- ขยะทะเล ส่วนใหญ่เกิดจากน้ำมือของมนุษย์ ปัญหาใหญ่กระทบระบบนิเวศทางทะเล และชายฝั่ง
- ความอันตรายของ Ghost Fishing หรือ เศษเครื่องมือประมงที่ชำรุด เสื่อมสภาพ สูญหายในทะเล กับดักร้ายคร่าชีวิตสัตว์ทะเล
- ภาครัฐ เอกชน และประชาชน ไม่นิ่งเฉย ตระหนึกถึงความสำคัญของปัญหา ลงมือแก้ไข หวังฟื้นฟูโลกสวยใต้มหาสมุทร
เป็นที่ทราบกันว่า "ขยะทะเล" เป็นปัญหาที่ส่งผลกระทบต่อสภาพแวดล้อมทางทะเลและชายฝั่ง อาทิ ถุงพลาสติก หลอดกาแฟ ขวดน้ำต่างๆ รวมทั้ง "Ghost Fishing" หรือเศษเครื่องมือประมงที่ชำรุด เสื่อมสภาพ ที่ถูกทิ้งไว้ในทะเล แต่ยังคงทำหน้าที่ดักจับสัตว์น้ำต่อไป เปรียบเหมือนกับดักร้ายใต้ทะเล รวมทั้งยังสร้างความเสียหายต่อปะการัง
สำหรับความอันตรายของ Ghost Fishing จากรายงานของทางกรีนพีซ ในทุกๆ ปี จะมีขยะทะเลที่เป็นเศษอวนใช้แล้วถูกทิ้งลงมหาสมุทรมากถึง 640,000 ตัน หรือคิดเป็น 10% ของปริมาณขยะทะเลทั้งหมด และมีสัตว์ทะเลทั่วโลกต้องจบชีวิตลงเพราะติดเศษอวนมากกว่า 100,000 ตัวต่อปี
ที่ผ่านมาเราพบข่าวเศร้า มีสัตว์ทะเลจำนวนมากตกเป็นเหยื่อของ Ghost Fishing ไม่ว่าจะเป็น เต่าทะเล วาฬ โลมา ฉลาม กุ้ง ปู ปลาทั้งตัวเล็ก และตัวใหญ่ และเมื่อซากอวนเหล่านี้ดักสัตว์น้ำจนมีน้ำหนักมากขึ้น ก็จะจมลงทะเล ซึ่งอาจจะไปปกคลุมปะการัง ส่งผลให้ปะการังตายเพราะไม่สามารถรับแสงแดดได้ และเมื่อซากสัตว์ย่อยสลายจนหมด เศษอวนเหล่านี้ก็จะลอยขึ้นมาเพื่อดักจับสัตว์ทะเลต่อไป ดังนั้นหากเราไม่ลงมือทำอะไรกับเศษอวนเหล่านี้ ก็จะมีสัตว์น้ำโชคร้ายถูกสังเวยชีวิตไม่จบสิ้น เนื่องจากเศษอวน เครื่องมือประมงต้องใช้เวลาในการย่อยสลายนับร้อยๆ ปี
การช่วยเหลือเต่าทะเลที่ติดอวน หรือเครื่องมือประมง
กรมทรัพยากรทางทะเลและชายฝั่ง แนะนำว่า เมื่อเจอเต่าทะเลติดอวน หรือสายเบ็ด ให้ตัดสายที่พันอยู่ออก ก่อนปล่อยกลับสู่ทะเล ไม่ควรพยายามแกะ เพราะอาจใช้เวลานาน ทำให้เต่าต้องอยู่ห่างจากน้ำทะเลนานเกินไป และขณะแกะสายอวนอาจบาดผิวหนังเต่าจนเป็นแผลได้
ไม่เพียงเท่านั้น เศษอวน แห เหล่านี้เมื่อถูกสัตว์ทะเลกินเข้าไปก็ยังไปอุดตันลำไส้ ทำให้สัตว์ทะเลตายลง ดังเช่นเรื่องราวชวนหดหู่ของ "ขวดโหลบรรจุเศษขยะทะเล" ที่ได้ตั้งเรียงรายไว้ที่ทางศูนย์อนุรักษ์พันธุ์เต่าทะเลกองทัพเรือ สัตหีบ ซึ่งเรื่องที่น่าเศร้าคือ ขวดโหลแต่ละขวด แทน 1 ชีวิตของเต่าทะเล 1 ตัว และสาเหตุการตายก็คือ เศษขยะที่อยู่ในขวดที่ถูกผ่าออกมาจากท้องของเต่าทะเล เช่น ยางมัดผม เชือกฟาง หลอดพลาสติก เศษพลาสติกชิ้นเล็กๆ ตะขอเบ็ดตกปลา และเศษแห เศษอวนจำนวนมาก
