ยาผู้ป่วยจิตเวชแพง เปิดต้นทุนผลิต เงื่อนไขกองทุนสุขภาพต้องแบก

ยาผู้ป่วยจิตเวชแพง เปิดต้นทุนผลิต "เภสัชกร" ประเมินยาผู้ป่วยจิตเวช ส่วนใหญ่ต้องกินตลอดชีวิต แม้ผู้ป่วยจะเข้าถึงยา แต่กองทุนสุขภาพต้องแบกรับราคายา ชี้ความชัดเจนปลดล็อก

หลังทีมข่าวเฉพาะกิจ ไทยรัฐออนไลน์ ติดตามประเด็นที่หมอจิตเวชรายหนึ่ง เปิดเผยถึงราคายาที่อยู่ในบัญชียาหลัก ที่ทำการผลิตโดยหน่วยงานรัฐของไทย แต่มีราคาขายต่อเม็ดที่แพงกว่าราคายาของเอกชน และนำสู่การเปิดเผยสกู๊ปข่าว ยาผู้ป่วยจิตเวชแพง หมอร้องหาต้นตอปลดล็อก องค์การเภสัชแจงราคาเป็นธรรม จากการตรวจสอบราคายาในโรงพยาบาลจิตเวชแห่งหนึ่งพบว่า ยาริสเพอริโดน (Risperidone)ขนาด 2 มิลลิกรัม ที่ใช้กับผู้ป่วยจิตเวช เป็นยาที่ใช้รักษาบ่อย ราคาขายที่โรงพยาบาลรัฐแห่งหนึ่งแพงกว่าของเอกชน เม็ดละ 1 บาท แต่ราคาต้นทุนอาจไม่ต่างกันมากนัก

สิ่งนี้สะท้อนถึงโครงสร้างราคายาของผู้ป่วยจิตเวช ที่ส่วนใหญ่มักมีปัญหาในด้านการเงิน และยิ่งเป็นการซ้ำเติมให้เกิดความเครียดเรื้อรังตามมา ทีมข่าวเฉพาะกิจ ไทยรัฐออนไลน์ สอบถามประเด็นนี้ไปยัง รองศาสตราจารย์ เภสัชกร ดร.วิศรุต บูรณสัจจะ อาจารย์ประจำภาควิชาเภสัชวิทยาและสรีรวิทยา คณะเภสัชศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย เปิดเผยข้อมูลว่า ยาริสเพอริโดน (Risperidone) เป็นยาที่มีการรักษาคนไข้ป่วยจิตเวช เช่น ผู้ป่วยที่มีอาการโรคจิตเภท ไบโพลาร์ หรือในผู้ป่วยที่มีอาการหลงลืม โดยยาตัวนี้จะเข้าไปปรับสารสื่อประสาทที่อยู่ในสมองให้มีความสมดุล เพื่อให้อาการที่ผิดปกติหายไป ทำให้ผู้ป่วยกลับมาเป็นปกติได้

การแข่งขันบางอย่างทำให้หน่วยงานรัฐที่ผลิตยาของไทย ต้องจำหน่ายในราคาที่แพงกว่าเมื่อเทียบกับเอกชน ในประเด็นที่มีการแข่งขันในตัวยาบางชนิด โดยโครงสร้างการผลิตยาของไทย หน่วยงานรัฐที่ผลิตยาส่วนใหญ่ สารเคมีของยาเรามักจะผลิตเองไม่ได้ โดยเฉพาะสารตั้งต้น ซึ่งจะมีการนำเข้ามาจากต่างประเทศ แหล่งหลักมี จีน อินเดีย

ยา 1 เม็ด ถ้านำมาเทียบกัน คนละยี่ห้อ แต่ความแตกต่างจะอยู่ที่คุณภาพของวัตถุดิบที่นำมาใช้ในการผลิต หรือเทคโนโลยีการผลิตที่แตกต่างกัน มีผลต่อราคายาที่แตกต่าง บางทีราคายาที่แพง เกิดขึ้นจากราคาค่าการตลาดต่างๆ

การออกฤทธิ์ต่อผู้ป่วยจิตเวช การที่จะออกฤทธิ์ได้ดีก็มีปัจจัยที่ขึ้นอยู่กับสภาวะร่างกายของแต่ละบุคคล ซึ่งผู้ป่วยจิตเวช มักมีอาการป่วยและต้องกินยาในระยะยาว

จากข้อมูลของคุณหมอด้านจิตเวช ที่รายงานในข่าวก่อนหน้านี้ รองศาสตราจารย์ เภสัชกร ดร.วิศรุต มองถึงราคาขายยาริสเพอริโดน (Risperidone) ไม่ได้ต่างกันมากนัก ยาตัวนี้สามารถเบิกได้ตามสิทธิบัตรทอง และกองทุนสุขภาพต่างๆ ดังนั้นผู้ป่วยก็สามารถเข้าถึงยาตัวนี้ได้ แต่ถ้ายามีราคาแพง อาจไปส่งผลกระทบต่อกองทุนสุขภาพต่างๆ

ปกติยา 1 เม็ด จะประกอบด้วยต้นทุนสารเคมีที่ใช้ในการผลิตยา แป้งที่ทำให้ยาเกาะเป็นเม็ด หรือสารที่ช่วยในการละลาย และหลังจากนั้นเป็นต้นทุนเครื่องจักร ค่าแรงงานในการผลิต บวกกับเทคโนโลยีที่ใช้ผลิต จนสุดท้ายต้องมีต้นทุนของบรรจุภัณฑ์

ตัวสารสำคัญที่ใช้ในการผลิตยา ที่มีราคาถูกส่วนใหญ่จะนำเข้ามาจากจีน และอินเดีย เพราะมีกระบวนการผลิตทันสมัย ประกอบกับค่าแรงที่ถูกกว่าประเทศในยุโรป

ที่ผ่านมายาที่ผลิตโดยหน่วยงานรัฐของไทย จะถูกกว่ายานำเข้าจากต่างประเทศ ซึ่งปกติถ้าแพทย์ที่มีความเชี่ยวชาญ และเห็นว่ายาปกติที่จ่ายให้กับผู้ป่วยมีราคาแพง ก็อาจปรับสูตรการจ่ายยาที่มีราคาถูกลง แต่ให้ผลเทียบเท่า แต่ก็ต้องขึ้นอยู่กับประสบการณ์ของหมอเป็นสำคัญ

การจะแก้ปัญหาให้ยามีราคาถูกลง จะต้องไปแก้กฎการจัดซื้อจัดจ้างเรื่องแนวทางปฏิบัติในการจัดซื้อยาในบัญชียาหลักแห่งชาติ เวชภัณฑ์ที่มิใช่ยา และการจัดซื้อยาหรือเวชภัณฑ์ที่มิใช่ยา ซึ่งได้ขึ้นบัญชีนวัตกรรมไทย เมื่อปี 2562 ให้หน่วยงานต่างๆ ถือปฏิบัติว่าการซื้อยาของหน่วยงานราชการ ให้ซื้อยาจาก 3 หน่วยงานเป็นหลัก เพื่อให้เกิดการแข่งขันด้านราคา ซึ่งประโยชน์สูงสุดจะตกอยู่ที่ผู้ป่วย