“ประเทศไทย”...ความท้าทายสำคัญในวันนี้คือการคลี่คลายปัญหา “ค้ามนุษย์” แรงงานผิดกฎหมายในเรือประมง ที่ยังคงปฏิเสธไม่ได้ว่าเป็นปัญหาที่ซับซ้อนใหญ่หลวงนัก

สถานการณ์การบังคับใช้ “แรงงาน” ที่เกิดขึ้นในฝูงเรือ “ประมงไทย” ยังเป็นข้อกังวลใจสำคัญ

ตัดตอนมาจากรายงานเปิดเผยสู่สาธารณะเว็บไซต์ฮิวแมนไรท์วอทช์ www.hrw.org ระบุว่า ในบางด้านถือได้ว่าสถานการณ์เลวร้ายลงในช่วงหลายปีที่ผ่านมา

อย่างกรณีการขึ้นทะเบียน “บัตรสีชมพู” ของรัฐบาล ซึ่งนำมาใช้เมื่อปี 2557 เพื่อหาทางลดจำนวนแรงงานข้ามชาติที่ไม่มีเอกสารในประเทศ... กลับเป็นการผูกติดสถานะทางกฎหมายของแรงงานประมงกับบางพื้นที่และกับนายจ้างบางคน...และลูกจ้างจำเป็นต้องได้รับอนุญาตจากนายจ้างจึงจะเปลี่ยนงานได้ ส่งผลให้เกิดสภาพแวดล้อมที่นำไปสู่การปฏิบัติมิชอบ...“ระบบบัตรชมพู”

รวมทั้งกรณีที่แรงงานข้ามชาติไม่ได้แจ้งรายละเอียด หรือไม่ได้รับสำเนาสัญญาจ้างงานตามกฎหมาย ได้กลายเป็นช่องทางให้ “เจ้าของเรือ” และ “ไต้ก๋งเรือ” ที่ไร้คุณธรรมปกปิดการบังคับขืนใจ การล่อลวง

ทำให้ดูเสมือนว่า...มีการปฏิบัติตามกฎหมายแล้ว ในกรณีเช่นนี้การปฏิบัติมิชอบด้านสิทธิจึงเกิดขึ้นเป็นประจำและขาดการตรวจสอบ โดยเป็นผลมาจากความเพิกเฉยของเจ้าหน้าที่ของรัฐ ซึ่งพอใจแค่การตรวจเอกสารที่บริษัทเรือยื่นมาให้เพื่อเป็นหลักฐานว่าปฏิบัติตามกฎหมายเท่านั้น

สถานการณ์ฟากฝั่ง “กระทรวงแรงงาน” วันนี้ยังต้องเร่งคลี่คลายแก้ปัญหาขาดแคลนแรงงานประมงในวงตัวเลขเกือบ 5 หมื่นคน...

และเมื่อเร็วๆนี้ พล.ต.อ.อดุลย์ แสงสิงแก้ว รัฐมนตรีว่าการกระทรวงแรงงาน ได้ลงพื้นที่จังหวัดระนอง ตรวจเยี่ยมการปฏิบัติงานศูนย์ OSS ต่ออายุใบอนุญาตแรงงานประมง ตามมาตรา 83 เป็นระลอกแรก

...

ติดตามความพร้อมการเปิดศูนย์แรกรับเข้าทำงานและสิ้นสุดการจ้างจังหวัดระนอง เพื่อรองรับการนำเข้าแรงงานเมียนมาตาม MOU ระบุว่า...มีแรงงานในกิจการประมง จำนวน 4,630 คน

แยกย่อยเป็นแรงงานไทย 975 คน และแรงงานต่างด้าว 3,655 คน แบ่งเป็น...ลาว 7 คน กัมพูชา 4 คน เมียนมา 3,599 คน และชนกลุ่มน้อย 45 คน...มีแรงงานที่ผ่านการสแกนม่านตาแล้ว 3,655 คน...ส่วนนายจ้างในกิจการประมงทะเล มีจำนวน 236 คน

