กลายเป็นประเด็นที่ถูกหยิบยกมาพูดถึงอีกครั้ง สำหรับ "ปูเสฉวน" เมื่อเพจเฟซบุ๊กกรมอุทยานต่างๆ ได้ประชาสัมพันธ์โครงการ "คืนบ้านให้ปูเสฉวน" โดยการเปิดขอรับบริจาคเปลือกหอยฝาเดียว
เชื่อว่าหลายคนคงมีคำถามตามมาว่า ทำไมถึงต้องเปิดรับบริจาคเปลือกหอยให้กับปูชนิดดังกล่าว นั่นเป็นเพราะในปัจจุบันนี้ปัญหาขยะพลาสติกตามชายฝั่งทะเลนั้นเพิ่มปริมาณขึ้นเรื่อยๆ แต่ในทางกลับกันเปลือกหอยที่มีอยู่ตามธรรมชาติกลับลดลง เพราะมีการเก็บไปใช้ในกิจกรรมต่างๆ ไม่ว่าจะเป็นเครื่องประดับ หรืออุปกรณ์ตกแต่งบ้าน เป็นผลให้ปูเสฉวนบางตัวไม่มีเปลือกหอยใช้เป็นที่อยู่อาศัย ทำให้ต้องหาขยะจากทะเล เช่น พวกฝาพลาสติก ขวดแก้ว ฯลฯ แทนเปลือกหอย
ทำความรู้จัก "ปูเสฉวน"
ปูเสฉวนเป็นสัตว์ที่มีลักษณะก้ำกึ่ง ระหว่างปูและกุ้ง ขนาดโตเต็มที่ประมาณ 5 นิ้ว มีขาทั้งหมด 10 ขาเช่นเดียวกับปูทะเล ส่วนท้ายลำตัวมีลักษณะอ่อนนุ่ม ทำให้ต้องอาศัยอยู่ในเปลือกหอยเพื่อป้องกันตัว และให้ความชุ่มชื้นแก่ร่างกาย
สำหรับ "ปูเสฉวนบก" จะมีเหงือกที่ชื้นสำหรับหายใจ โดยช่องเหงือกมีหลอดเลือดที่พัฒนาสำหรับแลกเปลี่ยนก๊าซได้โดยตรงกับอากาศ โดยต้องมีความชื้นในอากาศ 70% ซึ่งทำให้ปูเสฉวนบก ต้องอาศัยเปลือกหอยในการเก็บกักความชื้นไว้ หากปูเสฉวนบกอยู่นอกเปลือกหอยเกิน 24 ชั่วโมงก็จะตายได้
นอกจากนี้ ปูเสฉวนบกยังไม่สามารถที่จะอาศัยอยู่ในน้ำเป็นระยะเวลานาน เนื่องจากระบบการหายใจถูกพัฒนาให้รับออกซิเจนโดยตรง ถ้าลงไปในน้ำจะจมน้ำตายได้ แต่จะต้องลงไปกินน้ำทะเลเพื่อรับแคลเซียมและเกลือแร่ให้กับร่างกาย อีกทั้งยังต้องการน้ำจืดเพื่อการอยู่รอดอีกด้วย
ปูเสฉวน นักทำความสะอาดชายหาดแห่งท้องทะเลไทย
ปูเสฉวน และปูเสฉวนบก เป็นสัตว์ที่กินซากพืช ซากสัตว์ เช่น ซากหอย และซากปะการังบนชายหาด หรือเรียกได้ว่ากินทุกอย่าง จึงอาจเรียกว่าเป็นสัตว์ที่ทำหน้าที่เป็นนักทำความสะอาดชายหาด ซึ่งถือว่ามีความสำคัญต่อระบบนิเวศในธรรมชาติเป็นอย่างมาก การที่ปูเสฉวนหายไป หรือสูญพันธุ์ จะส่งผลกระทบต่อห่วงโซ่อาหาร เพราะขาดผู้กำจัดซากเน่าเปื่อย แบคทีเรีย และเชื้อโรคตามชายหาด นอกจากนี้ ปูเสฉวน ยังมีความสำคัญกับระบบนิเวศในด้านต่างๆ ดังนี้
