ต.ทุ่งโพ อ.หนองฉาง จ.อุทัยธานี มีการทำนากันอย่างต่อเนื่องมานาน ในรอบ 1 ปี เกษตรกรจะทำนา 2–3 ครั้ง ส่งผลให้เกิด ปัญหาดินเสื่อมโทรม เนื่องจากขาดการปรับปรุงบำรุงดิน ทำให้ผลผลิตตกต่ำ สวนทางกับต้นทุนการผลิตที่สูงขึ้นเรื่อยๆสำนักงานเกษตรจังหวัดอุทัยธานีและเกษตรกร จึงริเริ่มการปลูกพืชที่มีอายุสั้น ให้ผลผลิตสูง ราคาดี มีตลาดรองรับที่แน่นอน และสามารถช่วยฟื้นฟูและปรับปรุงสภาพดินได้ สลับกับการทำนาในช่วงฤดูแล้ง จนพบว่าถั่วเหลืองฝักสด หรือถั่วแระญี่ปุ่น คือคำตอบ เพราะมีอายุเก็บเกี่ยวสั้นประมาณ 68–70 วัน ปลูกง่ายและราคาดีเกษตรกรในชุมชนที่สนใจจึงรวมกลุ่มกันมาปลูกถั่วเหลืองฝักสดทดแทนข้าวนาปรัง โดยใช้ชื่อว่า “วิสาหกิจชุมชนกลุ่มผู้ปลูกถั่วเหลืองฝักสดอุทัยธานี” มีสมาชิก 270 ราย และได้เข้าร่วมโครงการระบบส่งเสริมการเกษตรแบบแปลงใหญ่ในปี 2560 “กลุ่มแปลงใหญ่ถั่วเหลืองฝักสดแห่งนี้ ได้รับการสนับสนุนและพัฒนาตั้งแต่ต้นทาง โดยมีศูนย์วิจัยและพัฒนาการเกษตรอุทัยธานี สถานีพัฒนาที่ดินอุทัยธานีเข้ามาส่งเสริมการเพิ่มประสิทธิภาพการผลิต ลดต้นทุน และพัฒนาคุณภาพ/มาตรฐานสินค้าเกษตร GAP ตลอดจนได้รับการสนับสนุนเงินกู้ดอกเบี้ยต่ำจาก ธ.ก.ส.ในการจัดหาปัจจัยการผลิตให้แก่สมาชิกกลุ่มในรูปแบบรวมกันซื้อจะทำให้ได้ราคาที่ถูกลง ช่วยให้ต้นทุนการผลิตลดลง นอกจากนี้ สำนักงานอุตสาหกรรมจังหวัดอุทัยธานี ได้เข้ามาช่วยในการแปรรูปผลผลิตตกเกรด ทำเป็นสารสกัดจากเมล็ดถั่วเหลืองฝักสดนำมาพัฒนาเป็นผลิตภัณฑ์เซรั่มบำรุงผิว สหกรณ์การเกษตรห้วยคต นำเมล็ดถั่วเหลืองที่ตกเกรดมาแปรรูปเพื่อสร้างมูลค่าเพิ่มเป็นน้ำนมถั่วแระญี่ปุ่นพร้อมดื่ม สารสกัดจากเมล็ดถั่วเหลืองนำไปทำเซรั่มบำรุงผิว พร้อมสร้างแบรนด์เป็นผลิตภัณฑ์ชุมชน” นายเข้มแข็ง ยุติธรรมดำรง อธิบดีกรมส่งเสริมการเกษตร บอกอีกว่า สำหรับส่วนที่เป็นของเสียจากกระบวนการคัดแยกซึ่งมีปริมาณมาก ได้นำมาทำปุ๋ยหมักคุณภาพสูง เพื่อนำกลับไปใช้ในการปรับปรุงบำรุงดิน นอกจากนี้ ทางกลุ่มยังมีการเชื่อมโยงกับกลุ่มอาชีพอื่นๆในชุมชน เช่น กลุ่มผู้เลี้ยงสัตว์ โดยนำส่วนของผลผลิตที่ตกเกรด และต้นถั่วเหลือง นำมาทำอาหารสัตว์ ส่งจำหน่ายให้กับกลุ่มผู้เลี้ยงโคและกระบือ สำหรับปลายทางมีการเชื่อมโยงตลาด ทำสัญญาซื้อขายล่วงหน้ากับบริษัท ลานนาเกษตรอุตสาหกรรม จำกัด ซึ่งเข้ามารับซื้อผลผลิตในพื้นที่ตามคุณภาพและมาตรฐานที่กำหนด ในราคากิโลกรัมละ 17 บาท (ผลผลิตเฉลี่ย 1,200 กก./ไร่) เพื่อนำไปจำหน่ายทั้งในและต่างประเทศ มีตลาดหลักอยู่ญี่ปุ่นถั่วเหลืองฝักสดช่วยสร้างรายได้ให้กับเกษตรกร ฤดูกาลละไม่น้อยกว่า 27 ล้านบาท และเกิดการจ้างงานในพื้นที่ช่วงฤดูกาลเพาะปลูก-เก็บเกี่ยวมากกว่า 200 คน ทำให้เกิดการกระจายรายได้ในชุมชนมากกว่า 600,000 บาทต่อฤดูกาล “หลังจากมีการดำเนินโครงการส่งเสริมการปลูกถั่วเหลืองฝักสดในพื้นที่อำเภอหนองฉาง ทำให้ชุมชนเป็นที่รู้จักอย่างแพร่หลายมากขึ้น เกษตรกรเกิดความภาคภูมิใจ เป็นกลุ่มต้นแบบในการศึกษาดูงานของเกษตรกรทั้งภายในและนอกจังหวัด ก่อให้เกิดรายได้เพิ่มขึ้น ชุมชนได้รับการสนับสนุนแหล่งน้ำบ่อบาดาลเพื่อการเกษตรและสูบน้ำโดยใช้ระบบโซลาร์เซลล์ ช่วยให้เกษตรกรมีน้ำใช้อย่างเพียงพอทั้งเพื่อการอุปโภคและบริโภคสามารถปลูกพืชได้ตลอดทั้งปี ส่งผลให้เกษตรกรมีความเป็นอยู่ที่ดีขึ้น มีความมั่นคงด้านการประกอบอาชีพและความอบอุ่นในครอบครัว รวมถึงมีเงินทุนหมุนเวียนดอกเบี้ยต่ำให้สมาชิกได้กู้ยืมไปใช้ในการลงทุนทำการผลิตในแต่ละฤดูกาล ทำให้สมาชิกเป็นหนี้นอกระบบลดน้อยลง” อธิบดีกรมส่งเสริมการเกษตรกล่าว. ชาติชาย ศิริพัฒน์
