สภาพชีวิตความเป็นอยู่ การทำมาหากินของชาวบ้านดอนมัน ต.ขามเรียง อ.กันทรวิชัย จ.มหาสารคาม ไม่มีอะไรแปลกแตกต่างไปจากชาวอีสานทั่วไปทำนา ทำเกษตรหวังพึ่งแต่ฝนฟ้า ได้ผลบ้าง ไม่ได้ผลบ้าง แล้วแต่ฝนบนฟ้าจะเทลงมา ถึงคราหน้าแล้ง ไม่มีน้ำให้ทำกิจ คนหนุ่มสาว ผู้ใหญ่ที่พอมีแรงต้องอพยพย้ายถิ่นไปขายแรงงานในเมืองหลวง ทำงานรับจ้างสารพัด ที่ดูหรูขึ้นมาหน่อย ทำงานในโรงงาน ทิ้งผู้เฒ่ากับเด็กให้อยู่บ้านนั่นเป็นเรื่องราวปกติที่เกิดขึ้นเป็นประจำทุกปี แต่ 1 ปีที่ผ่านมา พิษสงของโควิด-19 วิถีชีวิตดั้งเดิมต้องเปลี่ยนไป ทุกชีวิตที่ไปทำมาหากินในเมืองประสบชะตากรรมเดียวกันหมด การจ้างงานถูก ยกเลิก หางานทำไม่ได้ ต้องมุ่งหน้ากลับสู่บ้าน กลับมาถึงปัญหาใหญ่ที่เจอเหมือนกันทุกครอบครัวจะทำมาหากินหารายได้จากไหนมาเลี้ยงชีวิต ครั้นจะพึ่งพาอาศัยคนที่บ้าน ยากที่จะยืนหยัดสู้ไปได้นาน เพราะสายป่านไม่ยาวพอ แต่ทุกชีวิตต้องกินต้องใช้โชคดีที่บ้านดอนมันมีผู้นำอย่าง กำนันอดิศร เหล่าสะพาน เป็นหลักให้พึ่งพาอาศัยได้...ไม่ใช่ในแบบควักเงินให้หยิบยืม หรือซื้อปลามาให้กิน แต่ช่วยเหลือด้วยการยื่นเบ็ด ให้ชาวบ้านไปหาปลามากินเองโดยใช้ศูนย์เรียนรู้ชุมชนเศรษฐกิจพอเพียง บ.ดอนมัน ของกำนันเป็นแหล่งถ่ายทอดตัวอย่างความรู้ทำการเกษตรแบบพอเพียงตามแนวพระราชดำริของในหลวงรัชกาลที่ 9 ให้ลูกบ้านนำไปใช้เพื่อยืนหยัดสู้วิกฤติโควิด–19 ได้อย่างสบาย โดยไม่ต้องรอแบมือเงินเยียวยาจากรัฐ “เมื่อก่อนทำนาเหมือนกับชาวบ้านทั่วไปนี่แหละ แต่ทำแล้วไม่ค่อยได้ผล รายได้ไม่แน่นอน ไม่มั่นคง เพราะต้องรอฝนอย่างเดียว ถ้ามีฝนก็พอมีรายได้ ปีไหนแล้งฝนแทบไม่ได้ผลผลิต ข้าวแห้งแล้งตายหมด เคยแก้ปัญหาด้วยการขุดบ่อบาดาลหวังจะนำน้ำใต้ดินมาใช้ ที่ไหนได้น้ำเค็มใช้ไม่ได้อีก มาปี 2547 เกษตรอำเภอมาชวนให้ทำเกษตรผสมผสาน ไร่นา สวนผสม ตามหลักปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียง เลยคิดจะลองทำดูเผื่อมันจะดีกว่าทำนาแบบเก่าเลยปรับพื้นที่นา 22 ไร่ เป็นสวนผสมผสานแบ่งพื้นที่ทำนา 7 ไร่ ปลูกพืชหลากหลาย ไม้ผล ไม้ยืนต้น พืชผัก 4 ไร่ เลี้ยงสัตว์ 4 ไร่ ที่เหลืออีก 7 ไร่ ขุดสระน้ำ ทำบ่อเลี้ยงปลา เลี้ยงกบ” กำนันอดิศร เล่าถึงที่มาของศูนย์เรียนรู้ฯ บ.ดอนมัน ที่ทำมาเนิ่นนานจนสามารถทำรายได้มากกว่าทำนา และสามารถขยายผลให้กับสมาชิกชุมชนและเครือข่ายได้กว้างขวาง มีเกษตรกรและผู้สนใจเข้ามาอบรมปีละ 12,000 คน “แต่มากลางปีที่แล้วเกิดโควิดระบาด ลูกบ้านกลับมาไม่มีงานทำ ไม่มีรายได้ จะทำเกษตรก็ไม่รู้จะทำอะไรให้พอกิน เพราะน้ำไม่มีให้ทำกิน ผมเลยปรับเปลี่ยนมาถ่ายทอดความรู้ให้กับผู้ได้รับผลกระทบจากโควิด ให้ความรู้ในการทำเกษตรในพื้นที่ให้เป็นแหล่งผลิตอาหารเลี้ยงครอบครัว และเป็นแหล่งสร้างรายได้ ตามหลักปลูกไว้กินเอง มีเหลือแล้วค่อยขาย ลูกบ้านคนไหนอยากปลูกอะไร ทำมาแล้วขายไม่ได้ ให้มาบอก ผมสามารถหาแหล่งรับซื้อให้ได้ เพราะเรามีเครือข่ายที่จะรองรับสินค้าได้ แต่ทำด้วยเงื่อนไขทำเกษตรอินทรีย์” วันนี้คนบ้านดอนมันเลยอยู่สู้กับวิกฤติโควิดได้อย่างไม่สะทกสะท้าน เพราะทำเกษตรผสมผสาน มีน้ำให้ทำกิน มีพืชผักสัตว์ไว้ให้กิน มีเหลือแล้วขาย ได้ทั้งลดรายจ่ายเพิ่มรายได้ไปพร้อมกัน...ในสถานการณ์เช่นนี้มันจะมีอะไรที่ดีกว่านี้ให้เลือกได้.สมไชย พจน์วิวัฒน์