- การควบคุมประชากรหอย : ปูเสฉวนเป็นนักล่าหอยที่เก่งกาจ ช่วยควบคุมประชากรหอยไม่ให้มากเกินไป ซึ่งอาจส่งผลกระทบต่อความสมดุลของระบบนิเวศ
- การเพิ่มความหลากหลายทางชีวภาพ : ปูเสฉวนเป็นแหล่งอาหารให้กับสัตว์อื่นๆ เช่น ปลา นก และสัตว์เลี้ยงลูกด้วยนม ช่วยเพิ่มความหลากหลายทางชีวภาพในระบบนิเวศ
- การปรับปรุงคุณภาพน้ำ : ปูเสฉวนช่วยกำจัดซากพืชและสัตว์ที่ตายแล้วในน้ำ ช่วยปรับปรุงคุณภาพน้ำและลดการเน่าเสีย
- การขนส่งสารอาหาร : ปูเสฉวนเคลื่อนย้ายสารอาหารจากก้นน้ำขึ้นมาสู่ผิวน้ำ ช่วยให้พืชและสัตว์อื่นๆ ได้รับสารอาหารที่จำเป็น
- การเป็นตัวบ่งชี้สุขภาพของระบบนิเวศ : ปูเสฉวนมีความไวต่อการเปลี่ยนแปลงของสภาพแวดล้อม ดังนั้นการมีอยู่หรือการลดลงของปูเสฉวนสามารถเป็นตัวบ่งชี้สุขภาพของระบบนิเวศได้
ภัยคุกคามของ "ปูเสฉวน"
สำหรับภัยคุกคามของปูเสฉวน ได้แบ่งเป็น 3 ประเภท ดังนี้
1. มีการซื้อขายปูเสฉวน นำไปเป็นสัตว์เลี้ยง
ในปัจจุบัน ปูเสฉวนไม่ได้รับการคุ้มครองจากกฎหมาย (ยกเว้นในเขตอุทยานแห่งชาติ) ทำให้ถูกจับจากธรรมชาติเป็นจำนวนมากเพื่อเป็นสัตว์เลี้ยงในคนบางกลุ่ม แต่ก็เป็นธุรกิจที่ไม่ยั่งยืน เพราะปูเสฉวนบกมีความยุ่งยากในการเลี้ยง หากดูแลไม่ถูกต้องก็อาจตายได้
2. สารพิษจากขยะทะเล
ผลการศึกษาล่าสุดระบุว่าปูเสฉวนมากกว่า 500,000 ตัวตายลงเนื่องจากมลพิษพลาสติก นักวิจัยที่มหาวิทยาลัยแทสเมเนีย และพิพิธภัณฑ์ประวัติศาสตร์ธรรมชาติในลอนดอนพบว่า ปูซึ่งเป็นส่วนหนึ่งของตระกูลสัตว์จำพวกครัสเตเชียนนั้นตาย หลังจากการถูกขังอยู่ในขยะพลาสติกบนเกาะเขตร้อนสองแห่ง เมื่อปูเสฉวนตายลงจะปล่อยกลิ่นสารเคมีออกมา ซึ่งจะดึงดูดปูเสฉวนตัวอื่นเข้ามาติดในขยะพลาสติกทำให้เกิดการตายเป็นลูกโซ่
3. ไม่มีเปลือกหอยมาเปลี่ยน
อย่างที่บอกไปข้างต้นว่า ถึงแม้ปูเสฉวนจะมีกระดองแข็งหุ้มตัวอยู่ แต่ก็มีส่วนท้องที่อ่อนนุ่มซึ่งยังต้องการเปลือกหอยเพื่อใช้เป็นที่อยู่อาศัย และใช้ป้องกันภัย และเปลี่ยนเปลือกหอยให้ใหญ่ตามขนาดของร่างกาย หากปูเสฉวนบกอยู่นอกเปลือกหอยจะตายลงภายใน 24 ชั่วโมง
