่วนเสีย การสนับสนุนธุรกิจท้องถิ่น ส่งเสริมการจ้างงานในท้องถิ่น การหลีกเลี่ยงภาวะนักท่องเที่ยวล้นเมือง 6.หมวดธุรกิจและการให้บริการ เช่น แจ้งข้อมูลเกี่ยวกับความยั่งยืนให้แก่องค์กรการท่องเที่ยวอย่างสม่ำเสมอ มีการสื่อสารข้อมูลเชิงลึกแก่นักท่องเที่ยวรางวัลเหรียญเงินที่ได้มาไม่เพียงเป็นความภาคภูมิใจของชาวเชียงคาน ทั้งยังเป็นเสน่ห์ดึงดูดนักท่องเที่ยวสายกรีน สายประเพณีวัฒนธรรม เข้ามาเที่ยวไทยเพิ่มขึ้นด้วย.ลมกรดคลิกอ่านคอลัมน์ "หมายเหตุประเทศไทย" เพิ่มเติม
