ในหัวข้อเรื่อง เดิมพันพระยายืนชิงช้า...ผมคัดลอกสำนวนโบราณ เมื่อ “นาลิวัน โล้ชิงช้าครบสามกระดานแล้ว ยกขันสาคร รำเสนงสาดน้ำครบสามเสนง”
ผมจงใจไม่อธิบาย “รำเสนง” คืออย่างไร
นึกถึงกฤษณาสอนน้อง “พฤษสภกาสร อีกกุญชรอันปลดปลง โททนต์เสน่งคง สำคัญหมายในกายมี นรชาติวางวาย มลายสิ้นทั้งอินทรีย์ สถิตย์ทั่วแต่ชั่วดี ประดับไว้ในโลกา”
มีความหมายว่า วัวควายช้าง...ตายแล้ว ยังเหลือแต่สองเขา สองงา แต่มนุษย์ เมื่อตายไปแล้วก็ไม่เหลืออะไร นอกจากความดีความเลว
“เสน่ง” ในกฤษณาสอนน้อง คำเดียว กับ “เสนง” แปลว่า “เขา” เขาสัตว์ ครับ
ส.พลายน้อย อธิบายว่า รำเสนง หรือรำเขนง คือการรำสาดน้ำด้วยเขาสัตว์ ในพิธีโล้ชิงช้า
ตามประเพณีโล้ชิงช้าจะมีนาลิวันโล้ชิงช้าสามกระดาน แต่ละ กระดานมีนาลิวันประจำสี่คน
“นาลิวัน” คือใคร...
นาลิวัน เป็นภาษาทมิฬ แปลว่า ชายสี่คน ใช้ในภาษาไทย หมายความถึงคนโล้ชิงช้าในพิธีตรียัมปวาย
พิธีโล้ชิงช้า เป็นพิธีพราหมณ์ แต่นาลิวัน ไม่ใช่พราหมณ์ เป็นเพียงผู้แสดงเป็นพญานาค
ย้อนไปเล่าเรื่องเดิม...ตามเรื่องว่า เมื่อพระพรหมสร้างโลก ได้ขอให้พระอิศวรเป็นผู้ดูแลรักษา พระอิศวรทรงเกรงว่า โลกจะไม่แข็งแรง จึงขอทดสอบดูก่อน ด้วยการเสด็จลงมาเพียงพระบาทข้างเดียว
เพราะทรงเกรงว่า ถ้าทรงเหยียบพร้อมกันสองพระบาท โลกจะแตก
โปรดให้พญานาคผู้มีฤทธิ์มาเหนี่ยวรั้งแกว่งไกวระหว่างขุนเขาสองฟากมหาสมุทร
นาลิวัน สวมหมวกรูปศีรษะพญานาค กำลังเล่นบทพญานาค
ตามตำนานเล่าว่า เมื่อพญานาคโล้ชิงช้า ทดสอบความแข็งแรงของแผ่นดินผืนโลกเรียบร้อย
นาลิวันทั้งสิบสองก็จะลงจากชิงช้า ยกขันสาคร มีน้ำเต็มขันมาตั้งหน้าชมรมที่พระยายืนชิงช้านั่ง
...
นาลิวัน รำเสนง ก็คือเอาเขาสัตว์ ใส่น้ำจากขันสาดใส่ต่อหน้าพระยายืนชิงช้าที่นั่งในชมรมที่ 1 แล้ว
พระยายืนชิงช้า ก็ต้องย้ายไปนั่งในชมรมที่ 2 ชมรมที่ 3 รอให้นาลิวันรำเสนงสาดน้ำจนครบสามเสนงถือเป็นเสร็จการ
การรำเสนงสาดน้ำ มีคำอธิบายว่า เปรียบเหมือนพญานาค แสดงความยินดีที่โลกมั่นคงแข็งแรง
พญานาคจึงพากันมาเล่นน้ำในห้วงสาคร ด้วยความรื่นเริงสุขสำราญ
ผมเพิ่งดูรายการ “เพียงคำเดียว” ภาษาไทยวันละคำ สไตล์ทีวีไทยพีบีเอส...อธิบายความหมายของคำว่า “เท้า” และ “ท้าว” ติดใจ เลยขอเลียนแบบ ด้วยการเอาคำ “รำเสนง” มาขยายต่อ
พิธีโล้ชิงช้า...ตอนนี้ก็หาดูไม่ได้
แต่พอจินตนาการจากภาพถ่ายเก่าๆ...เขาโล้กันแบบไหน...
ที่นึกไม่ได้จริงๆก็คือ ท่ารำเสนงของนาลิวัน...รำไป สาดน้ำไป ท่วงท่าเป็นอย่างไร
ตอนนี้คงเอาแค่จินตนาการเอาตามท้องเรื่องว่า รำเสนง คือ ท่ารำของพญานาค แสดงความรื่นเริงสุขสำราญ เมื่อรู้ว่า แผ่นดินของโลกมนุษย์มั่นคงแข็งแรงเพียงพอก็น่าจะพอ
จะมีเลือกตั้ง เลือกแบบไหน เลือกอย่างไร ถ้าทำให้ชาวบ้านนอนตาหลับได้ ทำมาหากินไม่ฝืดเคือง...คนในหรือคนนอก จะเป็นนายกฯ...ไม่ใช่เรื่องสำคัญ.
ขอบคุณภาพจาก เฟซบุ๊ก กรมศิลปากร
กิเลน ประลองเชิง