ปัจจุบันมีผู้ป่วยไทรอยด์จำนวนมาก ที่ไม่รู้ตัวว่าเป็นไทรอยด์ เนื่องจากอาการของโรคไทรอยด์มีได้หลายรูปแบบ ซึ่งความผิดปกติหลายอย่างที่เกิดขึ้นกับร่างกาย ผู้ป่วยอาจคาดไม่ถึงว่ามาจากความผิดปกติในการทำงานของต่อมไทรอยด์
หลายคนอาจเคยสงสัยว่า ทำไมบางคนที่รูปร่างอ้วนถึงอ้างว่ามาจากการเป็นโรคไทรอยด์ แต่ทำไมอีกคนรูปร่างผอมมาก แต่ก็อ้างถึงเหตุผลเดียวกัน นั่นเป็นเพราะโรคไทรอยด์ แท้จริงแล้วไทรอยด์ส่งผลอย่างไรต่อร่างกายกันแน่ และอาการแบบไหนที่บ่งบอกว่า อาจมาจากการทำงานของไทรอยด์ที่ผิดปกติ
รู้จัก ต่อมไทรอยด์
ต่อมไทรอยด์ เป็นต่อมที่ใหญ่ที่สุดในระบบต่อมไร้ท่อ อยู่ที่คอถัดจากลูกกระเดือกลงมา มีลักษณะคล้ายผีเสื้อกางปีก ประกอบด้วยปีก 2 ข้าง คือกลีบซ้ายและขวา แต่ละกลีบของต่อมไทรอยด์หนาประมาณ 2 – 2.5 ซม. ยาว 3 – 4 ซม. และกว้าง 1.5 – 2.0 ซม. ถ้านำต่อมไทรอยด์ออกมาชั่ง จะมีน้ำหนักประมาณ 15 – 20 กรัม
ต่อมไทรอยด์ ทำหน้าที่ในการสังเคราะห์ฮอร์โมนไทรอยด์ ซึ่ง “ฮอร์โมนต่อมไทรอยด์” ทำหน้าที่หลายอย่างในร่างกายและครอบคลุมเซลล์เป้าหมายหลากหลาย โดยไม่สามารถระบุอวัยวะใดอวัยวะหนึ่งโดยเฉพาะ รวมทั้งประสานการทำงานกับระบบน้ำย่อย (Enzyme system) และฮอร์โมนอื่นๆ
สรุปได้ว่า ฮอร์โมนไทรอยด์เกี่ยวข้องกับระบบและหน้าที่ในร่างกายดังนี้
เกี่ยวข้องกับวิวัฒนาการ การเจริญเติบโตของร่างกายและอวัยวะต่างๆ
ระบบการเผาผลาญสารอาหาร ทั้งคาร์โบไฮเดรต โปรตีนและไขมัน มีทั้งการสังเคราะห์และการสลาย เพื่อให้การดำเนินงานของอวัยวะต่างๆ เป็นไปตามปกติ
ผลิตความร้อน รักษาอุณหภูมิในร่างกาย
กระตุ้นการทำงานของระบบหัวใจและหลอดเลือดส่วนหนึ่ง ผ่านระบบประสาทอัตโนมัติ
สัมพันธ์กับการทำงานของระบบประสาทอัตโนมัติ ซึ่งเกี่ยวข้องกับการทำงานของระบบต่างๆ ในร่างกาย เช่น ระบบทางเดินอาหาร ระบบหัวใจ และหลอดเลือด ระบบประสาท เป็นต้น
...
