พจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน...อธิบายความหมายของคำ “มงคล” ไว้สองข้อ ข้อแรก มงคล เหตุที่นำมาซึ่งความเจริญ ข้อสอง ด้ายที่ทำเป็นวงสำหรับสวมศีรษะเพื่อเป็นสิริมงคล...ผมคิดว่า คำ “มงคล” น่าจะมีความหมายลึกและกว้างยิ่งกว่านี้เปลี่ยนไปถามพระ ท่านอาจารย์พระธรรมกิติวงศ์ (ทองดี สุรเดโช) ให้คำตอบไว้ใน “คำวัด” ว่า มงคลมี 2 อย่างเหมือนกัน แต่เป็นมงคลทางโลก กับมงคลทางธรรมมงคลทางโลก คือสิ่งที่เป็นวัตถุ ซึ่งชาวโลกถือว่าเป็นมงคล ได้แก่สิ่งของ สัตว์ และต้นไม้บางชนิดเช่น มงคลแฝด ของขลัง ช้างเผือก ใบเงิน ใบทอง รวมถึงชื่อ อักษร กาลเวลาหรือฤกษ์ยามเรียกอีกอย่างว่า มงคลนอกมงคลทางธรรม คือมงคลที่เป็นข้อปฏิบัติต้องทำ ต้องปฏิบัติให้ได้จริง จึงจะเป็นมงคล มี 38 ประการเช่น ไม่คบคนพาล คบแต่บัณฑิต การให้ทาน การประพฤติธรรม ความกตัญญู เป็นต้นเรียกอีกอย่างว่า มงคลในในสมัยพุทธกาล...เคยมีคนตั้งคำถาม มงคล มีอะไรบ้าง ศาสดาใหญ่หกสำนัก รวมทั้งนักปราชญ์ราชบัณฑิต...ต่างก็บอกมงคล แตกต่าง หลากหลาย...มีทั้งมงคลนอกและมงคลใน ตามที่ตัวตนเชื่อ และชอบ...แต่เมื่อมาถามพระพุทธเจ้า พระองค์ทรงวิสัชนา...นี่คือข้อธรรมสำคัญ ที่พระสงฆ์เรียงร้อยเป็นคาถา...มาสวดให้ชาวพุทธฟัง...ฉบับละเอียด เรียก มงคลจักรวาลใหญ่ ฉบับย่อ เรียกมงคลจักรวาลน้อยพระท่านก็สวดให้ฟังจนคุ้นหู โดยเฉพาะในงานมงคล ก่อนสวดบทนี้ จะมีพระลูกคู่ สวดชุมนุมเทวดา...ใช้สุ้มเสียงและท่วงทำนอง...ขลัง ย้ำสามครั้ง ธัมมะ สวนกาโร อยัมทันตา...ขึ้นต้นชยันโต โพธิยา...แล้วก็ต่อด้วยบทสวด อเสวนา จ พาลานัง...นั่นไง!ผมเปิดพจนานุกรมพุทธศาสตร์ ฉบับประมวลศัพท์ ของท่านอาจารย์ สมเด็จพุทธโฆษาจารย์ (ป.อ.ปยุโต) ตั้งใจจะคัดมงคลทั้ง 38 ข้อ มาให้ทบทวนกัน แต่ก็เห็นว่า เนื้อหายาวกว่าหนึ่งหน้ากระดาษจึงขอคัดย่อ...เริ่มแต่ข้อแรกๆ ฟังเข้าใจง่ายๆ ทำให้ไม่ยากพระท่านเรียบเรียงไว้เป็นหลายๆคาถาคาถาที่ 1 1 อเสวนา จ พาลานัง ไม่คบคนพาล 2 ปัณฑิตานัญจ เสวนา คบบัณฑิต 3 ปูชา จ ปูชนียานัง บูชาคนที่ควรบูชาคาถาที่ 2 4 ปฏิรูปเทสวาโส จ อยู่ในถิ่นที่มีสิ่งแวดล้อมดี 5 ปุพเพ จ กตปุญญตา ได้ทำความดีให้พร้อมไว้ก่อน 6 อัตตสัมมาปณิธิ จ ตั้งตนไว้ชอบคาถาที่ 3 7 พาหุสัจจัญ จ เล่าเรียนศึกษามาก 8 สิปปัญ จ มีศิลปวิทยา ชำนาญในวิชาชีพของตน 9 วินโย จ สุสิกขิโต มีระเบียบวินัยคาถาที่ 4 10 สุภาสิตา จ ยา วาจา รู้จักใช้วาจาพูดให้เป็นผลดี11 มาตาปิตุอุปัฏฐานัง บำรุงบิดามารดา 12/13 ปุตตทารัสส สังคโห=ปุตสังคห สงเคราะห์บุตรและทารสสังคห สงเคราะห์ภรรยา 14 อนากุลา จ กัมมันตา การงานไม่อากูลคัดมาถึงข้อนี้ ดูจะมากเกินไป จนจำไม่ไหว ผมขอเปลี่ยนใช้ มงคลสูตรคำฉันท์ บทอาขยานภาษาไทย ชั้น ม.ศ.6 พระราชนิพนธ์ พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว เอาเฉพาะบทแรกหนึ่งคือบ่คบพาล เพราะจะพาประพฤติผิด หนึ่งคบกะบัณฑิต เพราะจะพาประสบผล หนึ่งกราบและบูชา อภิปูชนีย์ชน ข้อนี้แหละมงคล อดิเรกอุดมดีก่อนเข้าคูหาเลือกตั้ง นึกอะไรไม่ออก ท่องคาถานี้ไว้นะครับ...เวลากาบัตร จะได้คนดีไว้ดูแลบ้านเมือง ขืนกาบัตรเลือกตั้งมั่วๆไป จะได้มหาโจรปล้นเมือง.กิเลน ประลองเชิง
