ตอนเป็นทหารเรือกรมอุทกศาสตร์ พ.ศ.2509–2511ผมพักอยู่กรมทหาร...โรงเรือนหลังคาสูง หลังป้อมวิชัยประสิทธิ์ ปากคลองบางหลวง แม่พลอย ในสี่แผ่นดิน บ้านอยู่ในคลองบางหลวง เคยมโน บ้านแม่พลอย อยู่ตรงไหนเรื่องของชื่อคลอง คงเป็นเช่น ที่สุนทรภู่เขียนไว้ใน นิราศภูเขาทอง ตอนถึงสามเสน ที่เพี้ยนมาจากสามแสนว่า “แต่ชื่อดินเจียวยังกลายเป็นหลายคำ”หนังสือชุดนิทานชาวไร่ ชุดใหม่ สำนักพิมพ์ศยามพิมพ์ พ.ศ.2560 เรื่องราวที่ น.อ.สวัสดิ์ จันทนี เขียน เหมือนเดิม แต่จัดรูปเล่มใหม่ มีดัชนีให้ค้นเรื่อง เล่ม 3 ข้อ 81 ข. เจอเรื่อง ป้อมวิชัยประสิทธิ์ ก็ตั้งใจอ่านคลองบางหลวง...ไม่ใช่คลองบางหลวงที่ผมเคยอยู่ เคยรู้เสียแล้วน.อ.สวัสดิ์ ที่ได้ชื่อว่า เฉลยว่า หากจะบอกว่า คลองบางหลวง ก็คือคลองบางกอกใหญ่ ก็ยังไม่ใช่คำตอบที่ถูกทั้งหมดคำตอบที่ถูกคลองบางหลวง คือชื่อคลองลัดที่ตัดจากสถานีรถไฟบางกอกน้อย ผ่านหน้าศิริราช ผ่านวัดระฆัง ผ่านโรงถ่านหลวง มาถึงพระราชวังเดิม นี่แหละ คลองบางหลวง ของแท้และดั้งเดิมบางคนอาจค้าน นั่นมันแม่น้ำเจ้าพระยาต่างหาก ครูใหญ่ทหารเรือยืนยัน ก็เมื่อคลองลัดมันโตขึ้นๆ เขาจึงเรียกแม่น้ำล่ะซี“บางหลวง” เดิมเป็นคลองที่ขุดขึ้นสมัยสมเด็จพระไชยราชา (พระราชสวามีของพระนางศรีสุดาจันทร์) แต่เมื่อน้ำเหนือมันไหลแรง จึงกัดเอาคลองบางหลวงใหญ่ขึ้นๆ จึงกลายเป็นแม่น้ำอย่างที่เห็นในวันนี้รู้จักคลองบางหลวง...ตัวจริงแล้ว น.อ.สวัสดิ์ ก็คุยถึงเรื่องป้อมวิชัยประสิทธิ์ ตรงปากคลองต่อสมเด็จพระไชยราชาธิราช ครองราชย์ พ.ศ.2077-2089 จนเมื่อถึง สมัยสมเด็จพระนารายณ์มหาราช ครองราชย์ พ.ศ.2199-2231 ร้อยกว่าปีต่อมา โปรดให้เจ้าพระยาวิชเยนทร์ สร้างป้อมธนบุรีป้อมธนบุรีมีอยู่สองฝั่งคลองบางหลวง...คือถ้าเป็นตอนนี้ ที่โรงเรียนราชินีล่างแห่งหนึ่ง และที่พระราชวังเดิมอีกแห่งหนึ่งตอนที่สร้างป้อมธนบุรี เมืองหลวงของเราอยู่ที่กรุงศรีอยุธยา กรุงเทพฯยังไม่เกิด ฝั่งวัดโพธิ์หรือฝั่งโรงเรียนราชินีล่าง ยังเรียกธนบุรีเหมือนกันป้อมธนบุรีฝั่งวัดโพธิ์มีเนื้อที่กว้างขวางกว่า เป็นที่อยู่ของพวกทหาร ป้อมฝั่งพระราชวังเดิมเล็กนายทหารมีบ้านพักอยู่ สมัยพระเพทราชา สั่งให้ไล่ทหารฝรั่งเศสที่รักษาป้อมออกไป แล้วก็ทรงสั่งรื้อป้อมธนบุรีฝั่งตะวันออกเพราะหากทิ้งไว้ อาจถูกใช้เป็นที่มั่นของฝ่ายศัตรูแต่ก็เหลือซากป้อมไว้ ต่อมาสมัยต้นรัตนโกสินทร์ ตอนสร้างกรุงเทพมหานคร อิฐที่เหลือในป้อมธนบุรีก็ถูกรื้อเอาไปใช้...จนไม่มีเหลือให้เห็นส่วนป้อมธนบุรีฝั่งพระราชวังเดิม เดิมเรียกกันว่าป้อมวิชเยนทร์ สมัยสมเด็จพระเจ้าตากสิน ทรงสั่งให้ดัดแปลง และให้เรียกชื่อใหม่ เป็นป้อมวิชัยประสิทธิ์ สรุปความรู้ใหม่ที่ได้จากหนังสือนิทานชาวไร่...คลองบางหลวง คือชื่อเดิมของแม่น้ำเจ้าพระยาช่วงสถานีรถไฟบางกอกน้อยมาถึงปากคลองบางใหญ่ (ป้อมวิชัยประสิทธิ์)เมื่อคลองลัดกลายเป็นแม่น้ำ ชื่อคลองบางหลวง ก็รุกเข้าคลองบางกอกใหญ่ แต่จะรุกถึงไหน ถึงบ้านแม่พลอยในสี่แผ่นดิน หรือไม่ ไม่มีใครรู้อ่านเรื่องเก่าๆ แล้วก็สรุปเข้าหาธรรมะ ทุกสิ่งเป็นอนิจจังเปลี่ยนแปลงได้ ชื่อดิน ชื่อคลอง ชื่อแม่น้ำ ชื่อป้อม เปลี่ยนได้ทุกเวลา สำมะหาอะไร กับชื่อคนที่เราคุ้นๆปาก อย่างประยุทธ์ ประวิตร ธรรมนัส ฯลฯ.กิเลน ประลองเชิง
