พุธเมื่อวาน ผมเขียนถึงอดีตนายกรัฐมนตรี 2 พ่อลูกของเลบานอน คนพ่อคือนายรอฟิก ฮารีรี ที่โดนระเบิดพลีชีพเมื่อ พ.ศ.2548 คนลูกคือนายซาอัด ฮารีรี ซึ่งประกาศลาออกเมื่อ 5 พฤศจิกายน 2560 แล้วก็เก็บตัวเงียบอยู่ที่ซาอุดีอาระเบีย
หลายท่านอ่านข่าวตะวันออกกลางแล้วก็บ่นว่า ประเทศทางแถบนี้ทำไมจึงรบพุ่งกันไม่มีวันสงบ อ่านข่าวครั้งใดเจอแต่การก่อการร้าย ระเบิดพลีชีพ พวกคุณเกิดมากันทั้งชีวิตมีแต่สงครามทำลายล้างกันอย่างเดียวหรืออย่างไร
ขอเรียนว่าประเทศทางแถบนี้โดนพวกตะวันตกซ่อนระเบิดเวลาเอาไว้เยอะมาก ดินแดนแถวนี้เมื่อก่อนเป็นของจักรวรรดิออตโตมันที่ครองโลกมานานหลายร้อยปี หลายพื้นที่ของยุโรปก็ยังโดนพวกออตโตมันปกครอง เมื่อจักรวรรดิออตโตมันล่มเพราะแพ้สงครามโลกครั้งที่ 1 พวกสัมพันธมิตรซึ่งเป็นประเทศทางตะวันตก อังกฤษ ฝรั่งเศส จึงแบ่งพื้นที่ของออตโตมันออกเป็นส่วนๆ ไม่ให้รวมตัวกันได้อีก
ตามข้อตกลงซานเรโม ฝรั่งเศสได้ปกครองซีเรียเป็นดินแดนอาณัติ ตอนนั้นเลบานอนเป็นภาคหนึ่งของซีเรีย ฝรั่งเศสไม่ไว้ใจซีเรีย มาปกครองแล้วก็เลยแยกซีเรียให้ย่อยเล็กลงไปอีก ด้วยการเอาส่วนของเลบานอนให้เป็นประเทศใหม่แล้วตั้งเบรุตเป็นเมืองหลวง
ใครไปกรุงเบรุต เมืองหลวงของเลบานอนแล้วต้องเอ่ยปากว่าเสียดายกันทุกคน เป็นเวลามากกว่า 30 ปีก่อนหน้า พ.ศ.2518 กรุงเบรุตนี่คือศูนย์กลางของแท้ของโลกอาหรับ ธนาคารของตะวันตกและอาหรับต้องมาเปิดสาขาที่นี่ การลงทุนทำมาค้าขาย บริษัทก่อสร้างขนาดใหญ่ในโลกอาหรับ ต้องมีสำนักงานใหญ่อยู่ในกรุงเบรุต การอุตสาหกรรมทุกประเภทมารวมอยู่ที่นี่ทั้งหมด ตอนนั้นดูไบยังเป็นทารก หรือยังอยู่ในครรภ์มารดา ยังไม่คลอดเสียด้วยซ้ำไป
...
