“วรรณศัพท์” ที่ 57 “ เล่นใหญ่” ในหนังสือ ภาษาสรรวรรณศัพท์ (สถาพรบุ๊คส์ ก.ย.2566) อาจารย์ปรัชญา ปานเกตุ เขียน เผยแพร่ทางสื่อโซเชียลไว้ เมื่อ 3 ส.ค.2565 ปีกว่าๆมาแล้ว“ใหญ่” หนึ่งหมายถึงโต บางกรณีใช้แทนกันได้ เช่นตัวใหญ่ ตัวโต ลูกคนโต ลูกคนใหญ่ บางกรณีต้องใช้คำว่า “โต” เช่นโรคหัวใจโต เห็นเงินตาโตบางกรณีใช้ซ้อนกันได้ เช่น บ้านช่องดูใหญ่โต เป็นเรื่องราวใหญ่โต“ใหญ่” หนึ่งหมายถึงมีขนาดโตกว่า หรือสำคัญกว่า เช่น ข่าวใหญ่ บ้านใหญ่ ใหญ่หนึ่ง หมายถึงรุนแรงมาก เช่น ทะเลาะกันใหญ่ ชกกันใหญ่คำแสดงความหมายว่าใหญ่โตกว่าปรกติที่เป็นภาษาปาก เช่น จัมโบ้ บะละฮึ่ม บะละเฮิ่ม บะละกั้ก บะเฮ่ง บะเฮ่งเท่ง บักเอ้บ เบ้อเร่อ เบ้อเร่อเท่อ เบ้อเร่อเบ้อร่า เบ้อเริ่ม เบ้อเริ่มเทิ่ม บิ๊กเบิ้ม เบิ้ม อร้าอร่ามเบ้ง เบ้งๆ เป้ง หรือเป้งๆ หมายถึงใหญ่ ใช้เฉพาะบางอย่าง เช่น หนอนตัวเบ้ง เพชรเม็ดเป้งๆโป้ง หมายถึงใหญ่ เช่น หัวโป้ง เรียกนิ้วหัวแม่มือว่า นิ้วโป้ง โต้ง หมายถึงโตใหญ่ในพวก เช่นไก่โต้ง โม่งหมายถึงใหญ่โตผิดธรรมดา เช่น ปลากดหัวโม่ง ปลาโม่ง นกแก้วโม่งโม่งโค่ง หมายถึงใหญ่โตเกะกะไม่สมรูป เช่น รูปร่างโม่งโค่ง ดังตัวอย่าง จากนิราศเมืองเพชร โอ้เอ็นดูปูไม่มีซึ่งศีรษะ เท้าระกะก้อมโก้งโม่งโค่งขันเขื่อง หรือ ลั่งๆ หมายถึงค่อนข้างใหญ่ เช่น ปลาช่อนตัวเขื่อง ทุเรียนลูกลั่งๆโอฬาร หมายถึงใหญ่โตโอ่โถงดูภูมิฐาน วรรณคดีใช้เป็นอุฬาร เอาฬาร โอฬาริกหรือ โอฬารึก ดังตัวอย่าง จากนิราศหลวงพระบาง...พลางแลชมอาศรมทรงจำนงนึก โอฬารึกแลว่างทั้งกว้างใหญ่มหึมา มโหฬาร หมายถึง ยิ่งใหญ่ หรือกว้างใหญ่ เช่น ใหญ่มโหฬาร วรรณคดีมหาชาติคำหลวง กัณฑ์ทศพร มีตัวอย่าง...อันมียศมโหฬาร มีบริพารอนนมากน้นน...กระมึน ตระมึน ตระมื่น หรือ ตระหมื้น หมายถึงลักษณะดำมืดสูงใหญ่ น่าเกรงขาม ตัวอย่างจากเสือโคคำฉันท์...กายาศีรษะพลัดพราย หัวขาดเด็ดตาย จรลู่กระมึนเหมือนเขา...