จากปัญหาดังกล่าว หลายปีที่ผ่านมาทางภาครัฐ ภาคเอกชน และภาคประชาชน ก็ไม่ได้นิ่งนอนใจ แต่ตระหนักถึงความสำคัญของปัญหาที่ต้องเร่งช่วยกันแก้ไข จึงมีการจัดกิจกรรมทำความสะอาดทะเล เพื่อหวังลดปริมาณ Ghost Fishing อย่างต่อเนื่อง อย่างเช่น เมื่อวันที่ 12 กรกฎาคม 2564 เจ้าหน้าที่อุทยานแห่งชาติหาดนพรัตน์ธารา-หมู่เกาะพีพี จังหวัดกระบี่ ใช้โอกาสในช่วงที่มีการปิดการท่องเที่ยวในสถานการณ์การแพร่ระบาดของไวรัสโควิด-19 ดำเนินการเก็บกู้ซากอวนที่ติดอยู่บริเวณทุ่นไข่ปลากั้นแนวห้ามเข้าบริเวณหินถล่ม และแนวปะการัง บริเวณเกาะแม่อุไร สามารถเก็บกู้ซากอวน และขยะได้ 1 ตัน โดยปฏิบัติการดังกล่าวจะยังคงดำเนินการไปอย่างต่อเนื่อง
โครงการ Net Free Seas
นอกจากนี้ยังมี โครงการ Net Free Seas หรือเรียกว่า โครงการทะเลปลอดอวน ซึ่งกรมประมงได้ร่วมกับมูลนิธิความยุติธรรมเชิงสิ่งแวดล้อม (Environmental Justice Foundation : EJF) ในการพยายามจัดการ และแก้ไขปัญหาขยะที่เกิดจากเศษอวนประมง โดยการนำเศษอวนเอ็นจากเรือประมงพื้นบ้านกลับมารีไซเคิลแปรสภาพใช้ประโยชน์ และสร้างรายได้ให้แก่ชุมชน โดยรวบรวมนำเศษอวนที่กลายเป็นขยะในพื้นที่มาส่งขายให้กับโรงงาน เพื่อนำมารีไซเคิลเป็นเม็ดพลาสติก และแปลงเป็นของใช้ต่างๆ เช่น ที่เปิดขวด ที่รองแก้ว รวมทั้งเป้นส่วนประกอบของกระดานโต้คลื่น
โครงการ "ขยะคืนฝั่ง ทะเลสวยด้วยมือเรา"
เป็นโครงการที่ทางกรมประมงร่วมกับสมาคมการประมงแห่งประเทศไทย และผู้ที่เกี่ยวข้องทุกภาคส่วน รณรงค์ให้ชาวประมงดูแลรักษาสภาพแวดล้อมในพื้นที่เขตทะเลและชายฝั่งให้สะอาด นำขยะทะเลคืนฝั่ง โดยมีศูนย์ควบคุมการแจ้งเรือเข้าออก (PIPO) ของกรมประมงเป็นหน่วยงานขับเคลื่อนกิจกรรมฯ
มีขั้นตอนการดำเนินการโดยผู้ควบคุมเรือประมงทุกลำที่เข้าร่วมกิจกรรมฯ จะต้องจดบันทึกรายงานขยะที่เก็บมาแต่ละครั้ง แนบพร้อมการส่งสมุดบันทึกการทำประมง (LB) เพื่อให้ศูนย์ PIPO ตรวจสอบ และบันทึกปริมาณขยะลงในระบบ รวมทั้งประสานงานไปยังท่าเทียบเรือทุกแห่งที่จดทะเบียนกับกรมประมง ให้จัดจุดรวบรวม คัดแยกขยะจากทะเล และประชาสัมพันธ์ให้ชาวประมงที่ออกเรือ ลดการใช้ภาชนะ หรือบรรจุภัณฑ์ที่ย่อยสลายได้ยาก ไม่เทเศษสิ่งของเหลือใช้ หรือเครื่องมือ อุปกรณ์ ของใช้ในเรือประมงลงสู่ทะเล.
ข้อมูล ส่วนประชาสัมพันธ์และเผยแพร่ สำนักบริหารงานกลาง กรมอุทยานแห่งชาติ สัตว์ป่า และพันธุ์พืช, กรมประมง
