พ.ศ.2508 ขุนวิจิตรมาตรา (กาญจนาคพันธุ์) มีงานอยู่กับทีวีไทยโทรทัศน์รุ่นบุกเบิก ริมถนนราชดำเนิน แถวสี่แยกคอกวัวมีช่วงเวลาว่างท่านก็นั่งรำพึงรำพันถึงที่มาของชื่อ “คอกวัว” (คอคิดขอเขียน เล่ม 1 พ.ศ.2514)ในสมัยรัชกาลที่ 3 มีทูตอเมริกัน ชื่อเอ็ดมันด์ โรเบอร์ต เข้ามาเจริญทางพระราชไมตรี มีหมายรับทูตฉบับหนึ่งว่า“เจ้าเมืองมริกัน มีหนังสือให้เอมินราบัดขุนนาง ถือหนังสือเข้ามาเป็นทางไมตรีค้าขาย ฝรั่งแขกเมืองพักอยู่ตึกฝรั่งหน้าวัดประยูรวงศ์อาวาส นายและไพร่ 15 คนนั้น ให้กรมนาเอานมโคมาจ่ายให้ฝรั่งเมืองมริกัน วันละ 2 ทะนานเสมอทุกวันกว่าฝรั่งจะไป ให้เอามาจ่ายให้ที่ตึกฝรั่ง ตั้งแต่วันเดือน 4 ขึ้น 15 ค่ำ”สมัยนั้นคนไทยยังไม่เลี้ยงงัวนม ยังไม่รู้จักกินนมงัว จะเลี้ยง ก็เลี้ยงไถนา ท่านเจ้ากรมนาเอานมงัวที่ไหนมาให้“ลางทีก็จะได้จากเมืองท้าวประดู่” กาญจนาคพันธุ์ว่าเอ่ยถึงเมืองท้าวประดู่ คนเคยอ่านเรื่องระเด่นลันไดก็คงพอนึกได้เห็นจะต้องเท้าความให้รู้ก่อน เมืองของท้าวระเด่นลันไดนั้นอยู่ที่เสาชิงช้า...อยู่ปราสาทเสาคอดยอดด้วน กำแพงแก้วแล้วล้วนด้วยเรียวหนาม มีทหารหอนเห่าเฝ้าโมงยาม คอยปราบปรามปัจจามิตรที่คิดร้าย...”วันหนึ่งท้าวระเด่นลันได ก็มีพระราชภารกิจ เสด็จมาถึงเมืองท้าวประดู่“มาเอย มาถึง เมืองหนึ่งสร้างใหม่ดูใหญ่กว้าง ปราสาทเสาเล้าหมูอยู่กลาง มีคอกโคอยู่ข้างกำแพงวัง...”อาจารย์กาญจนาคพันธุ์ชี้ว่า สี่แยกคอกวัวนี้ เดิมทีคงอยู่ในบริเวณเมืองของท้าวประดู่ แต่พระราชวังจะตั้งอยู่ตรงไหน ยังไม่รู้แน่เหตุการณ์ตอนนี้ มีว่า นางประแดะ พระมเหสีของท้าวประดู่นั้นใจบุญ เมื่อท้าวระเด่นลันไดมาขอทาน นางก็ประทานข้าวปลาอาหารให้มากเกินพอดีท้าวประดู่รู้เรื่องก็ทรงพระพิโรธ ไม่คิดว่าระเด่นลันไดมาขอทานธรรมดา แต่แฝงอุบายการเมือง คิดมาตัดเสบียงเอาเวียงชัย จึงชักพระแสงไล่ฆ่าพระมเหสี หนีไล่กันเอะอะพอดีมีชาวบ้านออกจากบ่อน (เห็นไหม รัชสมัยท้าวประดู่ ก็มีบ่อน) เดินผ่านมา ได้ยินเสียงอึกทึกครึกโครม ก็ชวนกันเอาก้อนอิฐขว้างปราสาทราชวัง แล้วก็วิ่งหนีกาญจนาคพันธุ์ยกกลอนอีกตอนหนึ่ง “ครั้นถึงขอบรั้วริมหัวป้อม พระวิ่งอ้อมเลี้ยวลัดสกัดหน้า ไล่เข้าคอกพลันมิทันช้า เอาขี้หญ้าสุมควันกันริ้นยุง”คำ “หัวป้อม” หมายถึงตำบลหัวป้อม ก็ยังบอกไม่ได้ว่าอยู่ บริเวณไหน เพราะป้อมสมัยท้าวประดู่มีหลายป้อม แต่พอจะเดาได้ว่าตั้งแต่สะพานผ่านพิภพลีลาถึงสี่แยกคอกวัว คงเป็นที่เลี้ยงวัวเลี้ยงควาย“เมื่อนั้น ท้าวประดู่สุริวงศ์ทรงกระฏัก เที่ยวเลี้ยงวัวล้าเลื่อยเหนื่อยนัก เข้าหยุดยั้งนั่งพักในศาลา”กาญจนาคพันธุ์สรุปว่า ศาลาที่ท้าวประดู่ประทับสำราญพระราชอิริยาบถ น่าจะเป็นสี่แยกคอกวัวที่เรารู้จักกันในวันนี้นี่เองเอาเป็นว่าเรื่องที่กาญจนาคพันธุ์เล่า ทำให้คนรุ่นหลังๆ อย่างพวกเราได้พอรู้ว่าสมัยนั้น...วังท้าวระเด่นลันไดอยู่เสาชิงช้า วังท้าวประดู่อยู่สี่แยกคอกวัว บริเวณที่ม็อบปลดแอกจะต้องผ่านตอนที่ผมกำลังเขียนก็ยังไม่รู้ตกลงม็อบเขาจะเลือกเมืองไหน ธรรมศาสตร์ สนามหลวง หรือทำเนียบรัฐบาล เป็นเมือง เป้าหมาย ศึกครั้งนี้ใหญ่หลวงนัก ว่ากันว่าจะยืดเยื้อยาวนาน ไม่จบกันในวันสองวัน.กิเลน ประลองเชิง
