เราท่องเที่ยวบน “พื้นดิน” ของประเทศรัสเซียกันมาแล้วหลายวัน ทั้งที่เซนต์ปีเตอร์สเบิร์ก และมอสโก จนสามารถสรุปออกมาเป็นข้อเขียนทั้งในคอลัมน์วันปกติและคอลัมน์ซอกแซกวันอาทิตย์ไปแล้วหลายๆชิ้นสัปดาห์นี้เราจะเปลี่ยนบรรยากาศมุดลงไปเที่ยวชม “ใต้ดิน” ของรัสเซียกันบ้างละครับ โดยจะนำท่านผู้อ่านลงไปนั่งรถใต้ดินและเดินดูชมสถานีรถใต้ดินของรัสเซีย ที่เขาร่ำลือกันว่าสวยที่สุดในโลกนั่นแหละก่อนจะเฉลยว่า สถานีรถไฟฟ้าใต้ดินของมอสโก หรือ Moscow Metro สวยที่สุดในโลกจริงหรือไม่? เราลองมาตรวจสอบข้อเท็จจริงของระบบรถใต้ดินของโลกกันก่อนดีกว่า ว่าปัจจุบันนี้มีกี่เมือง กี่ประเทศกันแล้ว?จากสถิติล่าสุดนับถึงเดือนธันวาคม 2017 ที่ผ่านมา ทั้งโลกมีรถไฟฟ้าใต้ดินใช้แล้วรวม 178 เมือง ใน 56 ประเทศ ซึ่ง 1 ในจำนวนนี้ ก็มีกรุงเทพมหานคร เมืองหลวงของประเทศไทยเรารวมอยู่ด้วยตามที่มีการจดบันทึกไว้อย่างเป็นทางการเมืองที่รถไฟฟ้าใต้ดินใช้ก่อนใครทั้งหมดในโลกนี้ก็คือ ลอนดอน ประเทศอังกฤษนั่นเอง หรือกล่าวอีกนัยหนึ่งว่า รถไฟใต้ดิน ลอนดอน เป็นรถไฟใต้ดินที่เก่าแก่ที่สุดของโลก เปิดใช้ครั้งแรกเมื่อ ค.ศ.1890 หรือเมื่อ 128 ปีที่แล้วเก่าแก่อันดับ 2 ได้แก่ บูดาเปสต์ เมืองหลวงของประเทศฮังการี ซึ่งเริ่มใช้เมื่อ ค.ศ.1896 ทีหลังลอนดอนเป็นเวลา 6 ปีส่วนเมืองหรือนครที่รถไฟฟ้าใต้ดินมี “สถานีมากที่สุดในโลก” ณ นาทีนี้ได้แก่ นิวยอร์ก ครับ มีสถานีทั้งหมดถึง 472 สถานีเลยทีเดียวอย่างไรก็ดี แม้จะยังไม่มีการเขียนยกย่องอย่างเป็นทางการเอาไว้ว่า “สถานีรถไฟฟ้าใต้ดินที่สวยที่สุดในโลก” เป็นของประเทศไหน แต่ในข้อเขียนของนิตยสารดังๆหลายฉบับทั่วโลกรวมทั้งนิตยสารท่องเที่ยวโดยตรง ต่างยกย่องเอาไว้อย่างสอดคล้องกันว่า สถานีรถไฟฟ้าใต้ดินที่สวยที่สุดในโลกอยู่ที่กรุงมอสโก ประเทศรัสเซีย นี่เองพลิกประวัติศาสตร์ออกมาดูจะพบว่ารัสเซียมีรถไฟฟ้าใต้ดินใช้ภายหลังประเทศอื่นๆในยุโรปหลายปีทีเดียวและยังมาทีหลัง โตเกียว ของประเทศญี่ปุ่นด้วยซ้ำ ในการจัดอันดับความเก่าแก่ของรถใต้ดินอย่างเป็นทางการระบุว่า มอสโก เริ่มเปิดใช้รถไฟฟ้าใต้ดินเมื่อปี 1935 เป็นอันดับที่ 17 ของโลก และถ้าเทียบกับอังกฤษ ซึ่งเป็นประเทศแรกของโลกดังได้กล่าวไว้แล้ว ปรากฏว่าห่างกันถึง 45 ปีแม้จะมีความคิดและความต้องการที่จะสร้างรถไฟฟ้าใต้ดินมานานแล้วตั้งแต่สมัยยังปกครองด้วยระบอบกษัตริย์ แต่รัสเซียก็มาลงมือสร้างอย่างจริงจังในยุคสมัยที่ประเทศเปลี่ยนแปลงเป็นคอมมิวนิสต์ไปแล้วหลายปีท่านผู้นำ โจเซฟ สตาลิน แม้จะได้ชื่อว่าเป็นผู้นำคอมมิวนิสต์สายโหดคนหนึ่ง มีประวัติที่ดุดันพอสมควรแต่ก็มีอารมณ์สุนทรีทางศิลปะ และริเริ่มการสร้างตึกสูงสไตล์กอธิคเอาไว้ถึง 8 ตึก แต่สร้างเสร็จ 7 ตึก ที่หัวหน้าทีมเล่าไว้แล้วเมื่อสัปดาห์ก่อนโน้นเป็นหัวเรี่ยวหัวแรงผลักดันที่สำคัญยิ่งในการก่อสร้างรถไฟฟ้าใต้ดินของรัสเซียและด้วยความสุนทรีของสตาลินนั้นเองจึงมองลึกไปว่าสถานีรถไฟฟ้าใต้ดิน ซึ่งเป็นสมบัติของประชาชนชาวรัสเซียโดยตรงควรจะเป็นเสมือนหนึ่ง “พระราชวังของประชาชน” ควบคู่ไปด้วยด้วยเหตุนี้ในการตกแต่งสถานีแรกรวม 13 สถานี ที่เริ่มใช้เมื่อปี ค.ศ.1935 จึงออกมาอย่างอลังการ มีทั้งโคมระย้า มีทั้งภาพเขียน วิจิตรตระการตา ประดุจ “ท้องพระโรง” ของพระราชวังต่างๆตามที่ท่านผู้นำจินตนาการไว้กลายเป็นสัญลักษณ์และเป็นต้นแบบของการตกแต่งสถานีใต้ดินมอสโก ให้โอ่โถงมาจนถึงปัจจุบัน ซึ่งมีทั้งหมด 180 สถานี และมีประชาชนลงไปใช้ในการเดินทางในแต่ละวันเป็นจำนวนมากถึง 9 ล้านคนและเนื่องจากการก่อสร้างระยะแรกเกิดขึ้นในสมัยที่รัสเซียยังเป็นสหภาพโซเวียตที่มีอุดมการณ์ด้านสังคมนิยมแบบเข้มข้น นอกจากสตาลินจะมุ่งหวังให้เป็นพระราชวังสำหรับชนชั้นกรรมาชีพแล้ว ก็ยังมีความประสงค์ที่จะใช้ในด้านปลุกใจให้รักชาติและให้ยึดมั่นในระบอบการปกครองที่ประเทศรัสเซียกำลังใช้อยู่ไปพร้อมๆกัน ทำให้ในการตกแต่งต่างๆ นอกจากสวยงามแล้วยังเต็มไปด้วยสัญลักษณ์ที่แสดงถึงพลังประชาชนตลอดจนรูปปั้นของผู้นำด้านสังคมนิยมของประเทศหลายต่อหลายท่านรวมทั้งรูปแกะสลักยักษ์สัญลักษณ์ “ค้อน–เคียว” ก็มีปรากฏให้เห็นอย่างน้อยก็หนึ่งสถานีที่หัวหน้าทีมซอกแซกลงไปสำรวจตรวจตราครั้งนี้ แม้หัวหน้าทีมซอกแซกและคณะจะมีโอกาสเข้าไปเดินดูชมเพียง 2-3 สถานีเท่านั้น เพราะมีเวลา จำกัด แต่ก็ได้เข้าไปเยี่ยมชมสถานี Komsomolskaya (อ่านว่า คอมโซมอลสกายา) ซึ่งมีความลึก 37 เมตร ออกแบบโดย Aleksey Shchusev เอาไว้อย่างสวยงาม และวิจิตรพิสดารมาก และได้รับรางวัลจาก NewYork World Fair มาแล้วและยังได้รับรางวัลระดับประเทศ State Prize of the USSR เมื่อ ค.ศ.1951 ด้วยต้องยอมรับว่าของเขาสวยงามยิ่งใหญ่อลังการจริงๆครับ และเห็นด้วยกับสื่อมวลชนต่างประเทศทุกแขนงที่ยกให้สถานีรถไฟฟ้าใต้ดินมอสโกสวยงามที่สุดในโลกโดยไม่มีข้อโต้แย้งแม้ใจจะยังรักยังชอบและยังซึ้งกับสถานีใต้ดิน “สนามไชย” ของบ้านเรา (ที่สร้างเสร็จแล้วแต่รอการเปิดใช้ และหัวหน้าทีมแอบไปดูมาแล้ว) อยู่มาก แต่ของเราก็มีแค่สถานีเดียวและยังเล็กกว่าของเขาเยอะ ขอภูมิใจแค่สวยที่สุดใน “อาเซียน” ก็แล้วกัน หรือจะขยับขึ้นไปอีกหน่อยในระดับเอเชียอาจจะพอไหวแต่ถ้าสวย “ระดับโลก” ต้องยกให้สถานีรถไฟใต้ดินมอสโกแต่เพียงเมืองเดียวอย่างไม่มีทางจะปันใจไปเป็นอื่นได้เลยครับ.“ซูม”
