ภาษารัสเซีย “เบีย-ลึย” หมายถึง “สีขาว” เบลารุสหมายถึงพวกรัสเซียขาว เมื่อพูดถึงสาธารณรัฐสลาฟก็จะมีอยู่ 3 แห่ง คือ สหพันธรัฐรัสเซีย อูเครน และสาธารณรัฐเบลารุส
ในโซเชียลมีเดียคนแชร์คลิปตำรวจเบลารุสถอดเครื่องแบบกองกับพื้น แล้วประกาศตัวเข้าร่วมกับประชาชนต่อต้านการเลือกตั้งและขับไล่ประธานาธิบดีเบลารุส นายอเล็กซานเดอร์ ลูคาเชนโก ตั้งแต่การเลือกตั้งประธานาธิบดีเมื่อ 9 สิงหาคม 2563 สถานการณ์การต่อต้านประธานาธิบดีในเบลารุสรุนแรงมากขึ้นเรื่อยๆ ตอนนี้คนออกมาไล่ประธานาธิบดีเป็นแสนคนแล้วครับ แต่ลูคาเชนโกก็ยังปากกล้าขาแข็งว่าจะไม่ยอมให้มีการเลือกตั้งใหม่
รัฐบาลลิทัวเนียไม่พอใจรัฐบาลรัสเซียของนายปูตินที่ยังหนุนนายลูคาเชนโก ซึ่งเป็นประธานาธิบดีมาตั้งแต่ พ.ศ.2537 ถึงตอนนี้ก็ครองอำนาจมา 26 ปีแล้วครับ พวกแกนนำฝ่ายค้านที่ต่อต้านนายลูคาเชนโกและรัสเซียส่วนใหญ่ก็ลี้ภัยอยู่ในลิทัวเนียและประกาศเป็นผู้นำแห่งชาติของเบลารุส เพื่อฟื้นฟูความสงบและความปกติ รวมทั้งประกาศเจตจำนงที่จะให้มีการเลือกตั้งประธานาธิบดีครั้งใหม่
อาจารย์ท่านหนึ่งโทรศัพท์มาถามผมว่า ทำไมลิทัวเนียจึงมาเกี่ยวกับการประท้วงในเบลารุส ขอตอบว่า เพราะเบลารุสเคยอยู่ภายใต้การปกครองของลิทัวเนียมานานเกือบ 400 ปี ความผูกพันระหว่างชาวลิทัวเนียและชาวเบลารุสมีสูงมาก
ถ้าจะเล่าย้อนกลับไป ต้องย้อนไปถึงปลายคริสต์ศตวรรษที่ 9 ตอนนั้นพวกสลาฟรวมตัวกันเป็นราชอาณาจักรโปตอตสค์ ตอนนี้ขุดเจอวัตถุโบราณที่เมืองโปตอตสค์เยอะมากและเมื่อพิสูจน์ด้วยเครื่องมือทางวิทยาศาสตร์ก็พบว่ามีอายุอยู่ราว 1,000-1,200 ปี
พอพวกรัสเซียสร้างอาณาจักรคีฟ เบลารุสก็มาสวามิภักดิ์กับคีฟเพราะยังไงก็เป็นชาวสลาฟด้วยกัน ต่อมาคีฟถูกพวกมอง-โกลตีแตกและล่มสลายไปเมื่อ ค.ศ.1240 แกรนด์ดัชชีแห่งลิทัวเนียก็เข้ามายึดครองเบลารุส
...
ไม่ใช่เฉพาะคนลิทัวเนียเท่านั้นที่ช่วยคนเบลารุสไล่ประธานาธิบดี คนสาธารณรัฐเช็กและโปแลนด์ต่างก็ออกมาประท้วงการเลือกตั้งและขับไล่ประธานาธิบดีลูคาเชนโกด้วย ในกรุงปรากเมืองหลวงสาธารณรัฐเชกคนออกมาประท้วงมากจนนึกไม่ถึง ที่กรุงวอร์ซอเมืองหลวงของโปแลนด์ก็มีการประท้วงใหญ่ด้วยเช่นกัน ผมคิดว่านี่เป็นเรื่องที่ทั้งประธานาธิบดีปูตินของรัสเซียและประธานาธิบดีลูคาเชนโกของเบลารุสหนักใจ เพราะการประท้วงครั้งนี้ใหญ่ รุนแรง และลามปามไปในมากมายหลายประเทศ
บางท่านอาจจะถามว่า แล้วรัสเซีย โปแลนด์ กับเช็กมาเกี่ยวดองหนองยุ่งอะไรกับเบลารุสด้วย ขอเรียนว่าเป็นความผูกพันที่สืบเนื่องมายาวนานครับ ผู้อ่านท่านคงจะเคยได้ยินชื่อของซาร์อีวานที่ 4 หรืออีวานผู้เหี้ยมโหด มหากษัตริย์รัสเซียพระองค์นี้นี่ละครับ เป็นคนพยายามจะขยายอำนาจของราช-อาณาจักรมอสโควี
ตอนนั้นลิทัวเนียกลัวรัสเซียมาก กลัวลนลานถึงขนาดต้องไปจับมือกับโปแลนด์ และตอนหลังมีการปกครองแบบสหพันธรัฐที่เรียกว่าเครือจักรภพโปแลนด์-ลิทัวเนีย เพื่อป้องกันรัสเซีย นี่เป็นเหตุผลว่าทำไมคนลิทัวเนียจำนวนไม่น้อยจึงนับถือศาสนาคริสต์นิกายโรมันคาทอลิก พวกนี้เป็นคาทอลิกตามคนโปแลนด์นั่นแหละครับ
พอมาถึงวันนี้ พวกที่ผูกพันกับเบลารุสเก่าๆ ก็รุมเข้าไปช่วยคนเบลารุสไล่ประธานาธิบดี เรื่องอย่างนี้เคยเกิดขึ้นมาหลายรอบในประวัติศาสตร์ คราวนี้ก็วนกลับมาที่เดิม
โปแลนด์เคยปกครองเบลารุส แต่ปกครองอย่างกดขี่ ห้ามพลเมืองเบลารุสที่นับถือศาสนาคริสต์นิกายออร์ทอดอกซ์ (ตามแบบรัสเซีย) ห้ามสอบเข้ารับราชการ และไม่มีสิทธิเข้ารับการเลือกตั้งท้องถิ่น
เรื่องเบลารุสและประเทศรอบข้างยังมีอีกมากมายหลายอย่างที่น่าสนใจ พรุ่งนี้มาต่อครับ.
นิติการุณย์ มิ่งรุจิราลัย
songlok1997@gmail.com