ภายใน “ศูนย์ OSS” จะประกอบไปด้วยหน่วยตรวจคนเข้าเมือง ทำหน้าที่ตรวจลงตรา (VISA)...กรมการจัดหางานออกใบอนุญาตทำงาน (WORK PERMIT) และกรมประมงออกหนังสือคนประจำเรือสำหรับคนต่างด้าว (SEABOOK) โดยในส่วนของศูนย์ OSS จังหวัดระนองนั้นตั้งอยู่บริเวณสมาคมประมงระนอง หมู่ที่ 1 ตำบลปากน้ำ อำเภอเมือง จังหวัดระนอง...มีแรงงานต่างด้าวที่ได้รับอนุญาตให้อยู่ในราชอาณาจักร และได้รับ อนุญาตทำงานตามมาตรา 83 แห่งพระราชกำหนดการประมง พ.ศ.2558 ที่พิสูจน์สัญชาติแล้ว

ซึ่งต้องมาต่ออายุใบอนุญาตทำงานที่ศูนย์ OSS ในรอบแรก 124 คน น่าสนใจอีกว่า...จังหวัดระนองยังขาดแคลนแรงงานประมงทะเลอีก 1,163 คน นายจ้าง 60 ราย

จากการเดินทางไปสาธารณรัฐแห่งสหภาพเมียนมาเพื่อหารือร่วมกับนายเต็งส่วย รัฐมนตรีว่าการกระทรวงแรงงาน ตรวจคนเข้าเมืองและประชากร สาธารณรัฐแห่งสหภาพเมียนมา...

ฝ่ายเมียนมาเห็นชอบให้มีการนำเข้าแรงงานเมียนมาตามระบบ MOU ซึ่งศูนย์แรกรับเข้าทำงาน และสิ้นสุดการจ้างจะเป็นศูนย์ที่รองรับแรงงานต่างด้าวที่เข้ามาทำงานอยู่ในประเทศไทยตามระบบ MOU

โดยเป็นสถานที่อบรมให้ความรู้ด้านต่างๆแก่แรงงานต่างด้าว เช่น การทำงาน กฎหมายต่างๆ การใช้ชีวิตอยู่ในประเทศไทย ฯลฯ อีกทั้งยังต้องตรวจสอบ คัดกรองแรงงานต่างด้าวว่ามีนายจ้างจริงตรงตามสัญญาจ้าง และมีความพร้อมที่จะทำงานก่อนอนุญาตให้เข้ามาทำงานในประเทศไทยหรือไม่

รวมทั้งประสานงานให้ความช่วยเหลือ อำนวยความสะดวกแก่นายจ้าง...แรงงานต่างด้าวเกี่ยวกับการดำเนินการให้เป็นไปตามสัญญาจ้าง ซึ่งศูนย์แรกรับฯ จังหวัดระนอง ตั้งอยู่เลขที่ 89/227 หมู่ 1 ตำบลปากน้ำ อำเภอเมือง จังหวัดระนอง สามารถรองรับการให้บริการแรงงานต่างด้าวในการอบรม...

ออกใบอนุญาตทำงานแบบอิเล็กทรอนิกส์ (E-WORKPERMIT) ได้วันละ 1,200 คน

ศูนย์แรกรับฯ บนเนื้อที่กว่า 3 ไร่ ใกล้ท่าเทียบเรือที่แรงงานต่างด้าวสัญชาติเมียนมาใช้ในการเดินทางระหว่างจังหวัดเกาะสอง สาธารณรัฐแห่งสหภาพเมียนมา และจังหวัดระนอง ประเทศไทย ประมาณ 1.5 กิโลเมตรเท่านั้น ถึงวันนี้ขอย้ำเตือนให้นายจ้างรีบพาแรงงานต่างด้าวมาดำเนินการตามวัน เวลาที่กำหนด “เพื่อแรงงานจะได้อยู่และทำงานในประเทศไทยต่อไปได้ ทั้งยังได้รับสิทธิประโยชน์และการคุ้มครองตามกฎหมายต่อไป”

