วันนี้ ขึ้น 15 ค่ำ เดือน 8 วันพระจันทร์เต็มดวง เป็นวันสำคัญอีกวันหนึ่งของพวกเราพุทธศาสนิกชน เป็นวันกำเนิดพระพุทธศาสนาขึ้นครั้งแรกในโลก จากเหตุการณ์สำคัญที่เกิดขึ้นในวันนี้เมื่อ 45 ปีก่อนพุทธศักราช
1.เป็นวันแรกที่ พระพุทธเจ้าทรงประกาศพระพุทธศาสนาขึ้นในโลก
2.เป็นวันแรกที่ พระบรมศาสดาทรงแสดงพระธรรมจักรประกาศสัจธรรมเป็นพระสัมมาสัมโพธิญาณ
3.เป็นวันแรกที่ พระอริยสงฆ์องค์แรกบังเกิดขึ้นในโลก พระอัญญาโกณฑัญญะ ได้รับประทานเอหิภิกขุอุปสัมปทา
4.เป็นวันแรกที่บังเกิด สังฆรัตนะ คือ พระรัตนตรัย อันประกอบด้วย พระพุทธรัตนะ พระธรรมรัตนะ พระสงฆ์รัตนะ
เหตุการณ์ทั้งหมดนี้ เกิดขึ้นในวันขึ้น 15 ค่ำ เดือน 8 จึงเรียกว่า วันอาสาฬหบูชา แปลว่า การบูชาในเดือน 8 เพื่อรำลึกถึงเหตุการณ์สำคัญทั้งหมดนี้ที่เกิดขึ้นในเดือน 8
ตามตำนานเล่ากันว่า ชมพูทวีปเมื่อ 2,500 กว่าปีก่อน เป็นทวีปที่กำลังย่างเข้าสู่ยุคใหม่ บ้านเมืองเจริญรุ่งเรืองทุกด้าน มีทั้งเศรษฐีผู้มั่งคั่ง และนักบวชที่พัฒนาความเชื่อและข้อปฏิบัติทางศาสนา เพื่อให้ผู้ร่ำรวยได้ประกอบพิธีกรรมแก่ตนอย่างเต็มที่ ผู้เบื่อหน่ายในชีวิตที่วนเวียนและโภคสมบัติ ก็ไปออกบวช บางพวกก็แสวงหาคำตอบที่เป็นทางออกด้วยการคิดค้นปรัชญาต่างๆ เกี่ยวกับเรื่องที่เหลือเชื่อ พระพุทธเจ้า จึงทรงอุบัติขึ้นในสภาพเช่นนี้ เมื่อทรงพบว่าการดำเนินชีพเช่นนั้น เป็นเรื่องที่ขาดแก่นสาร ไม่เป็นประโยชน์อย่างแท้จริงแก่ตนเองและผู้อื่น จึงทรงละทิ้งราชสมบัติแล้วออกบวช
พระองค์ทรงบำเพ็ญเพียรอยู่นานถึง 6 ปี ก็ไม่พบหนทางแก้ไข จนในที่สุดก็พบแสงสว่าง คือ “มัชฌิมาปฏิปทา” หรือ “ทางสายกลาง” เมื่อทรงปฏิบัติตามมรรคานี้ก็ทรงค้นพบ “สัจธรรม” ที่นำคุณค่ามาสู่ชีวิตอย่างแท้จริงเรียกว่า “อริยสัจ 4” และตรัสรู้เป็น พระพุทธเจ้า ในวันเพ็ญเดือน 6 ก่อนพุทธศักราช 44 ปี และได้แสดงปฐมเทศนา ธรรมจักกัปปวัตตนสูตร แก่ ปัญจวัคคีย์ ในวันเพ็ญเดือน 8 จนเกิด พระรัตนตรัย เป็น พระพุทธศาสนา โดยสมบูรณ์
...
ใจความสำคัญของ ปฐมเทศนา ประกอบด้วย หลักธรรมสำคัญ 2 ประการ คือ
1.มัชฌิมาปฏิปทา หรือ ทางสายกลาง เป็นข้อปฏิบัติกลางๆที่ถูกต้องและเหมาะสม ที่จะให้บรรลุถึงเป้าหมาย มิใช่การดำเนินชีวิตให้เอียงสุดโต่งไปข้างใดข้างหนึ่ง เช่น การหมกมุ่นในความสุขทางกาย มัวเมาในรูป รส กลิ่น เสียง และ การสร้างความลำบากแก่ตนในการดำเนินชีวิตอย่างเลื่อนลอย เช่น บำเพ็ญตบะทรมานตนเอง การพึ่งอำนาจสิ่งศักดิ์สิทธิ์ทั้งหลาย เป็นต้น การดำเนินชีวิตแบบนี้มีแต่จะก่อให้เกิดทุกข์แก่ตนเอง
พระพุทธองค์จึงสอนให้ ละเว้นการปฏิบัติแบบสุดโต่ง แต่ให้เดิน “ทางสายกลาง” ซึ่งเป็น การดำเนินชีวิตด้วยปัญญา โดย มีหลักปฏิบัติ 8 ประการ เรียกว่า มรรค 8 ดังนี้
1.สัมมาทิฏฐิ เห็นชอบ รู้เข้าใจถูกต้อง เห็นตามที่เป็นจริง
2.สัมมาสังกัปปะ ดำริชอบ คิดด้วยสุจริต ตั้งใจทำในสิ่งที่งดงาม
3.สัมมาวาจา เจรจาชอบ กล่าวคำสุจริต
4.สัมมากัมมันตะ กระทำชอบ ทำการที่สุจริต
5.สัมมาอาชีวะ อาชีพชอบ ประกอบสัมมาชีพที่สุจริต
6.สัมมาวายามะ พยายามชอบ เพียรละความชั่ว ทำแต่ความดี
7.สัมมาสติ ระลึกชอบ ทำการด้วยจิตสำนึกอยู่เสมอ ไม่เผลอพลาด
8.สัมมาสมาธิ ตั้งจิตมั่นชอบ ควบคุมจิตใจให้แน่วแน่มั่นคงไม่ฟุ้งซ่าน
2.อริยสัจ 4 ความจริงอันประเสริฐ 4 ประการ ประกอบด้วย 1.ทุกข์ ได้แก่ ปัญหาต่างๆที่ทำให้เกิดทุกข์ 2.สมุทัย ได้แก่ เหตุที่ทำให้เกิดทุกข์ 3.นิโรธ ได้แก่ ทางดับทุกข์ 4.มรรค ได้แก่ วิธีการในการดับทุกข์ ซึ่งประกอบไปด้วย มรรค 8 อย่างที่ได้กล่าวในข้างต้น
นี่คือ หลักธรรม ใน ปฐมเทศนา คือ สอนให้ดำเนินชีวิตด้วยปัญญา ไม่ใช่ตัณหา.
“ลม เปลี่ยนทิศ”