แต่โดยมากใช้ ทะมึน หรือทะมึ่นขาใหญ่หมายถึงนักเลง นักโทษ หรือผู้ต้องขังผู้มีอิทธิพล พี่เบิ้ม พี่ใหญ่ หมายถึงผู้มีอำนาจมาก ผู้เป็นหัวหน้าใหญ่ บางท้องถิ่น เรียกปู่หรือตา ว่า พ่อใหญ่ คู่กับ แม่ใหญ่ หมายถึงย่าหรือยายบุญหนักศักดิ์ใหญ่ หมายถึง มีอำนาจวาสนายิ่งใหญ่ (มักใช้ในความประชด) มักใหญ่ หมายถึงใฝ่สูง อยากเป็นใหญ่เป็นโต มักใช้คู่กับใฝ่สูง มหาชาติคำหลวง กัณฑ์ทศพร ใช้คำมักใหญ่ใฝ่สูง เป็น “เยียใหญ่”อันว่าพระสากยวงษ์ทงงหลาย มีใจหมายอนนเยียใหญ่ใคร่แข่ง จักแสดงโดยชาติตระกูลสูรยพงษน้นน...อำนาจบาตรใหญ่ หมายถึงอำนาจที่ใช้ในทางข่มขี่ คิดการใหญ่ หมายถึงคิดจะทำการใหญ่เกินตัว เป็นการใหญ่ หมายถึงเป็นการเอิกเกริก เป็นงานใหญ่ หรือเกินปรกติสำนวน ขี้ก้อนใหญ่ให้เด็กเห็น หมายถึงทำสิ่งที่ไม่สมควรให้ผู้น้อยเห็น สำนวน เดินตามหลังผู้ใหญ่หมาไม่กัด หมายถึงประพฤติตามผู้ใหญ่ย่อมปลอดภัยและแล้ว ถ้อยลีลา ปรัชญา ปานเกตุ ก็ใช้ความเป็นครู ให้ความรู้สาระ...เรื่อยๆมา ก็จะถึงท่วงทำนอง...สุดท้ายอนึ่ง เล่นใหญ่ ภาษาแสลงหมายถึงแสดงออกในลักษณะที่มากเกินกว่าปรกติหรือความเป็นจริง ถ้าเกินปรกติไปมาก เรียก เล่นใหญ่ไฟกะพริบถ้าเกินปรกติไปมากเป็นพิเศษ เรียก เล่นใหญ่รัชดาลัย หรือ เล่นใหญ่รัชดาลัยเธียร์เตอร์ขอให้นึกภาพ นักแสดงแห่งเมืองศิวิไลซ์ คนนั้น คนที่กรากเข้าไปกราบเท้า ป.ใหญ่ วันก่อน บทบาทการเล่นละครใหญ่ ตบตาจนนายเชื่อสนิท ชนิดที่ดาราผู้รอลุ้นตุ๊กตาทองต้องร้องไห้ เพราะรางวัลฝ่ายชายปีนี้มีเจ้าของเสียแล้วอย่าลืม วรรณศัพท์นี้ เขียนเมื่อ 3 ส.ค.ปีที่แล้ว ผมอ่านถึงตรงนี้ ยังนึกภาพ คุณกรุง ศรีวิลัย กราบเท้า ป.ประวิตร ได้ชัดเจนหากเขียนในวันสองวันนี้ อาจารย์ท่านคงเปลี่ยนเป็นภาพสองบิ๊ก บิ๊กโจ๊ก กอดกระชับกับบิ๊กตู่ ซึ่งก็พอเดาว่า ได้อารมณ์ “อ้อเหรอ!” พอๆกัน มันเป็นได้ไง? ก็เพิ่งคำรามฮึ่มๆใส่กัน เมื่อวันวาน นี่เอง!กิเลน ประลองเชิงคลิกอ่านคอลัมน์ “ชักธงรบ” เพิ่มเติม
