ในหนังสือรหัสวิทยา และพลังเร้นลับ (สำนักพิมพ์ข้าวฟ่าง พิมพ์ครั้งที่ 4 พ.ศ.2543) อาจารย์ “พลูหลวง” นับ “มะตูม” เป็นหนึ่งใน “พืชมหัศจรรย์” นั่นซี มหัศจรรย์แบบไหน อย่างไรคุณสมบัติพื้นฐาน เป็นอาหารชั้นดีของคนอิศาน ใบมะตูมอ่อน กินกับลาบก้อยพล่า ได้อร่อย หรือจะเอาไปจิ้มกะปิคั่วน้ำพริกปลาร้าก็ได้ ลูกมะตูมอ่อน ฝานตากแดดแห้งเอามาชงกิน เป็นยาอายุวัฒนะดีนักเติมน้ำตาลเข้าไปถวายพระเป็นน้ำปานะให้ท่านฉันในยามวิกาลก็ได้บุญมะตูมแก่ขูดผิว ทุบพอร้าว ต้มกับน้ำตาลจะมีรสหอมหวาน ชื่นใจกินแล้วบำรุงธาตุ ผลมะตูมแก่มีรสหวานก็ทานได้เลย แพทย์แผนไทย ใช้เนื้อมะตูมกินแก้โรคบิด หายชะงัดมะตูมพันธุ์หนึ่งที่มีผลนิ่ม เป็นยาอายุวัฒนะขนานดีเลิศในทางไสยศาสตร์ ห้ามควาญช้างตัดทำลายต้นมะตูมเด็ดขาด ด้วยความเชื่อว่าช้างทั้งหลายกลัวใบมะตูมตำรับยาขนานหนึ่งว่า...ใบมะตูม ดอกมชูก น้ำผึ้ง หัวหอม พริกไทย กับสิ่งอื่นอีกสองสิ่งบดผสมกับเยี่ยววัวทาที่ขอบังคับช้าง ถ้าใช้ขอนั้นสับ ช้างจะอยู่ในบังคับพิธีไสยศาสตร์ของศาสนาพราหมณ์ ใช้ใบมะตูมแช่ในน้ำมนต์หรือหนุนไว้ใต้ตำราใบมะตูมมีความหมายถึงความเบิกบานหรือการตูมแตกหน่อ ซึ่งส่อความเป็นมงคลในเมืองไทย สมัยพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว มีประเพณีเจ้านายที่ผนวช ณ วัดพระศรีรัตนศาสดาราม จะได้รับพระราชทานน้ำพระมหาสังข์ใบมะตูม โดยทรงเจิมให้ศาสนาพราหมณ์ ใบมะตูมเกี่ยวข้องทั้งสามจอมเทพ ตั้งแต่พระอิศวร พระนารายณ์ และพระพรหมคัมภีร์เล่มพระอิศวรว่า มะตูมเป็นไม้ศักดิ์สิทธิ์ เป็นของโปรด การบูชาพระอิศวรต้องมีใบมะตูมเสมอใครผู้ใด ถวายใบมะตูม จะได้ผลตอบแทนยิ่งใหญ่ พระนางกฤษณา หรือพระนางเทราปตี ถวายใบมะตูมหนึ่งแสนใบให้พระอิศวร จึงได้เป็นถึงพระชายาคัมภีร์บางเล่มว่า ผู้ใดที่ทำบาปมาก ให้เด็ดใบมะตูมหนึ่งใบ ทิ้งไปถูกศิวลึงค์ พร้อมเอ่ยนามพระศิวะ ทิ้งใบมะตูมไป เอ่ยนามพระศิวะไป ท่านว่า บาปไม่ว่าทำไว้หนักแค่ไหน ก็จะหายไปหมดแลคัมภีร์สายพระนารายณ์ว่า ใบมะตูมมีสามแฉกเหมือนรูปตรีอาวุธพระนารายณ์ มีเรื่องเล่าว่า ตอนช้างเจรภังคีมีฤทธิ์มากอาละวาด พระนารายณ์เอาเชือกบาศผูกเท้าช้าง แล้วเอาไปล่ามไว้กับตรีที่ปักบนดินช้างหมดพยศ สิ้นฤทธิ์แล้วก็ตาย พระนารายณ์ถอนตรีจากดิน เกิดต้นมะตูมมีใบเป็นหอกสามแฉกขึ้นมาแทนคัมภีร์เล่มพระพรหม กล่าวเพียงว่า ใบมะตูมสามแฉก ก็คือ พระอิศวร พระนารายณ์และพระพรหม ซึ่งมีชื่อเรียก “ตรีมูรติ” นั่นปะไรบ้านเมืองเราตอนนี้ ดูจะเข้าสู่ชะตา พระศุกร์เข้าพระเสาร์แทรก... เคราะห์ซ้ำกรรมซัดอุตส่าห์ประคองรักษาตัว สู้โควิด-19 มาได้เกือบปี ตอนนี้จะเปิดประเทศรักษาโรคจน ก็เกิดโรคแทรกที่เมืองชายแดน น้ำท่วมภาคใต้ ดูแลกันไปแล้ว จะหนักเหนื่อยก็แต่โรค เอ๊ย! ม็อบเด็กที่ยังไม่รู้ว่าจะจบเมื่อไหร่ถ้ายังนึกอะไรไม่ออก ลองคิดเอามะตูมไปปลูกแก้เคล็ดบ้าง ก็ไม่เลว...เริ่มที่สี่แยกราชประสงค์ก่อนก็ได้แถวนั้นเป็นดินแดนเทพเจ้า ถ้ามะตูมเป็นไม้ที่เทพเจ้าโปรดจริง ขออภินิหารองค์เทพช่วยให้หนักเป็นเบา จะได้ทำมาค้าขาย แก้โรคจนให้หายกันได้เสียที.กิเลน ประลองเชิง