ประสานการทำงานของระบบฮอร์โมนอื่นๆ อีกหลายชนิดในร่างกาย
ความผิดปกติของต่อมไทรอยด์ แบ่งออกได้เป็น 3 กลุ่ม คือ
ต่อมไทรอยด์โต แต่ทำหน้าที่ปกติ
ต่อมไทรอยด์เป็นพิษ คือทำงานมากเกินไป (Hyperthyroidism) เป็นภาวะที่ต่อมไทรอยด์ทำงานมากเกินไป จนระดับฮอร์โมนในเลือดสูงกว่าปกติ การรักษาต่อมไทรอยด์เป็นพิษไม่ว่าจากสาเหตุใดก็ตามจะมี 3 วิธี คือ (1) ให้ยายับยั้งการสร้างฮอร์โมนต่อมไทรอยด์ (2) ให้ไอโอดีนเคลือบสารกัมมันตภาพรังสี คือ lodine131 (3) การผ่าตัด
ต่อมไทรอยด์ทำงานน้อยเกินไป (Hypothyroidism) เป็นภาวะที่ตรงข้ามกับต่อมไทรอยด์ทำงานมาก กล่าวคือ ฮอร์โมนไทรอยด์ในเลือดอยู่ในระดับน้อยเกินไป และทำให้เกิดอาการผิดปกติกับร่างกาย การรักษาต่อมไทรอยด์ทำงานน้อย คือการให้ฮอร์โมนไทรอยด์ เพื่อชดเชยที่ร่างกายไม่สามารถสร้างขึ้นมาได้ จึงต้องรักษาไปตลอดชีวิต เมื่อชดเชยฮอร์โมนได้เพียงพอ ร่างกายก็จะกลับสู่ภาวะปกติ สิ่งสำคัญคือต้องชดเชยให้ฮอร์โมนอยู่ในระดับปกติตลอดไป
อาการที่พบได้เมื่อไทรอยด์ผิดปกติ
ต่อมไทรอยด์เป็นพิษ
- เหนื่อยง่าย ใจสั่น มือสั่น ขี้ร้อน เหงื่อออกมาก
- หิวบ่อย น้ำหนักลดถึงแม้รับประทานมาก
- สมาธิสั้น อยู่ไม่ค่อยสุข กระวนกระวาย
- เครียด นอนไม่ค่อยหลับ มีอาการทางด้านประสาทหรือด้านจิตใจได้ง่าย
- บางรายถ่ายอุจจาระบ่อยขึ้นวันละ 2 – 3 ครั้ง
- ผู้หญิง ประจำเดือนอาจมาน้อยลง
- ผู้ชายอาจพบอาการอ่อนแรงของกล้ามเนื้อขา และแขนส่วนต้น
- บางรายอาจพบตับโต และตัวเหลืองตาเหลือง
- รายที่ต่อมไทรอยด์เป็นพิษรุนแรง อาจมาด้วยอาการของภาวะหัวใจล้มเหลวได้
ต่อมไทรอยด์ทำงานน้อยกว่าปกติ
- เฉื่อยชา ขี้เกียจ ง่วงหงาวหาวนอนบ่อย
- น้ำหนักเพิ่มขึ้น บวมแบบกดไม่บุ๋ม
- ผิวหนังแห้ง หยาบ
- ผมหยาบหนา เปราะ ร่วงง่าย เหนื่อยง่าย รู้สึกหายใจไม่เต็มที่ ท้องผูก คิดช้า
- พูดช้า ซึมเศร้า ไม่มีสมาธิ
- กล้ามเนื้ออ่อนแรง ไม่ค่อยมีแรง เป็นตะคริวง่าย
- ผู้หญิงประจำเดือนอาจมามากกว่าปกติ หรือประจำเดือนขาดหายไป
- รายที่เป็นมากอาการรุนแรง อาจพบน้ำอยู่ที่ช่องต่างๆ ของร่างกาย เช่น ช่องปอด ช่องหัวใจ
เมื่อรู้อย่างนี้แล้ว ลองสำรวจตัวเอง หรือคนใกล้ชิดว่า มีอาการดังกล่าวข้างต้นที่สงสัยว่าอาจผิดปกติหรือไม่ ไม่ว่าจะเป็นไทรอยด์ทำงานน้อยหรือมากผิดปกติ ไม่ดีต่อระบบต่างๆ ในร่างกายทั้งนั้น ทางที่ดีควรรับการตรวจสุขภาพประจำทุกปี
ศูนย์เบาหวาน ไทรอยด์และต่อมไร้ท่อ
โรงพยาบาลเวชธานี