ผู้ใหญ่ที่ผมนับถือท่านหนึ่ง มีปกติวิสัยชวนคนใกล้ตัว ไปไหว้พระพุทธรูปสำคัญ

อย่าเอ่ยชื่อมาว่า องค์ไหน กระทั่ง พระพุทธอังคีรส ศิลปะรัตนโกสินทร์ประยุค สมัย ร.5 พระประธานโบสถ์วัดราชบพิตร งดงามจับใจแค่ไหน ก็ไปไหว้มาแล้วหลายครั้ง

ไหว้พระแล้วได้อะไร ผมถาม คำตอบคือได้ความสบายใจ

ส่วนเรื่องจะขออะไร ก็แล้วแต่สถานการณ์บ้านเมือง

สถานการณ์ฝนตกน้ำท่วม หนักหนาตอนนี้ ถ้าผมมีโอกาส จะแนะให้ท่านไปไหว้พระปางห้ามสมุทร บางคนเรียก พระปางห้ามญาติ

คู่พระห้ามญาติ องค์สำคัญ คู่ไหน จะเกินสององค์ในโบสถ์วัดพระแก้ว คงไม่มี...องค์หนึ่ง พระนาม สมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลก อีกองค์พระนาม สมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัย

พระปางห้ามญาติสององค์นี้ มีประวัติชัดเจน สมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 3 โปรดให้สร้างเป็นพระพุทธรูปประจำพระองค์ พระเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 1 พระเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 2

เล่ากันว่า เดิมทีคนไทยยังไม่นิยมเรียก รัชกาลที่ 1 รัชกาลที่ 2 นิยมเรียกติดปากกันว่า แผ่นดินต้น แผ่นดินรอง...รัชกาลที่ 3 ทรงเห็นว่า ถ้าเรียก รัชกาลที่ 3 เป็นแผ่นดินปลาย ไม่เป็นมงคล

จึงถวายพระนาม พระพุทธรูป องค์สมเด็จปู่ พระพุทธยอดฟ้า สมเด็จพ่อ สมเด็จพระเลิศหล้า คนไทยจึงเริ่มขานพระนาม...ตาม ตั้งแต่บัดนั้น

ประเด็นที่ถกแถลงกัน คือ พระพุทธรูปที่จะเลือกเป็นพระประจำรัชกาล ก็มีหลายปาง เพราะเหตุใดจึงเลือกปางยืนยกพระหัตถ์สองข้าง ที่เคยเรียกหลายชื่อ

ปางห้ามญาติ ปางห้ามพยาธิ หรือปางห้ามสมุทร

เดิมทีนั้น พระปางห้ามสมุทรนั้น นิยมนำใช้ในพระราชพิธีไล่ฝน ไล่น้ำ ในฤดูที่ฝนตกมาก น้ำมาก

...

แต่ถ้าเรียก ปางห้ามญาติ ผู้รู้ฝ่ายพระก็ยกเรื่อง พระพุทธเจ้า เสด็จไปห้ามพระญาติ ฝ่ายพ่อและฝ่ายแม่ ที่จะทำสงครามกัน เหตุเพราะการแย่งน้ำทำนา

เรียกปางนี้ว่า ปางห้ามพระญาติแย่งน้ำทำนา

การเมืองเรื่องอำนาจในสมัยรัชกาลที่ 3 นั้น ไม่สู้จะราบรื่นนัก

เมื่อรัชกาลที่ 3 เสวยราชย์ ขณะองค์รัชทายาท (รัชกาลที่ 4 ทรงผนวช) คลื่นใต้น้ำระหว่างสองกองเชียร์ ก็กระฉอกขึ้นเหนือผิวน้ำ ถึงขั้นมีการประหารราชวงศ์ผู้ใหญ่ไปองค์หนึ่ง

ว่ากันว่า รัชกาลที่ 3 โปรดให้สร้างพระปางห้ามญาติเป็นพระประจำรัชกาล ไว้ในโบสถ์วัดพระแก้ว ทรงตั้งพระทัยเตือนสติคน ในราชวงศ์ไม่ควรทะเลาะกัน

ปางนี้ จึงมีคนตั้งใจเรียกว่า ปางห้ามพระญาติ

ช่วงเวลางานพระราชพิธี พระบรมศพ พระเจ้าอยู่หัวในพระบรมโกศ จะไปไหว้ที่โบสถ์พระแก้วไม่สะดวก ผมแนะนำให้ ไปท่าเตียนข้ามแม่น้ำ ไปวัดอรุณฯ

ที่บุษบกยอดปรางค์ ผนังด้านหน้าพระอุโบสถ มีพระพุทธนฤมิตร พระองค์นี้ เป็นพระประจำรัชกาลที่ 2 เหมือนองค์ในโบสถ์พระแก้ว รัชกาลที่ 5 โปรดให้อัญเชิญมาประดิษฐานไว้

ใครที่มีโอกาสไปกราบ จะเลือกขอท่าน ห้ามคนไทยไม่ให้ทะเลาะกัน ปรองดองกัน ก็ได้

โดยที่ตั้ง พระพุทธนฤมิตร องค์นี้ท่านก็หันพระพักตร์เข้าหาแม่น้ำเจ้าพระยา...สองพระหัตถ์ที่ยกขึ้นนั้น อธิษฐานขอให้ท่านห้ามน้ำ (สมุทร) ก็คงได้ ไม่น่าจะผิดเจตนาแต่ประการใด

ไปไหว้พระ บางคนอาจสบายใจกว่า ไปหาบัวหลวง มาเติมในกระถางหน้าบ้าน...แยะเลย.

กิเลน ประลองเชิง