ฟักข้าว หรือ MOMORDICA COCHIN-CHINENSIS SPRENG. อยู่ในวงศ์ CUCU-RBITACEAE เป็นไม้เถาเลื้อย ต้นหรือเถาสามารถเลื้อยได้ไกลเกินกว่า 5 เมตร มีมือเกาะเพื่อยึดติดกับต้นไม้อื่น ต้นหรือเถาเป็นสี่เหลี่ยมสีเขียวเข้ม ใบเป็นใบเดี่ยวรูปหัวใจปลายแหลมโคนมนและเว้า ขอบใบหยักลึกเป็น 3 แฉก แผ่นใบเรียบสีเขียวสด ดอก ออกเป็นดอกเดี่ยวๆขนาดใหญ่คล้ายดอกตำลึง มีกลีบดอก 5 กลีบ สีเขียวอมเหลือง “ผล” รูปทรงกลมหรือกลมรี มีขนาดใหญ่ เส้นผ่าศูนย์กลางประมาณ 4-5 นิ้วฟุต มีหนามรอบผล ผลอ่อนสีเขียว เมื่อผลสุกจะเป็นสีเหลืองอมส้มหรือสีแดง เนื้อในขณะผลสุกจะเป็นสีส้ม ภายในมีเมล็ดจำนวนมาก มีดอกและติดผลได้ตลอดทั้งปี ขยายพันธุ์ด้วยเมล็ด มีชื่อเรียกอีกคือ ผักเข้า (เชียงใหม่) ขี้กาเครือ (ปัตตานี) ผักข้าว และ ฟักค่าว (ภาคเหนือ)ประโยชน์ทางอาหาร ผลอ่อนของ “ฟักข้าว” นิยมเอาไปต้มให้สุกกินเป็นผักจิ้มกับน้ำพริกชนิดต่างๆ หรือผัดรวมกับหมูใส่ไข่ด้วยการหั่นเป็นชิ้นบางๆ และปรุงเป็นแกงส้มหั่นเป็นชิ้นพอคำ ใส่กุ้งสดหรือปลาย่างรับประทานอร่อยมาก ชาวภาคเหนือและตะวันออกเฉียงเหนือ หรือนิยมเรียกว่าคนอีสาน ชอบกินกันอย่างแพร่หลายและยังนิยมปลูกอีกด้วยสรรพคุณเฉพาะ ตำรายาแผนไทยกล่าวว่า ใบสดของ “ฟักข้าว” เป็นยาแก้ไข้ แก้ตัวร้อน และถอนพิษอักเสบต่างๆ โดยกะเอาใบสดพอประมาณต้มกับน้ำท่วมยาจนเดือดแล้วดื่มครั้งละ 1 แก้ว ก่อนหรือหลังอาหารก็ได้ 2 เวลา คือเช้ากับเย็น ใบสดตำพอกแก้ปวดหลังดีมาก พอกถอนพิษฝีพิษแมลงสัตว์กัดต่อย เมล็ดคั่วไฟอ่อนๆพอกรอบกินบำรุงปอด แก้วัณโรคได้ รากสดต้มกับน้ำจนเดือดดื่มเป็นยาถอนพิษทั้งปวง เช่น ถอนพิษไข้ ขับเสมหะ และรากแห้งยังเอาไปปรุงเป็นยาเขียวถอนพิษต่างๆได้อีกด้วย ซึ่งในยุคสมัยก่อนหมอยาไทยนิยมอย่างแพร่หลายเคยมีต้นขายทั่วไปที่ ตลาดนัดไม้ดอกไม้ประดับ สวนจตุจักร ทุกวันพุธ-พฤหัสฯ ปัจจุบันไม่ค่อยพบเห็นนัก หากต้องการซื้อไปปลูกต้องสั่งผู้ขายให้จัดหาให้พร้อมตกลงราคากันเองครับ.“นายเกษตร”