แต่ทุกวันนี้มีการเก็บเปลือกหอย เพื่อใช้ในกิจกรรมต่างๆ เช่น ใช้เป็นเครื่องประดับ ของสะสม และของที่ระลึก รวมไปถึงการนำมาใช้กับงานก่อสร้าง ทำให้ปูเสฉวนหาเปลือกหอยที่มีขนาดเหมาะสมกับการเจริญเติบโตไม่ได้ จึงต้องไปอาศัยในขยะที่มนุษย์ทิ้งไว้ตามชายหาด เช่น ขวดพลาสติก ขวดแก้วแตก กระป๋องเหล็ก และกระป๋องอะลูมิเนียม
เชิญชวนบริจาค "เปลือกหอยฝาเดียว" สร้างบ้านให้กับปูเสฉวน
อย่างไรก็ตาม ล่าสุด อุทยานแห่งชาติหมู่เกาะสิมิลัน ได้เปิดรับบริจาคเปลือกหอยฝาเดียวให้ปูเสฉวน เพื่อเป็นการเพิ่มบ้านให้แก่ปูเสฉวน และเพิ่มความอุดมสมบูรณ์ให้แก่ทรัพยากรทางทะเลโดยเฉพาะปูเสฉวนในพื้นที่เกาะลันตา จ.กระบี่
ซึ่งมีเป้าหมายในการรับบริจาคเปลือกหอยเฉพาะเปลือกหอยฝาเดียว (ขนาดใหญ่) ได้ทุกชนิดทั้งหอยน้ำจืด หอยทะเล ทุกขนาด และเน้นการรับบริจาคเปลือกหอยเหลือทิ้งที่มาจากการบริโภค และไม่สนับสนุนการเก็บเปลือกหอยจากชายหาดเพื่อนำมาบริจาค เนื่องจากไม่อยากให้เก็บเปลือกหอยจากหาดหนึ่ง มาบริจาคให้อีกหาดหนึ่ง ซึ่งจะทำให้พื้นที่เหล่านั้นเสียสมดุลทางธรรมชาติ จึงอยากได้เปลือกหอยที่เหลือจากการกินและนำของเหลือทิ้งมาใช้ให้เกิดประโยชน์
สำหรับวัตถุประสงค์ของกิจกรรมนี้ คือ อุทยานแห่งชาติหมู่เกาะลันตาจะรวบรวมเปลือกหอยฝาเดียวที่เหมาะสมจากผู้บริจาค ส่งต่อเปลือกหอยไปยังผู้ประกอบการที่ต้องการร่วมกิจกรรมและนำเปลือกหอยไปวางไว้ ณ จุดที่เหมาะสมเพื่อให้ปูเสฉวนนำเปลือกหอยไปใช้เป็นบ้านปูเสฉวนต่อไป
หากสนใจบริจาคเปลือกหอยฝาเดียว สามารถส่งมาได้ที่ ที่ทำการอุทยานแห่งชาติหมู่เกาะสิมิลัน 93 ม.5 ต.ลำแก่น อ.ท้ายเหมือง จ.พังงา 82210 โทร 0-7645-3272, 0-7645-3275 หรือที่เพจเฟซบุ๊ก อุทยานแห่งชาติหมู่เกาะสิมิลัน - Mu Ko Similan National park
ขอบคุณข้อมูลจาก สถาบันวิจัยและพัฒนาทรัพยากรทางทะเลและชายฝั่ง, เฟซบุ๊ก อุทยานแห่งชาติหมู่เกาะสิมิลัน - Mu Ko Similan National park
