สำนวนไทยบางสำนวน เช่น นกมีหูหนูมีปีก พูดออกมาแล้วมโนได้ พวกไม่เอาไหน เอาแต่ได้ เอาแต่ตัวรอด แต่เมื่อเป็นสำนวน ...นกไร้ไม้โหด คนแก่รุ่นผมยังงงๆ คนแบบไหนกันแน่เจอสำนวนนี้ในหนังสือ เสนาะเสน่ห์สำนวนไทย (มติชน พ.ศ. 2548) อาจารย์ล้อม เพ็งแก้ว เขียนถึงเหตุการณ์ทางการเมือง ต้นปี 2545 (รัฐบาลใครหนา? คุ้นๆ)ตอนนั้น หนังสือพิมพ์พาดหัวข่าว ข้าราชการชั้นผู้ใหญ่ในกระทรวงพาณิชย์ และธนาคารแห่งประเทศไทย ชักแถวกันลาออก จึงนับเป็นการเริ่มต้นปีที่น่าตื่นเต้นการลาออกที่น่าสนใจ นายอดุลย์ วินัยแพทย์ จากตำแหน่ง รองปลัดกระทรวงพาณิชย์ คนเก่งคนดี ที่เหลืออายุราชการอีก 5 ปี“ผมถือว่า ที่ผ่านมาได้ทำเพื่อบ้านเมือง เพื่อศักดิ์ศรี ด้วยความตั้งใจ ถือว่าเป็นการทำกุศลอย่างหนึ่ง อานิสงส์ผลบุญดลใจให้ผมลาออกไปทำงานกับเอกชน”คำให้สัมภาษณ์นี้ บ่งชี้ถึงความไม่พอใจ อำนาจทางการเมืองชัดมากคนเก่ง คนดี อยู่ไม่ได้ ต้องตัดสินใจหลีกทาง อาจารย์ล้อม ตั้งคำถาม ควรตรงกับสำนวนไทยว่าอย่างไร“ผมนึกสำนวนหนึ่ง คือ นกไร้ไม้โหด ซึ่งเป็นสำนวนที่ใช้นกและไม้เป็นตัวเปรียบนกไร้ คือไม่มีนก ไม้โหด คือไม้ร้าย อันหมายถึงไม้มีพิษ”นกนั้นโดยธรรมชาติก็ย่อมอาศัยไม้เป็นที่เกาะที่ทำรัง มีนกหลายชนิดที่อาศัยพืชผลเป็นอาหารจึงย่อมเกิดการเรียนรู้ได้เอง ไม้ชนิดใดมีใบหรือผลเป็นพิษเป็นอันตรายต่อการอยู่อาศัยผู้มีอำนาจเปรียบได้กับต้นไม้ หากมีบารมีก็เปรียบเหมือนไม้มีคุณ หากขาดคุณธรรมก็เหมือนไม้โหด คือไม้มีพิษ คนดีมีฝีมือที่ไหนเล่าจะอาสามาให้ใช้สอย มีแต่จะรังเกียจ และหลีกเร้นให้ห่างๆไว้อาจารย์ล้อม จบข้อเขียนบทนี้ ด้วยโคลงสี่สุภาพของโบราณ อ่านครั้งแรก ติดต่อกันไปเลย...นกใหญ่น้อยทั่วด้าว แดนดง ไร้เริดรังยังพง พุ่มไม้ ไม้ใดดกบินลง เล็มล่า โหดเหือดผลนกไร้ รีบร้างราบินฯก็พอเข้าใจความเหมือนที่อาจารย์ล้อมอธิบาย แต่ถ้าอ่านอีกแบบ แยกคำหน้า แต่ละบาทเอาไว้ ก็จะได้กระทู้ นกไร้ไม้โหด สรุปความหมายได้ชัดๆขึ้นไปอีกผมอ่านข้อเขียนอาจารย์ล้อมจบ ก็เข้าใจความหมายของสำนวนนี้ เพราะเดิมทีนั้น ยังตีความนกไร้ ไม่ถนัด บางครั้งยังคิดว่า น่าจะเป็น “นกร้าย ไม้โหด” ทั้งนกก็ไม่ดี ไม้ก็ไม่ดี เข้าชุดกันมากกว่าสรุปความใหม่ตามประสา ทั้งนก ทั้งไม้...ไม่มีอะไรเลว นกนั้นมีธรรมชาติที่หาไม้ที่มีทั้งผลกินได้ มีพุ่มไม้ใบหนา ที่เรียกว่าไม้ดีใช้ทำรังเมื่อเจอไม้ไม่มีผลให้กิน กิ่งก้านสาขาก็เบาบางอาศัยทำรังไม่เป็นสุข มันก็บินไปหาไม้อื่นส่วนไม้ที่ไม่มีผลให้นกกิน ไม่มีพุ่มไม้ใบหนาให้ทำรัง ก็ไม่ได้เป็นไม้เลวตรงไหน เป็นธรรมชาติของไม้ผมตั้งใจคิดอย่างนี้ เพราะไม่อยากใช้สำนวน นกไร้ไม้โหด ไปค่อนแคะ พรรคประชาธิปัตย์ ที่กำลังมีข่าว ถูกกระแสเงินดูด เลือดไหลออกคุณนิพนธ์ บุญญามณี บอก ถือเป็นการถ่ายเลือดใหม่ เมื่อคนเก่าไป ก็มีคนใหม่แทน แถวสามจังหวัดใต้ เคยลาออกกันหมด แล้วผลที่ตามมา ก็คือสอบตกกันทั้งหมดผมเชื่อไปทางที่คุณนิพนธ์พูด...ยี่ห้อพรรคประชาธิปัตย์ ยังขลังผมเชื่ออีกว่า พรรคนี้เป็นสถาบันทางการเมืองแทบจะพรรคเดียว ที่หันเหไปตามเสียงส่วนใหญ่ แพ้บ้างชนะบ้าง ไม่ได้เกิดจากใครสั่ง เหมือนหลายๆพรรค ที่คุยว่าเป็นประชาธิปไตย แต่คนที่สั่งซ้ายหันขวาหันมีอยู่คนเดียว.กิเลน ประลองเชิง
