“Emotional Spending” กับจิตวิทยาการเงิน ทำไมเราถึงเผลอใช้เงินตามอารมณ์?

การใช้จ่ายเงินตามอารมณ์ หรือที่เรียกว่า “Emotional Spending” เป็นพฤติกรรมที่หลายคนอาจเคยเผชิญ โดยเฉพาะในช่วงที่รู้สึกเครียด หรือเมื่อพบกับความรู้สึกบางอย่าง เช่น ความสุข หรือความวิตกกังวล การใช้เงินในลักษณะนี้มักเกิดขึ้นโดยไม่รู้ตัว และสามารถนำไปสู่ปัญหาทางการเงินในระยะยาวได้ หากเราไม่เข้าใจพฤติกรรมนี้และไม่หาทางแก้ไข

สาเหตุที่ทำให้เกิด Emotional Spending

1. ขาดการวางแผนทางการเงิน

หนึ่งในสาเหตุหลักที่ทำให้เราใช้เงินตามอารมณ์คือการขาดการวางแผนทางการเงินที่ดี เมื่อไม่มีการตั้งงบประมาณที่ชัดเจน เราก็จะไม่มีขอบเขตในการใช้จ่าย จึงอาจเผลอใช้เงินไปกับสิ่งที่ไม่จำเป็นโดยไม่รู้ตัว การไม่จดบันทึกการรายรับ-รายจ่ายก็ทำให้ไม่เห็นภาพรวมว่ามีการใช้เงินเกินตัว

2. ใช้จ่ายเกินตัว & การพึ่งพาบัตรเครดิต

การใช้บัตรเครดิตสามารถทำให้เราเกิดความรู้สึกว่าไม่ได้ใช้เงินในตอนนั้น เพราะการชำระเงินไม่ได้เกิดขึ้นทันที การใช้เงินเกินกำลังจากการใช้บัตรเครดิตทำให้เรามีภาระหนี้สินเพิ่มขึ้นโดยไม่รู้ตัว ซึ่งสามารถสร้างความเครียดในภายหลัง

3. มีเงินก้อนหรือรายได้ที่ไม่แน่นอน

เมื่อได้รับเงินเดือน โบนัส หรือเงินก้อนใหญ่ หลายคนมักจะใช้จ่ายโดยไม่วางแผน เพราะรู้สึกว่ามีเงินเหลือและสามารถใช้จ่ายได้ตามใจ ซึ่งทำให้เกิดการใช้เงินเกินตัว การมีรายได้ที่ไม่แน่นอนก็ทำให้หลายคนมักจะซื้อของที่ไม่จำเป็นเพราะคิดว่าเงินสามารถหามาได้ในภายหลัง

4. ไม่มีเงินสำรอง ทำให้ใช้จ่ายตามอารมณ์

หากเกิดสถานการณ์ที่ไม่คาดคิดหรือมีความเครียดทางการเงินขึ้น ความรู้สึกที่ว่า “ซื้ออะไรเพื่อบรรเทาความเครียด” อาจทำให้เราใช้จ่ายโดยไม่คิดถึงผลกระทบในระยะยาว

5. ขาดความรู้ทางการเงิน

เมื่อเราไม่มีความรู้เรื่องการออม การลงทุน หรือการจัดการเงินในระยะยาว เราจะมองว่าการใช้จ่ายเงินคือการสร้างผลตอบแทนที่จับต้องได้ทันที ซึ่งจริง ๆ แล้วการใช้เงินอย่างไม่มีแผนอาจทำให้พลาดโอกาสในการสร้างความมั่นคงทางการเงินในอนาคตได้

การหลีกเลี่ยงพฤติกรรม “Emotional Spending” จำเป็นต้องมีวิธีการและวินัยในการจัดการการเงินที่ดี วิธีที่สามารถช่วยให้คุณควบคุมการใช้จ่ายตามอารมณ์ได้ 

1. กำหนดงบประมาณการใช้จ่าย

ควรมีการกำหนดงบประมาณการใช้จ่ายที่ชัดเจน โดยแยกระหว่างสิ่งที่ "ต้องมี" กับ "อยากได้" เพื่อให้คุณใช้จ่ายในขอบเขตที่ไม่เกินตัว

2. ใช้กฎ 24 ชั่วโมง

ก่อนที่จะซื้อของที่ไม่จำเป็น ควรใช้กฎ 24 ชั่วโมง เพื่อให้เวลาตัวเองคิดก่อนตัดสินใจ หากหลังจาก 24 ชั่วโมงคุณยังรู้สึกอยากได้สิ่งนั้นจริง ๆ ก็สามารถซื้อได้ แต่ถ้าหากไม่ ก็จะช่วยลดการใช้จ่ายที่ไม่จำเป็น

3. สร้างเงินออมฉุกเฉิน

การมีเงินออมฉุกเฉินเป็นสิ่งสำคัญในการลดการใช้จ่ายตามอารมณ์ เมื่อมีเงินสำรองไว้สำหรับเหตุฉุกเฉิน จะช่วยให้คุณรู้สึกมั่นใจและลดความเครียดทางการเงินได้

4. ศึกษาเรื่องการเงิน

การเรียนรู้เรื่องการออม การลงทุน และการวางแผนทางการเงินจะช่วยให้คุณสามารถใช้เงินได้อย่างมีเป้าหมาย มีวินัย และไม่ใช้จ่ายตามอารมณ์ การศึกษาความรู้ทางการเงินจะช่วยให้คุณมองเห็นความสำคัญของการสร้างความมั่นคงทางการเงินในอนาคต

“Emotional Spending” หรือการใช้จ่ายตามอารมณ์ เป็นพฤติกรรมที่หลายคนอาจไม่รู้ตัว แต่การเข้าใจต้นตอของปัญหาและปรับปรุงวิธีการจัดการเงินจะช่วยให้เราใช้จ่ายได้อย่างมีสติและมีประสิทธิภาพมากขึ้น การวางแผนการเงินที่ดี การตั้งงบประมาณ การออมเงิน และการศึกษาความรู้ทางการเงินเป็นกุญแจสำคัญในการหลีกเลี่ยงการใช้จ่ายตามอารมณ์และสร้างความมั่นคงทางการเงินในระยะยาว

ที่มา : psychologytoday