วัคซีนไข้หวัดใหญ่และยาต้าน...ยังมีปุจฉา ข้อสงสัยบางมิติ? ถึงกับกล่าวว่าไม่เป็นความจริง และนี่คือคำอธิบายสิ่งที่บอกว่า “ผิด” ที่แท้จริง...ยึดตามหลักกระบวนการทางวิทยาศาสตร์ทั้งสิ้นศ.นพ.ธีระวัฒน์ เหมะจุฑา หรือ “หมอดื้อ” และ นพ.ดร.ชลธวัช สุวรรณปิยะศิริ ศูนย์ความเป็นเลิศด้านการแพทย์บูรณาการและสาธารณสุข มหาวิทยาลัยรังสิต เปิดประเด็นข้อมูลที่กล่าวว่าผิด...การฉีดวัคซีนไข้หวัดใหญ่ทำให้ติดเชื้อมากขึ้น งานวิจัยที่ถูกอ้างอิงยังเป็นฉบับพรีพรินต์ (ยังไม่ได้รับการตรวจสอบ) คำตอบ...ต้องเข้าใจการที่มีพรีพรินต์และเป็นเวทีที่ผู้อ่านสามารถให้ความเห็นชอบหรือโต้แย้ง โดยใช้หลักฐานทางวิทยาศาสตร์ สามารถให้ความเห็นได้อย่างอิสระข้อสำคัญก็คือเนื้อหานั้นต้องการให้เป็นประโยชน์ได้เร็วที่สุด ถ้าไม่เห็นด้วยก็สามารถเข้าไปโต้แย้งกับคณะผู้วิจัยได้โดยตรง ข้อกล่าวหา...งานวิจัยไม่ได้เป็นการทดลองแบบสุ่มที่มีกลุ่มควบคุม (randomized control trial) จึงไม่สามารถสรุปความสัมพันธ์เชิงเหตุและผลได้...งานวิจัยทำในกลุ่มประชากรเฉพาะ (วัยทำงานในโรงพยาบาลแห่งเดียว) ไม่สามารถสรุปผลกับประชากรทั่วไปได้คำตอบ...RCT กับข้อมูลจริงในชีวิต มีความดีและข้อด้อยในแต่ละกระบวนการวิธีการศึกษา แต่นี่เป็นการติดตามชีวิตจริงของบุคลากรสาธารณสุขที่มีความเสี่ยงในการปฏิบัติอาชีพงานวิจัยทำในสถานที่จริงที่บุคลากรสาธารณสุขมีความเสี่ยงและการแยกแยะบุคลากรที่ติดเชื้อหรือติดเชื้อนั้น ประเมินความเสี่ยงของการติดเชื้อในลักษณะของการทำงานไว้พร้อมมูลข้อกล่าวหา...งานวิจัยระบุว่าวัคซีนไม่ได้ผลในฤดูกาลนั้นเนื่องจากการทำนายเชื้อไม่ตรงกับสายพันธุ์ที่ระบาด คำตอบ...เป็นสิ่งที่คณะผู้วิจัยได้ย้ำถึงความเป็นไปได้นี้ ทั้งนี้ทุกคนทราบอยู่แล้วว่า การเลือกชนิดของไวรัสที่มาทำวัคซีนนั้นกระทำถึง 5-6 เดือนก่อนออกตลาด ดังนั้น...อาจเลือกผิดข้อกล่าวหา...วิธีการวิจัยมีข้อผิดพลาด เช่น นับผู้ที่ติดเชื้อหลังฉีดวัคซีน 7 วันเป็นกลุ่มที่ได้รับวัคซีน ซึ่งภูมิคุ้มกันยังไม่ขึ้นเต็มที่ ภูมิจะขึ้นต้องใช้เวลาประมาณ 2 สัปดาห์ คำตอบ... บุคลากรทางสาธารณสุขเหล่านี้ไม่ใช่เป็นผู้ที่ไม่เคยได้รับวัคซีนไข้หวัดใหญ่มาก่อนหน้าดังนั้น...มีกระบวนการจดจำทางระบบภูมิคุ้มกัน memory system การได้รับวัคซีนในแต่ละปีนั้น การตอบสนองจะรวดเร็วมาก Anamnestic response คงจำกันได้ว่า...ถ้าเราฉีดวัคซีนพิษสุนัขบ้าแบบป้องกันไว้ก่อน เมื่อถูกสุนัขกัดสามารถฉีดวัคซีนกระตุ้นได้เลย โดยที่ไม่จำเป็นต้องฉีดสารสกัดน้ำเหลืองเพราะภูมิคุ้มกันสามารถขึ้นได้อย่างรวดเร็วมากก่อนเจ็ดวัน และนี่เป็นวิทยาศาสตร์พื้นฐานของระบบภูมิคุ้มกันคำกล่าวหา...