ตอนหนึ่ง ในมหากาพย์รามเกียรติ์ ที่คนไทยเกือบจะลืมกันไปเลย คือ ตอน “ท้าวมาลีวราชว่าความ” ผมจำได้เป็นบทอาขยาน เด็กมัธยม (ม.6 รุ่นสุดท้ายรุ่นผมเรียน) ท่อง แต่เนื้อหาเป็นไง ลืมไปหมดแล้ว
เปิดหาชื่อในนามานุกรมวรรณคดี (มูลนิธิสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ พิมพ์เนื่องในโอกาส 50 พรรษา 2 เม.ย.2548) ได้ความว่า ท้าวมาลีวราช เป็นพรหมมีวาจาสิทธิ์ อยู่ภูเขายอดฟ้าเป็นพระอัยกาทศกัณฐ์
ใครไม่รู้ ก็ควรได้รู้ไว้ ว่าโคตรวงศ์พงศ์ยักษ์ ที่เราแยกเป็นฝ่าย “มาร” นั้น แตกหน่อขยายกอมาจากพรหมต้นวงศ์กษัตริย์กรุงลงกา เพียงแต่บางหน่ออย่างท้าวมาลีวราชนั้น ขึ้นชั้นฝ่ายเทพฯ
เดิมชื่อมาลีวัคคพรหม ได้พรมีวาจาสิทธิ์ สาปใครให้เป็นให้ตาย จากพระอิศวร แล้วได้นามใหม่เป็นมาลีวราช
ตอนเริ่มๆสงครามรามเกียรติ์ ยกนั้นทศกัณฐ์รบแพ้ สูญเสียทัพนาสูร เชษฐาต่างมารดา จึงคิดหาวิธีเอาชนะพระราม นึกถึงปู่ขึ้นมาได้ ก็ไปเชิญมา ตั้งใจจะยืมปากวาจาสิทธิ์เจ้าคุณปู่สาปพระรามให้เป็นไป
แต่ท้าวมาลีวราชรู้เชิงหลานไม่ยอมไปกรุงลงกา หยุดแค่ตรงกลางระหว่างสองทัพ ทั้งยังเชิญเทวดามาเป็นสักขีพยาน ในการไต่สวน
ฟังทศกัณฐ์เบิกความแล้ว ก็เชิญพระราม เอานางสีดามาให้การ ได้ความตรงกันว่าทศกัณฐ์ลักนางสีดามาจริง ท้าวมาลีวราชก็ตัดสินให้ทศกัณฐ์คืนนางสีดา
ทศกัณฐ์ไม่ยอมคืน ทั้งอาละวาดด่ากราด ปู่ก็โกรธสาปหลานให้วิบัติ ให้ตายด้วยศรพระราม
รู้จักท้าวมาลีวราชตอนนี้ ก็เดาได้ ตอนจบสงครามรามเกียรติ์ เป็นไง? แต่ที่รู้แน่ๆก็คือ ต้นวงศ์ยักษ์กรุงลงกาเป็นต้นแบบของกระบวนการศาลยุติธรรม
และที่น่าจะรู้ไว้...ในฝ่ายยักษ์ด้วยกัน...ยังมียักษ์ตนไหน ที่ได้ชื่อตรงคงมั่นระดับนี้
“หนอนสุรา” แจกแจงไว้ในรามเกียรติ์ ตำราบริหารฉบับไทย ตอนกุมภกรรณ น้องทศกัณฐ์ เจอ “พิเภก” น้องชายทศกัณฐ์คนสุดท้อง แปรพักตร์ไปอยู่ในทัพพระราม ก็ด่าใส่
...
ด่าแล้วก็ยังหวังว่า พิเภกจะเปลี่ยนใจมาอยู่กับฝ่ายยักษ์ด้วยกัน จึงปั้นเรื่องว่า พระรามนั้น เป็นมนุษย์สองมือธรรมดาๆ ถ้าพระรามของแท้ ต้องมีสี่มือ ถือตรีคทาจักรสังข์
พิเภกยังปักใจ กุมภกรรณจึงใช้แผน บอกปริศนาสี่ข้อ “ใครเอ่ย? ชีโฉด หญิงโหด ช้างงารี ชายทรชน”
ให้พิเภกไปถาม ถ้าพระรามเป็นองค์นารายณ์จริง ก็จะตอบได้
งานนี้ พระรามไม่รู้ใช้องคตออกไปหลอกถามกุมภกรรณเอง กุมภกรรณหมดหวังในน้องชาย จึงประชดไขปริศนาให้กระจ่าง
ทั้งสี่ข้อ
ชีโฉด คือพระราม ทิ้งเมียนางสีดาให้อยู่ป่าลำพัง เป็นชนวนสงครามใหญ่ หญิงโหด คือนางสำมนักขา น้องสาวทศกัณฐ์ (ก็น้องตัวเอง) ที่บ้าผู้ชายไปไล่เกี้ยวพระราม จนถูกพระลักษมณ์ตัดตีนตัดมือ เชือดจมูกหูทิ้ง
ช้างงารี คือพี่ชายตัวเอง ทศกัณฐ์ ลักเมียชาวบ้าน และปริศนาสุดท้าย ชายทรชน ก็พิเภก น้องกูอีกคน ที่แปรพักตร์ไปอยู่กับมนุษย์ ล้างผลาญโคตรวงศ์พงศ์ยักษ์ด้วยกัน
อ่านรามเกียรติ์ถึงตอนนี้ จึงได้รู้ว่า ในวงศ์ยักษ์นั้น นอกจากมีท้าวมาลีวราช เป็นต้นแบบกระบวนการยุติธรรมแล้ว ยังมีกุมภกรรณ น้องชายทศกัณฐ์ อีกคน
กุมภกรรณ แม้ตกที่นั่งจำใจรบจนตัวตาย แต่มีหัวใจเป็นกลาง รู้ดีรู้ชั่ว ตัดสินได้ ฝ่ายมารสามตน แถมฝ่ายเทพคือพระราม เป็นชนวนก่อสงคราม
ในรามเกียรติ์ ถ้าตั้งใจเป็นกลางอ่านกันจริงๆ ไม่ปักใจแยกเทพมาร ก็จะเห็น ล้วนแต่ตอหลดตอแหล ไร้ศีลไร้สัตย์กันทั้งนั้น ดูจะเหมือนๆรามเกียรติ์ไทย ไม่มีฝ่ายใดดีเลวกว่ากันสักเท่าไหร่!
กิเลน ประลองเชิง
คลิกอ่านคอลัมน์ “ชักธงรบ” เพิ่มเติม