มีอยู่ 2 กรุงครับ ที่ผู้คนบ่นเสียดาย คือกรุงโคลัมโบของศรีลังกา นี่ก็เคยเป็นศูนย์กลางสำคัญมาก่อน เรือเดินสมุทรที่เล่นไปมาระหว่างมหาสมุทรอินเดียกับแปซิฟิกต้องแวะกรุงโคลัมโบ ใครจะไประยะไกล ก็ต้องไปต่อเครื่องที่กรุงโคลัมโบ
กรุงเบรุตก็เหมือนกันครับ เรือเดินสมุทรขนาดใหญ่ต้องมาจอดเทียบท่าที่นี่ การท่าเรือเป็นอุตสาหกรรมสำคัญในกรุงเบรุต ในกรุงนี้มีเขตปลอดภาษีสำหรับส่งต่อสินค้าไปยังจุดหมายสำคัญอื่นๆ เป็นสถานที่ต่อเครื่องบินไปประเทศอื่นเช่นกัน
ใครจบปริญญาจากกรุงเบรุตนี่ถือว่าใช้ได้ ประเทศมหาอำนาจนิยมไปตั้งสถาบันการศึกษาเพื่อคัดคนสมองดีเอามาใช้ ที่ดังมากสมัยโน้นก็คือมหาวิทยาลัยอเมริกันแห่งเบรุต ใครจบแพทยศาสตร์จากที่นี่ถือว่าสุดยอด สหรัฐฯทุ่มการเรียนการสอนทางแพทยศาสตร์ที่มหาวิทยาลัยอเมริกันแห่งเบรุตนี่มาก ฝรั่งเศสเองก็ไปลงทุนด้านการเรียนการสอนอย่างสุดลิ่มทิ่มประตูที่มหาวิทยาลัยเซนต์โจเซฟ
อียิปต์เองซึ่งสมัยก่อนถือว่าเป็นมหาอำนาจของโลกอาหรับ ก็ไม่ยอมเหมือนกัน อียิปต์มีมหาวิทยาลัยใหญ่ชื่ออะเล็กซานเดรีย ก็ไปตั้งวิทยาเขตที่กรุงเบรุตชื่อมหาวิทยาลัยอาหรับ ส่วนรัฐบาลเลบานอนก็ทุ่มเทตั้งมหาวิทยาลัยเลบานอน
ศาสตราจารย์เก่งๆ ที่เขียนตำราและมีงานวิจัยทางโบราณคดีและประวัติศาสตร์โดยเฉพาะประวัติศาสตร์ของตะวันออกกลาง มีพื้นฐานมาจากสถาบันการศึกษาของเบรุตจำนวนไม่น้อย เบรุตกรุงเดียวมีสมาคมผู้ทรงคุณวุฒิและสถาบันวิจัยมากกว่า 10 แห่ง มีสมาคมบูรณปฏิสังขรณ์โบราณสถานและอาคารเก่าแก่มากกว่า 60 แห่ง มีสถาบันเกอเธ่ ของเยอรมนี สถาบันจอห์น เอฟ เคนเนดีของสหรัฐฯ มีสโมสรวัฒนธรรมอาหรับ มีหอศิลป์ มีโรงบัลเลต์ มีที่แสดงดนตรีทั้งสากลและอาหรับ ฯลฯ
ความเจริญก้าวหน้าทั้งหลายทั้งปวงมาพังไปเพราะการทะเลาะเบาะแว้งกันระหว่างผู้คนที่นับถือศาสนาอิสลามและคริสต์ เดิมประชากรคริสต์มากกว่ามุสลิม เมื่อยิวเข้าไปยึดที่ดินของพวกปาเลสไตน์เอาไปตั้งประเทศอิสราเอล พวกปาเลสไตน์จำนวนหนึ่งก็ทิ้งปาเลสไตน์ไปอยู่เลบานอน ทำให้สัดส่วนพลเมืองมุสลิมมีมากกว่าชาวคริสต์
ศรีลังกากลายเป็นประเทศล้าหลังทุกวันนี้ เพราะพวกทมิฬอพยพจากอินเดียตอนใต้มาอยู่เรื่อยๆ พอมีจำนวนมากก็ตั้งขบวนการแบ่งแยกดินแดนพยัคทมิฬอีแลม กว่าจะปราบอยู่ก็ใช้เวลานานหลายสิบปี
เลบานอนพังเพราะสงครามกลางเมืองที่รบกันระหว่างมุสลิมกับคริสต์ ถึงตอนนี้ มีประเด็นซาอุดีอาระเบียและอิหร่านเข้ามาเกี่ยวด้วย ฟังแล้วยุ่งจริงๆ.
นิติการุณย์ มิ่งรุจิราลัย
songlok1997@gmail.com