วัคซีนไข้หวัดใหญ่ยังมีประโยชน์ในการป้องกันอาการหนัก แม้ว่าจะป้องกันการติดเชื้อได้ไม่ดีเท่าที่ควร คำตอบ... งานที่รายงานได้ระบุไว้ชัดเจนว่าอาจเป็นเพราะบุคลากรสาธารณสุขที่อยู่ใน Cleveland clinic มีสุขภาพดีอยู่แล้ว ดังนั้นไม่สามารถบอกได้ว่าวัคซีนจะช่วยหรือช่วยป้องกันอาการหนักหรือที่เรียกว่า...healthy bias ถัดมาคำกล่าวหา... “ยาต้านไวรัสไข้หวัดใหญ่” เกือบทั้งหมดมีผลเพียงเล็กน้อยหรือไม่ก็ไม่มีผลเลยศ.นพ.ธีระวัฒน์ บอกว่า ข้อมูลนี้คัดลอกมาจากบทคัดย่อและบทสรุปของงานวิจัย โดยไม่ได้วิเคราะห์ข้อจำกัดของงานวิจัย งานวิจัยระบุว่าไม่สามารถสรุปผลเรื่องอัตราการเสียชีวิตและการนอนโรงพยาบาลได้ชัดเจน เนื่องจากมีผู้ป่วยที่มีอาการดังกล่าวจำนวนน้อยคำตอบ...รายงานนี้เป็นการรวบรวมวิเคราะห์ข้อมูลต่างๆ รวมทั้งวิธีการทางสถิติและประเมินตามบุคคลที่มีความเสี่ยงต่ำและมีความเสี่ยงสูง ในบริบทของการติดเชื้อ การติดเชื้อมีอาการและอาการที่ต้องเข้าโรงพยาบาล (JAMA Internal Medicine:13 มกราคม 2025)การศึกษา 73 รายงาน ที่ประเมินผลของยาต้านไวรัสใน “ผู้ป่วยนอก” ที่เป็นไข้หวัดใหญ่ พบว่าบาโลซาเวียร์เป็นยาตัวเดียวที่อาจเป็นประโยชน์ต่อผู้ป่วยที่มีความเสี่ยงสูง แม้ว่ายานี้อาจส่งผลต่อการดื้อยาก็ตามบาโลซาเวียร์อาจดีกว่าการรักษาแบบมาตรฐานหรือยาหลอกในการลดความเสี่ยงในการเข้ารับการรักษาในโรงพยาบาล สำหรับผู้ป่วยที่มีความเสี่ยงสูงที่เป็นไข้หวัดใหญ่ที่ไม่รุนแรง และมีแนวโน้มที่จะลดระยะเวลาในการบรรเทาอาการลง โดยมีผลข้างเคียงเพียงเล็กน้อยหรือไม่มีเลยนอกจากนี้ยังมีข้อมูลวิเคราะห์แสดงให้เห็นว่า...ยาต้านไวรัสทุกชนิดมีผลเพียงเล็กน้อยหรือไม่มีเลยต่ออัตราการเสียชีวิตของผู้ป่วยไข้หวัดใหญ่ทั้งที่มีความเสี่ยงต่ำและมีความเสี่ยงสูงเมื่อเปรียบเทียบกับการดูแลมาตรฐานหรือยาหลอก (มีความแน่นอนสูงสำหรับยาทุกชนิด)“ยา”...ทั้งหมดมีผลเพียงเล็กน้อยหรือไม่มีเลยต่อการเข้ารับการรักษาในโรงพยาบาลสำหรับผู้ป่วยที่มีความเสี่ยงต่ำ (ความแน่นอนสูง) ยกเว้นเพอรามิเวียร์และอะมันทาดีน ซึ่งไม่มีข้อมูลให้สำหรับผู้ป่วยที่มีความเสี่ยงสูงกระนั้นแล้วข้อมูลรายละเอียดทางวิชาการข้างต้นที่กล่าว มาทั้งหมดเหล่านี้ก็มีความซับซ้อนในเรื่องของกระบวนการทางสถิติ...ยากที่คนทั่วไปจะเข้าใจหมอดื้อฝากทิ้งท้ายว่า ข้อมูลทุกมิติที่กล่าวมานี้ ตัดตอนมาให้รู้กันพอสังเขป แต่ก็เป็นเรื่องสำคัญมากเพราะเกี่ยวข้องกับประสิทธิผลของ “วัคซีนไข้หวัดใหญ่” และ “ยาต้านไวรัสไข้หวัดใหญ่” ซึ่งมีผู้ไม่เข้าใจและพยายามโจมตีโดยไม่ใช้ข้อมูลทางวิชาการที่เหมาะสม.คลิกอ่านคอลัมน์ “สกู๊ปหน้า 1” เพิ่มเติม