เงื่อนสำคัญทางกฎหมายที่ฮิวแมนไรท์วอทช์ตั้งข้อสังเกตยังมีอีกว่า ...“กฎหมายแรงงาน” ของไทยขัดขวางการใช้สิทธิของแรงงานข้ามชาติ แรงงานประมงกลัวการตอบโต้และการปฏิบัติมิชอบของไต้ก๋งเรือ...เจ้าของเรือ ซึ่งเป็นปัจจัยสำคัญ แต่...รัฐบาลไทยจำกัดสิทธิของแรงงานข้ามชาติในการจัดตั้งสหภาพแรงงาน และการรวมตัวเพื่อเรียกร้องตามพระราชบัญญัติแรงงานสัมพันธ์ พ.ศ.2518

บุคคลซึ่งไม่มีสัญชาติไทย ถือว่ามีลักษณะต้องห้าม ไม่สามารถจัดตั้งแรงงานหรือทำหน้าที่กรรมการสหภาพได้ ความท้าทายสำคัญจึงมีว่า...“เราไม่ควรหลงกลกับกฎระเบียบที่ดูดีแค่เพียงในเอกสาร แต่ไม่มีการปฏิบัติจริง”

พล.ต.อ.อดุลย์ บอกอีกว่า รัฐบาลได้ให้ความสำคัญกับการแก้ไขปัญหาการขาดแคลนแรงงานประมงทะเล โดยเปิดต่ออายุแรงงานต่างด้าวที่ได้รับอนุญาตทำงานตามมาตรา 83 แห่งพระราชกำหนดการประมง พ.ศ.2558 ที่ผ่านการพิสูจน์สัญชาติแล้วออกไปอีกเป็นเวลา 2 ปี ถึงวันที่ 30 กันยายน 2563

...

ซึ่งจะอนุญาตให้คราวละ 1 ปี...ตามที่แรงงานต่างด้าวได้รับอนุญาตให้อยู่ในราชอาณาจักร เริ่มตั้งแต่วันที่ 20 สิงหาคม-30 กันยายน 2561 ณ ศูนย์บริการเบ็ดเสร็จ (One Stop Service)

สำนักงานจัดหางานจังหวัด 22 จังหวัดติดชายทะเล ได้แก่ สมุทรสาคร สมุทรปราการ สมุทรสงคราม เพชรบุรี ประจวบคีรีขันธ์ ระยอง ระนอง ปัตตานี ชุมพร ตราด สุราษฎร์ธานี นครศรีธรรมราช ชลบุรี สงขลา ตรัง ฉะเชิงเทรา สตูล จันทบุรี นราธิวาส ภูเก็ต กระบี่ พังงา หรือ...สถานที่ที่เหมาะสมในแต่ละจังหวัด

สำนักงานจัดหางานจังหวัด 22 จังหวัดชายทะเล จะเกิดการจ้างแรงงานโดยเร็วได้นั้นเป็นผลมาจากความร่วมมือ 4 ประเทศต้นทางในการนำเข้าแรงงานตาม MOU

ใคร? ที่มีข้อสงสัยติดขัดปัญหาเรื่องใด สอบถามรายละเอียดได้ที่สำนักงานจัดหางานจังหวัด 22 จังหวัดชายทะเล หรือสายด่วนกระทรวงแรงงาน 1506 กด 2 กรมการจัดหางาน

ปัจจุบัน “จังหวัดระนอง”...มีแรงงานต่างด้าวทั้งสิ้น 42,372 คน แยกย่อยเป็นแรงงานฝีมือ 122 คน แรงงานไร้ฝีมือ 42,250 คน แบ่งเป็นกลุ่มนำเข้า MOU 34 คน พิสูจน์สัญชาติ 19,294 คน บัตรชมพู 16,646 คน ชนกลุ่มน้อย 621 คน...ไป-กลับหรือตามฤดูกาล 5,655 คน

ปัญหาซับซ้อนทั้งที่ถูกเปิดเผย...คลี่คลาย บางส่วนอาจถูกจับซุกไว้ใต้พรมมากน้อย เมื่อรัฐบาลตั้งใจที่จะเดินหน้าแก้ปัญหากระบวนการค้ามนุษย์รอบด้านแล้ว ก็ต้องระดมสรรพกำลังทุกมาตรการให้สำเร็จ

อย่าปล่อยให้เกิดช่องว่าง ช่องทางทั้งใต้ดิน บนดิน ส่งเสริมการใช้...“แรงงานทาส”.